….. Belediyesince doğrudan temin ile gerçekleştirilen araç kiralanmasına ilişkin ödeme emri belgelerinde; 237 sayılı Taşıt Kanunu uyarınca “binek” kapsamında olan taşıtların kasko değerinin % 2’sinin üzerinde aylık taşıt kiralama ücreti ödenmesi sonucunda …. TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak;

…. Belediyesince doğrudan temin ile gerçekleştirilen araç kiralanmasına ilişkin ödeme emri belgelerinde; 237 sayılı Taşıt Kanunu uyarınca “binek” kapsamında olan taşıtların kasko değerinin % 2’sinin üzerinde aylık taşıt kiralama ücreti ödendiği görülmüştür.

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun

“Tarifler” başlıklı 3’üncü maddesinde,

“…

b) Taşıt: Motorlu ve motorsuz bütün ulaştırma araçlarını,

c) Arazi binek: Bütün tekerlekleri muharrik binek taşıtlarını,

d) Kaptı kaçtı: Asgari iki sıra oturma yeri bulunan kapalı ve insan taşımaya mahsus taşıtları,

e) Arazi kaptıkaçtı: Bütün tekerlekleri muharrik olan kaptıkaçtıları,

f) Pikap: Şoför mahallinde şoför dahil 3 kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1750 kilograma kadar yük taşımak için yeri bulunan motorlu taşıtları,

g) Arazi pikap: Bütün tekerlekleri muharrik olan pikapları,

h) Panel: Yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları, ifade eder.”

10’uncu maddesinde,

“Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler ve döner sermayelerin yıl içinde her ne şekilde olursa olsun edinebilecekleri taşıtların cinsi, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı yılı bütçe kanunlarına bağlı (T) işaretli cetvelde gösterilir. Yukarıda sayılanlar dışında kalan kurum ve kuruluşlar tarafından bu Kanun gereğince taşıt edinilebilmesi, edinilecek taşıtın cinsi, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı gösterilmek suretiyle önceden alınmış Cumhurbaşkanı kararına bağlıdır. (Ek cümle: 3/7/2005- 5393/85 md.) Ancak, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahallî idare birlikleri kendi meclislerinin kararı ile taşıt edinirler. (1)

…

(Değişik beşinci fıkra: 11/2/2014-6519/21 md.) Bu Kanun kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. (1)”

Denilmiştir.

01.04.2006 tarihli ve 26126 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in

“Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinin ikinci fıkrasında,

“(2) (Ek:15/9/2014-2014/6814 md.2) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde:

a)Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmayacaktır.…”

aynı maddenin dördüncü fıkrasında,

“(4) (Ek 15/9/2014-2014/6814 md.2) İkinci fıkra çerçevesinde hizmet alımı yöntemiyle edinilemeyen taşıtlar ile Kanuna bağlı (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alan makam ve hizmetler için edinilecek taşıtların temininde satın alma yöntemi tercih edilecektir.” hükümleri yer almaktadır.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde 01.08.2013 tarihinden önce;

“…

Otomobil: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en çok yedi oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

…” hükmü yer almakta iken; 12.07.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6495 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle madde hükmü,

“…

Otomobil: (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en fazla dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

…”şeklinde değiştirilmiştir.

Yukarıda belirtilen düzenlemelere göre 01.08.2013 tarihinden itibaren, insan taşımak için imal edilmiş olan taşıtlardan sürücüsü dahil en fazla dokuz oturma yeri olanlar “otomobil” tanımı kapsamındadır.

237 sayılı ve 2918 sayılı Kanunlar birlikte değerlendirildiğinde; Esas ve Usullerde yer alan “binek” teriminin 2918 sayılı Kanunda “otomobil” tanımına karşılık geldiği görülmektedir.

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde ifade edildiği üzere, binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde; şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmaması gerekmektedir. Aylık kiralama bedelinin kasko sigortası değerinin %2’sini aşması halinde ise taşıtların temininde satın alma yöntemi tercih edilmelidir.

Bu doğrultuda, doğrudan temin ile gerçekleştirilen söz konusu araç kiralamalarında, “binek”, tipi taşıtlar için İhale Onay Belgesinin İhale Yetkilisi tarafından onaylandığı yılın Ocak ayı kasko değerinin %2’sinin üzerinde aylık taşıt kiralama ücreti ödenmesi mümkün değildir. Ancak; söz konusu doğrudan teminle gerçekleştirilen araç kiralama hizmet alımlarına ilişkin ödeme emri belgelerinde, 237 sayılı Taşıt Kanunu’na göre “binek”, kapsamında olan araçlar için yapılacak aylık ödeme tutarlarının, bunlara ait İhale Onay Belgelerinin onaylandığı yılın Ocak ayı kasko değerlerinin %2’sinin üzerinde ödeme yapılmaması gerektiği halde kasko değerinin % 2’sini aşan aylık taşıt kiralama ücreti ödendiği görülmüştür.

