Belediye tarafından muhtelif tarihlerde alımı yapılan 5.941.991,84 TL tutarındaki çiçek, bitki, fide vb. alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında gerçekleştirilmesi gerekirken, aynı Kanun’un 3/a maddesinde yer alan istisna hükmü kapsamında değerlendirilerek ihalesiz olarak gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İstisnalar” başlıklı 3’üncü maddesi “a” fıkrasında;

“a) Kanun kapsamına giren kuruluşlarca, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden yapılacak hizmet alımları,”  hükmü yer almaktadır.

Maddeye göre tarım ve hayvancılıkla ilgili ürünlerin doğrudan üreticilerden veya ortaklıklarından ihalesiz olarak satın alınabilmesi için, alımı yapacak kuruluşun, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği söz konusu ürünleri işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere kurulmuş olması veya bu ürünleri işleme, değerlendirme, iyileştirme veya satma işlemlerini yapmakla yasal olarak görevlendirilmiş olması gerekmektedir.

Dolayısıyla bu bent kapsamına, özellikle 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun kapsamında olmayıp da 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun kapsamına alınan kuruluşların, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği üreticilerden veya ortaklarından yapacakları; Et ve Süt Kurumunun canlı hayvan, et ve balık alımları; Toprak Mahsulleri Ofisinin hububat alımları; Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğünün çay alımları; Türkiye Şeker Fabrikalarının şeker pancarı alımı, Orman Bakanlığına bağlı fidanlıkların fidan alımlarının girdiği açıktır.

4734/3-a kapsamında istisnadan bahsedebilmek için aşağıdaki şartların gerçekleşmesi lazımdır:

  • Alım yapacak kamu kuruluşu açısından gerekli şart:

-İlgili kuruluşun, tarım veya hayvancılıkla ilgili ürünleri, işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak gibi bir amacı veya mevzuatı gereği bu anlamda bir görevi yahut yetkisi olmalı.

  • Alımın yapılacağı kişiler ve alım konusu açısından gerekli şart:

-Doğrudan üreticilerden veya ortaklarından (tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları),

-6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden (hizmet alımları).

Belediyelerin görev, amaç ve yetkilerinin hukuki çerçevesini oluşturan 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda ve ilgili diğer belediye mevzuatında ise Belediyelere, tarım veya hayvancılıkla ilgili ürünleri, işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak gibi bir görev, amaç yahut yetki verilmemiştir. Bu anlamda kuruluş amacında veya mevzuatı gereği böyle bir görevi bulunmayan Belediye tarafından süs bitkisi alım işlerinin, Kamu İhale Kanunu 3/a bendi kapsamında değerlendirilemeyeceği açıktır.

Belediye Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire Başkanlığınca 2019 yılı içerisinde yeşil alanlarda ve piknik alanlarında kullanılmak veya Hatay Çiçekleri Çiftçinin Ekmeği Projesi Kapsamında Hataylı Çiftçilere Dağıtılmak üzere 5.941.991,84 TL’lik bitki, çiçek ve fidanın Kamu İhale Kanunu’nun İstisnalar başlıklı 3’üncü maddesi “a” fıkrası hüküm kapsamında değerlendirmek suretiyle ihale yapılmaksızın alındığı ve bu alımlarda piyasa fiyat araştırmasının yapılmadığı, dolayısıyla belediyenin seçtiği bir üreticiden, satıcının takdir ettiği değerden alım yapıldığı tespit edilmiştir.

Belediyenin Kamu İhale Kanunu’nun, “İstisnalar” başlıklı 3’üncü maddesi “a” fıkrası hüküm kapsamında değerlendirmek suretiyle çiçek, bitki, fide vb. mal alımlarını ihale yapmaksızın alması bahsi geçen yasal düzenlemelere aykırıdır.

(Hatay Büyükşehir Belediyesi 2019 Yılı Mali Denetim Raporu)