… Büyükşehir Belediyesi Hukuk Müşavirliği bünyesinde görev yapan personele Ocak ayında memur aylıklarına uygulanan güncel katsayı üzerinden yıllık olarak hesaplanan üst sınırdan avukatlık vekâlet ücreti ödenmesine rağmen, 14.07.2020 tarihinde 2020 yılının ikinci altı ayına ilişkin olarak memur aylıklarına uygulanan katsayıdaki artış gerekçe gösterilerek fark ödenmesine ilişkin olarak;

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Avukatlık ücretinin dağıtımı” başlıklı 82’nci maddesinde;

“Belediye lehine sonuçlanan dava ve icra takipleri nedeniyle hükme bağlanarak karşı taraftan tahsil olunan vekâlet ücretlerinin; avukatlara (49 uncu maddeye göre çalıştırılanlar dâhil) ve hukuk servisinde fiilen görev yapan memurlara dağıtımı hakkında 1389 sayılı Devlet Davalarını İntaç Eden Avukat ve Saireye Verilecek Ücreti Vekâlet Hakkında Kanun hükümleri kıyas yolu ile uygulanır.” denilmektedir.

659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri Ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin “Yürürlükten kaldırılan ve uygulanmayacak hükümler ile atıflar” başlıklı 18’inci maddesinin 1’inci fıkrasında;

“2/2/1929 tarihli ve 1389 sayılı Devlet Davalarını İntaç Eden Avukat ve Saireye Verilecek Ücreti Vekâlet Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır. Diğer mevzuatta 1389 sayılı Kanuna yapılan atıflar bu Kanun Hükmünde Kararnameye yapılmış sayılır.” hükmü yer almaktadır.

659 sayılı KHK’nin “Davalardaki temsilin niteliği ve vekâlet ücretine hükmedilmesi ve dağıtımı” başlıklı 14’üncü maddesinde;

“(1)Tahkim usulüne tabi olanlar dâhil adli ve idari davalar ile icra dairelerinde idarelerin vekili sıfatıyla hukuk birimi amirleri, muhakemat müdürleri, hukuk müşavirleri ve avukatlar tarafından yapılan takip ve duruşmalar için, bu davaların idareler lehine neticelenmesi halinde, bunlar tarafından temsil ve takip edilen dava ve işlerde ilgili mevzuata göre hükmedilmesi gereken tutar üzerinden idareler lehine vekâlet ücreti takdir edilir.

(2) İdareler lehine karara bağlanan ve tahsil olunan vekâlet ücretleri, hukuk biriminin bağlı olduğu idarenin merkez teşkilatında bir emanet hesabında toplanarak idare hukuk biriminde fiilen görev yapan personele aşağıdaki usul ve sınırlar dâhilinde ödenir.

a) Vekâlet ücretinin; dava ve icra dosyasını takip eden hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü veya avukata %55’i, dağıtımın yapıldığı yıl içerisinde altı aydan fazla süreyle hukuk biriminde fiilen görev yapmış olmak şartıyla, hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara %40’ı (…) eşit olarak ödenir.

b) Ödenecek vekâlet ücretinin yıllık tutarı; hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü, avukatlar için (10.000) gösterge (…) rakamının, memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak aylık brüt tutarının oniki katını geçemez.

c) Yapılacak dağıtım sonunda arta kalan tutar, hukuk biriminde görev yapan ve (b) bendindeki tutarları dolduramayan hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara ödenir. Bu dağıtım sonunda arta kalan tutar üçüncü bütçe yılı sonunda ilgili idarenin bütçesine gelir kaydedilir.

(3) Hizmet satın alınan avukatlara yapılacak ödemeler bu madde kapsamı dışındadır.” denilmektedir.

Ayrıca Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun 2020-2021 döneminde uygulanmak üzere yürürlüğe giren 28.08.2019 tarih ve 2019/1 sayılı Kararı’nın “Kamu Görevlilerinin Geneline Yönelik Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı İkinci Kısmının “Avukatlık Vekâlet Ücreti” başlıklı 22’nci maddesinde;

“659 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 14’üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen “10.000” gösterge rakamı “20.000” olarak uygulanır” denilmiştir.

Bahse konu Hakem Kurulu Kararı’nın yukarıda yer verilen hükmü ve 659 sayılı KHK’nin 14’üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde yer alan “memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak aylık brüt tutarının oniki katını geçemez” şeklindeki ifadeden, vekâlet ücreti olarak ödenecek yıllık tutarın üst sınırının belirlenen gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak aylık brüt tutarın oniki katını geçemeyeceği anlaşılmaktadır. Hükümde yer alan “memur aylıklarına uygulanan katsayı” ifadesi ile vekalet ücretinin alındığı zaman uygulanan katsayı ifade edilmektedir.