Sorumlular ilk olarak göndermiş oldukları savunma metinlerinde özetle; mevzuata uygun olduğu düşüncesiyle bilmeden yapılan söz konusu ödemelerin kamu zararı oluşturmadığını; mevzuata aykırı olduğu düşünülse dahi hatalı ödemenin ilk yapıldığı tarihten başlamak üzere 90 gün içinde kabil olup, 90 günlük süre geçtikten sonra istirdat edilemeyeceğini, mal ve hizmet alımından kaynaklanmayan görev ifası sebebiyle yapılan ödemelerin 5018 sayılı Kanun kapsamında kamu zararı oluşturmadığını belirterek, Danıştay ….. Dairesinin …. E.-…. K, …. E.-… K sayılı kararını örnek göstermişlerdir. Sorumlulardan …. ise sorgu konusu hizmet alımlarının belediye başkanlığından ayrıldığı dönem sonrasına tekabül ettiğini, bu sebeple sorumluluğunun bulunmadığını, görevde bulunmadığı dönemde hatalı bir işlem varsa bu hatanın kendisi tarafından düzeltilmesinin yasal olarak olanaksız olduğunu belirtmiştir.

Öncelikle; sorumluların dayanak gösterdikleri Danıştay ….Dairesinin …. E.-…. K, …. E.-… K sayılı kararı olaya özgü olup, sorgu konusuyla bir ilgisi bulunmamaktadır. Sorguda belirtilen taşıt kiralamalarında kasko sınırlamasına ilişkin uygulama hizmet alımına ilişkindir.

Savunmada ifade edilen 90 gün içinde kabil olma ve geri alınamama durumu idari yargıda dikkate alınacak olup, sorgu konusu ise bu kapsamda değildir. Sonuç olarak, hukuka aykırı olarak yapılan bir ödeme de asıl sorumluluk mevzuat gereği ödemeyi gerçekleştiren harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisindedir. Bu bağlamda yapılan ödemenin ilgililerden artık geri alınamayacağının ileri sürülmesi söz konusu kişilerin sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır.

Sorgu konusu olayla ilgili olarak; İdarenin hizmet alımı suretiyle kiralamış olduğu araçlar 237 sayılı Taşıt Kanunu uyarınca “binek” araç statüsünde olduğundan, bunların kiralama suretiyle edinilmesinde Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’e tabi olduğu açıktır. Esas ve Usuller’e göre binek araç statüsünde olan araçların da kiralanmasında bunların kasko bedelinin yüzde ikisinin üzerinde aylık kiralama ücreti ödenmesi mümkün değildir

Diğer yandan, yapılan ödemelere ilişkin olarak sonradan gönderilen belgelerde, sorgu konusu edilen kamu zararı tutarı olan ….. TL’nin …. TL’sinin . nolu banka dekontu ile tahsil edilerek …. tarih ve ….8 nolu muhasebe işlem fişiyle katıya altına alındığı, geriye kalan … TL’nin ise … tarih ve … numaralı muhasebe işlem fişiyle yüklenici firmanın alacağından mahsup edilmek suretiyle tahsil edildiği görülmüştür.

Bu itibarla; …. Belediyesince doğrudan temin ile gerçekleştirilen araç kiralanmasına ilişkin ödeme emri belgelerinde; 237 sayılı Taşıt Kanunu uyarınca “binek” kapsamında olan taşıtların kasko değerinin % 2’sinin üzerinde aylık taşıt kiralama ücreti ödenmesi sonucunda oluşan … TL kamu zararına ilişkin olarak; …. TL’nin …. TL’sinin …. nolu banka dekontu ile yüklenici firma ……San.Tic.Ltd.Şti’den tahsil edilerek …. tarih ve …. nolu muhasebe işlem fişiyle katıya altına alındığı, geriye kalan …. TL’nin ise …. tarih ve …. numaralı muhasebe işlem fişiyle yüklenici firma ….San.Tic.Ltd.Şti’nin alacağından mahsup edilmek suretiyle tahsil edildiğinden ilişilecek husus kalmadığına,

İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.

(Sayıştay 5.Dairesinin 05.07.2022 tarih ve 543 sayılı kararı)