114 sayılı İlamın 1’inci maddesi ile; … Büyükşehir Belediyesi tarafından satın alınan ancak Karayolları Trafik Kanununa göre kanuni süresi içinde trafik işlemleri yapılmayan otobüsler için trafik idari para cezası ödenmesi suretiyle oluşan … TL kamu zararının tazminine karar verilmiştir.

… Büyükşehir Belediyesi tarafından … tarih ve … sayılı Belediye Meclis Kararı ile 12 mt, 8,5 mt otobüs ve 5,5 mt minibüs olmak üzere toplamda 200 adet toplu taşıma aracı alınmasına karar verilmiş ve 21.09.2017 tarihinde DMO ile karşılıklı işlemler neticesinde alımlar gerçekleşmiş ancak satın alınan araçların trafik tescil ve plaka işlemlerine Mart 2018 tarihi itibariyle başlanmıştır.

Trafik tescil işlemleri, Karayolları Trafik Kanunu’nun 20’nci maddesinde belirtilen 3 aylık kanuni süresi içinde gerçekleşmediğinden, her bir otobüs için ayrı ayrı olmak üzere hesaplanan toplam … TL idari para cezası ödenmiş ve temyize konu İlam maddesinde; Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 6’ncı maddesinin (g) bendine göre, sorumluların kasıt, kusur veya ihmalleri sonucu ödenen idari para cezasının kamu zararını doğurduğuna hükmedilerek söz konusu zararın ceza ödemesini gerçekleştiren Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisinden tazminine karar verilmiştir.

Dosya münderecatının (ödeme belgeleri, savunma ekinde sunulan Belediye Meclis Kararları ile yerel ve ulusal basın haberlerinin) incelenmesinde;

Belediyenin 200 adet toplu taşıma aracı alım kararının gelir kaybı endişesi yaşayan özel halk otobüsleri esnafınca büyük tepkiyle karşılandığı, … Otobüsçüler… Odasının bu sorunu Cumhurbaşkanına, Başbakana kadar taşıdığı, olayların büyümesi ve grev tehdidinin artması üzerine vatandaşların da mağdur edilmemesi için Büyükşehir Beledisi Başkanlığınca satın alınan otobüslerin bir kısmının fabrikadan tesliminin engellendiği, bir kısmının şehirden uzak bir yerde tutulduğu, hatta kamuoyuna alımın iptal edileceğine yönelik açıklamaların yapıldığı, esnaf ve esnaf odasıyla yaşanan sorunların Cumhurbaşkanın da talimatıyla uzlaşmayla çözüldüğü güne kadar Büyükşehir Belediyesi Başkanlığınca otobüslerin trafiğe çıkarılmadığı ve trafik tescil, plaka işlemlerinin ertelendiği, en nihayetinde 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesine dayanılarak özel toplu taşıma esnafına gelir desteği ödenmesine yönelik alınan Meclis Kararı sonrasında yaşanan gerginliğin uzlaşma ile sonuçlandığı ve akabinde satın alınan otobüslerin trafik tescil ve plaka işlemlerine başlandığı görüldüğünden, satın alınan otobüs ve minibüslerin trafik tescil ve plaka işlemlerinin; zorunlu sebeplerle ve üst makamların bilgisi ve talimatları dâhilinde, İlamda sorumlu tutulan Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisinin herhangi bir kusuru olmaksızın kanuni süresi içinde tamamlanamadığı anlaşılmıştır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71’inci maddesinde; kamu zararı; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.” şeklinde tanımlanmış olup, bu Kanundaki hükümler çerçevesinde kamu zararından sorumlu tutulacak kamu görevlilerinin tespitine yönelik çıkarılmış 14.06.2007 tarihli ve 5189/1 no.lu Sayıştay Genel Kurul Kararında ise; mali sorumluluktan bahsedebilmek için,

-Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem, eylem,

-Kamu zararı,

-Mevzuata aykırı karar, işlem ve eylemle söz konusu zarar arasında illiyet bağı, şeklinde üç unsurun varlığına ihtiyaç bulunduğu belirtilmiştir.

Anılan düzenlemeler çerçevesinde Sayıştay tarafından kamu zararının tazminine hükmedilebilmesi için; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemin bulunması; bu işlem veya eylem sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması ve bu durum ile karar veya eylem arasında illiyet bağının bulunması şartlarının birlikte oluşması gerekmektedir.

Sonuç olarak; Büyükşehir Belediyesince, satın alınan otobüs ve minibüslerin trafik tescil ve plaka işlemlerinin zorunlu sebeplerle özel toplu taşıma esnafı ile uzlaşıldığı güne kadar bekletildiği, gecikilen süreye ilişkin olarak idari para cezası ödenmiş ise de, bu cezanın, İlamda sorumlu tutulan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanmadığı anlaşıldığından, mali sorumluluk şartlarının oluşmadığı bahse konu olayla ilgili olarak 5018 sayılı Kanunun 71’inci maddesinde tanımlanan “kamu zararı”na hükmedilmesinin mümkün olmadığı değerlendirilmiştir.

Bu itibarla; başvurucunun temyiz itirazları kabul edilerek, yukarıda açıklanan gerekçeler doğrultusunda 114 sayılı İlamın 1’inci maddesi ile verilen … TL tutarındaki tazmin hükmünün 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesinin 7’nci fıkrası uyarınca BOZULMASINA ve konunun yeniden değerlendirilerek hüküm tesisinin temini için dosyanın ilgili DAİREYE GÖNDERİLMESİNE, oy çokluğuyla, karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 23.11.2022 tarih ve 52494 sayılı kararı)