Genel Müdürlük tarafından yaptırılan bazı anahtar teslimi götürü bedel teklif alınarak ihale edilen yapım işlerinde vazgeçilen imalatlara, o imalat karşılığı için belirlenen pursantaj bedeli düşülerek ödemede bulunulduğu tespit edilmiştir.

YİGŞ’nin “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinin yedinci fıkrasında, gerçekleştirilen proje değişikliğine bağlı olarak iş eksilişinin ortaya çıktığı durumlarda, iş eksilişi kapsamına giren imalatların fiyatının hesaplanmasında, 22’nci maddede yer alan yeni fiyatın tespitine ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir.

İş eksilişine ilişkin söz konusu hükmün yürürlük tarihinin 18.08.2019 olduğu ve bu tarihten önce YİGŞ’de iş eksilişine ilişkin herhangi bir düzenleme olmamakla birlikte Yüksek Fen Kurulu ile Sayıştay Temyiz Kurulu Kararlarında anahtar teslimi götürü bedel yapım işlerinde iş eksilişinin nasıl yapılacağına ilişkin benzer nitelikte kararların verildiği görülmüştür. Bu kapsamda;

17.05.2011 tarih ve 33232 sayılı Sayıştay Temyiz Kurulu Kararında;

“Pursantaj oranları, işin iş programına uygun biçimde gerçekleştirilme seviyesinin ölçülmesinde ve toplam sözleşme bedelinin o gerçekleşmeye isabet eden yüzdesinin yükleniciye ödenmesinde kullanılacak itibari değerler niteliğinde olup, temsil ettikleri oranlar itibariyle işin gerçek karşılıklarını göstermemektedirler.”

Yine konuya ilişkin Yüksek Fen Kurulu’nun 09.01.2013 tarih ve 2013/3 sayı ile vermiş olduğu kararında;

“İlerleme yüzdelerinin (pursantaj), işin yapılmasına ilişkin bir dayanak oluşturma niteliği bulunmadığı, proje ve mahal listelerine dayalı olarak hangi imalat seviyesinde sözleşme bedelinin hangi oranda ödeme yapılacağını gösteren bir belge olduğu…”

Yüksek Fen Kurulunun 09/01/2014 tarih ve 2014/04 sayılı bir kararı;

“…Bahis konusu işte, yapımından vazgeçilmesi nedeniyle sözleşme bedelinden tutarları düşülecek işlere ait birim fiyatların, YİGŞ’nin 22 nci maddesinin kıyasen uygulanmak suretiyle bu maddede belirtilen usul ve esaslara göre tespit edilmesi ve bu şekilde bulunacak fiyatlardan hareketle, yapımından vazgeçilen işlerin tutarının tespit edilmesi gerekmektedir…” 

ifadelerine yer vermesi 18.08.2019 tarihinden önce yapılmış bir ihale olsa dahi mevzuatta herhangi bir düzenleme olmamasına rağmen iş eksilişinde fiyatların nasıl tespit edileceğine ilişkin bir belirsizliğin olmadığını açık bir biçimde ortaya koymakta ve vazgeçilen imalatlar nedeniyle sözleşme bedelinde yapılması gereken kesinti tutarının belirlenmesinde pursantaj oranının kullanılamayacağını teyit etmektedir.

Yukarıda da belirtildiği üzere vazgeçilen imalatların nasıl fiyatlandırılacağı hususu 18.08.2019 tarihine kadar ihale mevzuatında açık bir şekilde düzenlenmemiş olmakla birlikte konuya ilişkin gerek Sayıştay yargısı tarafından verilen emsal kararlar ve gerekse de bu konularda görüş verme yetkisi kendisine 4735 sayılı Kanun ile tanınmış olan Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı, fiyatların belirlenmesinde usul ve yöntem paralelliği ilkesini benimsemiş olup, buna göre iş eksiliş bedellerinin tespitinin aynı iş artışlarının bedellerinin tespitinde uygulanan yöntem ile tespit edilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir.

Kamu İdaresince bulgu konusu hususa iştirak edilmiş olup merkez ve taşra teşkilatının bilgilendirildiği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; Genel Müdürlükçe ihalesi 18.08.2019 tarihinden önce yapılan bazı anahtar teslimi götürü bedel teklif alınarak ihale edilen yapım işlerinde işin yürütümü sırasında idarenin gerekli görmesi ve ilgili mevzuatta aranan şartların sağlanması halinde; ihaleye çıkılan uygulama projesinde yer alan bazı imalatlardan vazgeçilip yerlerine projesinde hiç olmayan yeni imalat kalemlerinin eklenmesi neticesinde gerek vazgeçilen gerekse de yerine yaptırılması öngörülen yeni imalat kalemlerinin bedellerinin tespit edilmesinde kullanılacak birim fiyatların YİGŞ 22’nci maddesinde belirlenen yöntem ile kıyasen belirlenmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

(Karayolları Genel Müdürlüğü 2022 Yılı Mali Denetim Raporu)