… yüklenimindeki … TL ihale bedeli “…” işinde, yeni fiyat yapım şartları mevcut olmadığı halde bazı imalatlar için yeni fiyat yapıldığı görülmüştür.

Söz konusu işin ihalesi … tarihinde yapılmış ve taraflar arasında … tarihinde sözleşme imzalanmıştır. Sözleşme ekinde, … tarihinde yürürlüğe giren güncel “… Genel Teknik Şartnamesi” ne yer verilmiş ve sözleşme eki Özel Teknik Şartnamenin “Bu ihalede yapılacak işler” başlıklı bölümünde;

“… çalışmaların yürütüleceği” ifade edilmiştir.

E- Genel Hususlar başlıklı bölümünde de;

“Projede yer alan imalatların yapılması ve Özel Teknik Şartnamede yer alan hususlar teklif fiyatının içinde olduğundan yukarıdaki hususlarda yükleniciye ilave bir bedel ödenmeyecek, yüklenici bu hususların yerine getirilmesinde meydana gelebilecek gecikmelerden süre uzatımı gibi herhangi bir hak talebinde bulunamayacaktır.” Yer alan düzenlemeyle imalatların, Genel ve Özel Teknik Şartnamede belirtilen hususlara göre yapılacağı ve teklif fiyatın içinde yer alan bu düzenlemelerden dolayı yükleniciye herhangi bir ilave bedel ödenmeyeceği kurala bağlanmıştır.

Yapılan incelemede; sözleşme ekinde … tarihinde yürürlüğe giren güncel … Genel Teknik Şartnamesi yer almasına ve sözleşme eki Özel Teknik Şartnamede imalatların bu yeni Genel Teknik Şartnamede belirtildiği şekilde yapılması gerektiği vurgulanmış olduğu halde, yüklenici tarafından, sözleşme eki birim fiyat tarifleri ve kesin projelerin bahse konu yeni boru teknik şartnamesi dikkate alınmadan hazırlandığından bahisle, yeni fiyat yapılması talep edilmiştir.

Yüklenicinin talebi üzerine “… tarihli Olur” ile;

“…mm Anma Çapında …Atm Basınç Dayanımlı … Boruların ve Özel Parçalarının Temini ve Döşenmesi” tarifinin “…Boru kenarlarının ve boru üstünün, boru üst kotundan minimum 100 cm yüksekliğe kadar uygun evsafta dolgu malzemesi ile doldurularak (dolgu malzemesinin her türlü mesafeden nakli, taşıtlara yüklenip-boşaltılması, içindeki bitkisel kök ve parçalar ile taşların ayıklanması ve icabında sulanması giderleri dahil …” şeklindeki ifadede dolgu malzemesi üzerinde gerçekleştirilmesi gerektiği belirtilen imalatlara bakıldığında bu malzemenin kazıdan çıkan (geri dolgu malzemesi) malzeme olarak tariflendiği, oysa ki … tarihinde yürürlüğe giren, … Genel Teknik Şartnamesinde D: Boru Çapı olmak üzere boru alt kotunun 0,15xD kadar üst kotundan başlamak üzere boru üst kotunun minimum 15 cm üzerine kadar sıkıştırılmış gömlek dolgusunun siltli kum veya killi kum içeren ocaktan veya piyasadan temin edilmesi gereken kum-çakıl veya kırmataş malzemesinden teşkil edilmesi gerektiği,” oysa birim fiyat tariflerinde, boru kenarı ve üstlerinin geri dolgu malzemesi kullanılarak doldurulacağının belirtildiği, ancak yeni şartnamedeki hükümler doğrultusunda 15 cm sıkıştırılmış gömlek dolgusunun kum- çakıl veya kırmataş ile yapılması nedeniyle yeni fiyat yapılmasına” karar verilmiştir.