Dolayısıyla, yılın ikinci yarısında memur maaş katsayısında yapılan artışı gerekçe göstererek yılın ilk ayında defaten ödenmiş 12 aylık tutarın üzerine refah kaybını engellemek amacıyla arttırılan gösterge rakamı üzerinden doğan farkın tekraren ödenmesinin mezkûr KHK’nın 14’üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendine aykırı olduğu anlaşılmaktadır.

Sorumlular; tahsil edilen vekâlet ücretlerinin üçüncü yılsonunda bütçeye irat kaydedileceğini, söz konusu vekalet ücretlerinin henüz emanet hesabında tutulduğunu ve kamu adına gelir kaydedilmediğini, bu nedenle henüz oluşmamış bir kamu gelirine ilişkin zararın da söz konusu olamayacağını, kamu zararından bahsedebilmek için gelir olarak aktarılacağı kesin bir tutarın söz konusu olması gerektiğini ifade etmişlerdir. Ancak, 5018 sayılı Kanun’a göre İdare lehine karara bağlanan ve tahsil edilen vekâlet ücretlerinin emanet hesabında toplanmak suretiyle bir kamu kaynağı haline geldiği şüphesizdir. Yine aynı Kanunda kamu zararı, kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması şeklinde açıklanmıştır.

Kurum uygulamasında 2020 yılında ödenmesi gereken tüm vekâlet ücretlerinin toplu biçimde Ocak ayı içerisinde ödendiği görülmüştür. Kendilerine vekâlet ücreti ödemesi yapılan kişiler, 2020 yılı içerisinde İdare lehine karara bağlanan ve tahsil edilen vekâlet ücreti bulunmaksızın yani henüz tahakkuk etmemiş bir ödemeyi almaktadırlar. Bu ödeme ise önceki yıllarda emanet hesabında biriken tutarlardan karşılanmaktadır. Ancak bu uygulama kamu gelirinin bütçeye gelir kaydedilmesinin önüne geçen birtakım riskleri de içerisinde barındırmaktadır. Şöyle ki olması gerektiği şekliyle 2020 yılı içerisinde İdare lehine karara bağlanan ve tahsil edilen vekâlet ücretlerinin o yıl içerisinde hak sahiplerine dağıtıldığı bir durumda önceki yıllarda emanet hesabında biriken tutarlardan üç yıl önce tahsil edilip dağıtımı yapılmayan vekâlet ücretlerinin üçüncü yılın sonunda bütçeye gelir kaydedileceği Vekâlet Ücretlerinin Dağıtımına Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Bütçeye gelir kaydedilmesi" başlıklı 8’inci maddesi ile öngörülmüştür. Yapılan uygulama ise kamu gelirinin tahsilinin önüne geçer niteliktedir.

Açıklanan gerekçelerle sorumlular tarafından dile getirilen henüz oluşmamış bir kamu gelirinin zararından da bahsedilemeyeceği yönündeki savunma yerinde görülmemiştir.

Konu mali sorumluluk yönünden değerlendirildiğinde;

Sorumlulardan Gerçekleştirme Görevlisi ... savunmasında, söz konusu ödeme mevzuata aykırı olmamakla birlikte, ödemeyi yaparken harcama yetkilisinin talimatını yerine getirdiğini ifade etmiştir. Ayrıca gerçekleştirme görevlisi olarak sorguya alınan uygulamanın mevzuata uygunluğunu denetleme görevi ve yeterliliğinin bulunmadığını, bu nedenle sorumlu tutulmasının doğru olmadığını ve sorumluluğun harcama yetkilisinde olması gerektiğini belirtmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 ve 33’üncü maddelerine göre; harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden; gerçekleştirme görevlileri de, işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerinin yürütülmesinden sorumludurlar.

Nitekim, Sayıştay Genel Kurulu’nun 14.06.2007 tarihli ve 5189/1 sayılı kararında da, harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerinin kamu zararından birlikte sorumlu olduklarına karar verilmiştir.

Bu nedenle vekalet ücretlerinin ödenmesine ilişkin muhasebe işlem fişlerini harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla imzalayan … ile … söz konusu ödemeler sonucu oluşan kamu zararından sorumludurlar.

(Sayıştay 8.Dairesinin 29.12.2022 tarih ve 261 sayılı kararı)