Ancak, Sözleşme eki … poz no’lu Birim Fiyat Tarifinde;

Sözkonusu iş kalemi “Projelere, teknik şartnamelere ve İdarenin talimatına uygun olarak, projesinde istenilen anma çapında ve basınç dayanımlı … boruların ve özel parçalarının temini, her türlü zeminde boru hendek kazılarının yapılması, hendek içine döşenmesi, baş bağlanması, hendeğin doldurulması ve tüm nakliyeler” şeklinde tarif edilmiş,

Söz konusu iş kalemine ait, “Birim Fiyata dâhil Olan Masraflar bölümünde”, Boruların yataklanması ile ilgili olarak;

“Sıkıştırılmış kazı tabanına proje ve şartnamelere uygun olarak yastık kumunun serilerek boru tabanının tamamının yataklanması (kumun ocaktan çıkarılması veya satın alınması, elenmesi, uygun gronülometrik karışımın sağlanması taşıtlara yüklenip boşaltılması, her türlü mesafeden nakli ve hendek tabanına serilmesi ve borunun yataklanmasına hazır hale getirilmesi giderleri dahil) taşıma gücü zayıf zeminlerde idarenin uygun göreceği kalınlıkta ve cinste malzeme ile zemin ıslahının yapılması” şeklinde,

Gömleklenmesi ile ilgili olarak da;

“Boru kenarlarının ve boru üstünün, boru üst kotundan minimum 100 cm yüksekliğe kadar uygun evsafta dolgu malzemesi ile doldurularak (dolgu malzemesinin her türlü mesafeden nakli, taşıtlara yüklenip-boşaltılması, içindeki bitkisel kök ve parçalar ile taşların ayıklanması ve icabında sulanması giderleri dahil) sıkıştırılması suretiyle gömleklenmesi………..dahil bir metresinin fiyatı olarak,

Ödeme şekli de: Birim fiyat teklif cetvelindeki ….mm anma çapında… Atm Basınç dayanımlı … Boruların ve Özel Parçalarının Temini ve Döşenmesi için teklif edilen birim fiyat esas alınarak ödenir” şeklinde düzenlenmiştir.

Birim fiyat tarifleri, birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir iş kaleminin, yapım tarzı ve tatbik sürecindeki iş sıralaması, uygulama şartları, kapsamı, birim fiyata dâhil ve hariç unsurların neler olduğunu, ölçü birimi gibi bilgileri ihtiva eden teknik kurallar bütünüdür. İmalatların teknik özellikleri ayrıca teknik şartnamede belirtilmişse, birim fiyat tariflerinde detaylara yer verilmesine gerek yoktur.

Teknik Şartnameler; idarenin ihale konusu yapım işinin/iş kalemlerinin teknik özellikleri ve yapım şartlarıyla ilgili belirlemiş olduğu teknik içerikli kuralları içermektedir. Yukarıya alınan, Sözleşme eki … poz no’lu Birim Fiyat Tarifinde belirtilen teknik şartnameler; işe ait sözleşme ekinde yer alan, ihale dokümanlarından olan ve … tarihinde yürürlüğe giren güncel … Genel Teknik Şartnamesi ve sözleşme eki Özel Teknik Şartnamedir. Dolayısıyla söz konusu işte gömlekleme imalatında hangi malzemenin kullanılacağı hususunun öncelikle birim fiyat tanımında atıf yapılan teknik şartnamelere göre çözümlenmesi gerekir. Bu açıdan konuya bakıldığında, gömlekleme için uygun evsafta dolgu malzemesiyle katedilen malzemenin, … tarihinde yürürlüğe giren, … Genel Teknik Şartnamesi’nde D: Boru Çapı olmak üzere boru alt kotunun 0,15xD kadar üst kotundan başlamak üzere boru üst kotunun minimum 15 cm üzerine kadar sıkıştırılmış gömlek dolgusunun siltli kum veya killi kum içeren ocaktan veya piyasadan temin edilmesi gereken kum-çakıl veya kırmataş malzemesinden teşkil edilmesi gerektiğinde tereddüt bulunmamaktadır. Birim fiyat tarifinde atıf yapılan teknik şartnameleri yok saymak suretiyle, birim fiyatın, birim fiyata dahil olan masraflar kısmındaki “dolgu malzemesinin içindeki bitkisel kök ve parçalar ile taşların ayıklanması” ifadelerine dayalı olarak, özel ve genel teknik şartnameler arasında çelişki bulunduğundan bahisle, yeni birim fiyat yapılması mümkün değildir.

Kaldı ki böyle bir durumda yüklenicinin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 29/2 maddesine göre, ihale ilanı yapıldıktan sonra birim fiyat tarifi ile teknik şartnameler ve işin projesi arasında teknik hatalar veya çelişki olduğundan bahisle idareden bir açıklama talebinde bulunması gerekirken, böyle bir açıklama talebinde bulunmamıştır. Yüklenici tarafından bu iş için, İhale Komisyonu Başkanlığına verdiği … tarihli teklif mektubunda; 4) Teklif cetvelinde yer alan her bir iş kaleminin miktarının ve mahiyetinin ihale dokümanında yer alan teknik şartnameye ve projelere uygun olduğu kabul edilmişken, sözleşme eki birim fiyat tarifleri ve kesin projelerin bahse konu yeni boru teknik şartnamesi dikkate alınmadan hazırlandığından bahisle yeni fiyat yapılmasınının talep edilmesi mevzuata uygun değildir.

Aynı durumdaki; …’nin yüklenimindeki … İşinde, yüklenicinin aynı gerekçelerle yeni birim fiyat yapılması talebi; … Bakanlığı (… .. Genel Müdürlüğü … Dairesi Başkanlığının)’nın … tarih ve … Sayılı yazılarıyla, ...+ … İş Ortaklığı yüklenimindeki, … İşi ile ilgili olarak da, … Bakanlığı (… Genel Müdürlüğü … Dairesi Başkanlığının)’nın … tarih ve … Sayılı yazılarıyla, reddedilmiştir.

Yeni birim fiyat yapılmasının diğer gerekçesi olan, Teknik şartnameler ile proje arasındaki çelişkiye gelince;

Söz konusu işe ait sözleşmenin, “Sözleşmenin ekleri” başlıklı 8 inci maddesinde;

8.1. Sözleşme, ekindeki ihale dokümanı ve diğer belgelerle bir bütündür. İdareyi ve yükleniciyi bağlar. Ancak, Sözleşme hükümleri ile ihale dokümanını oluşturan belgelerdeki hükümler arasında çelişki veya farklılık olması halinde, ihale dokümanında yer alan hükümlerin esas alınacağı düzenlenmiş,

8.2. İhale dokümanını oluşturan belgeler olarak ise;

8.2.1 İhale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralaması aşağıdaki gibidir:

1-Yapım İşleri Genel Teknik Şartnamesi, 2-İdari Şartname, 3-Sözleşme Tasarısı, 4-Birim Fiyat Tarifleri ve Cetveli, 6-Özel Teknik Şartname, 7- Genel Teknik Şartname, 8- Ön /Kesin Projeler, ” şeklinde belirleme yapılmıştır.

Bu duruma göre, işin projesinin eski teknik şartnameye göre hazırlandığı gerekçesiyle yüklenici tarafından yeni birim fiyat yapılması talep edilmişse de, ihale dokümanlarının öncelik sıralamasına göre, Özel ve Genel Teknik Şartname, diğer bir ihale dokümanı olan projeye göre daha öncelikli olduğu için, bu gerekçeyle de yeni birim fiyat yapılması mümkün değildir.

Yukarıdaki açıklanan mevzuat/işin sözleşmesine göre, bu işte yeni birim fiyat düzenlenemeyeceğinden, yeni birim fiyat düzenlenmesi ve ödenmesi nedeniyle meydana gelen kamu zararının sorumlulara ödettirilmesine,

İşbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle; karar verildi.

(Sayıştay 2. Dairesinin 16.12.2021 tarih ve 35691 sayılı kararı)