Sorgunun esas yönünden incelenmesinde;

A) …………. ili İl Özel İdaresince 24.10.2013 tarihinde ihalesi yapılan ve …………. TL bedelle …………. A.Ş. uhdesinde kalan anahtar teslim götürü bedelli …………. Yapım İşinde; iksa imalatlarının zorunlu nedenlerden dolayı değiştirilmesine karar verilmesi nedeniyle …………. Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı’nın 02.01.2015 tarihli mukayeseli keşif oluru ile proje değişikliğine gidilerek,

Değişiklikten önceki proje kapsamında yer almayan 16.071/B 26 mm çapında zemin çivisi yapılması imalatına ilişkin yeni birim fiyatın Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22'nci maddesine uygun olarak yapılan analizine sözleşme yılı olan 2013 yılı rayiçleri yerine 2014 yılı rayiçlerinin uygulanması, nedeniyle kamu zararına neden olunduğu ileri sürülmüştür.

Gerçekleştirme Görevlisi ………….’in (İnşaat Mühendisi-Hakedişi Düzenleyen ve Devir Komisyonun da Görevli) savunmasında;

Birim fiyatların sözleşme yılı birim fiyatları ile tespit edilmesinin esas olarak fiyat farkı ödenen sözleşmelerde geçerli olduğu, ancak söz konusu işin sözleşmesinde fiyat farkı ödenmesi öngörülmediğinden sözleşme yılı yerine işin fiili olarak yapıldığı döneme ait birim fiyatların kullanılmasında sakınca bulunmadığı, Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Sözleşmede Bulunmayan İşlerin Fiyatının Tespiti” başlıklı bölümünün 22’nci maddesinde de aksi bir hükmün yer almadığı, aynı yönetmeliğin 22’nci maddesinin 4’üncü alt maddesinde “Yeni fiyat yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen usullerden biri ile tespit edilerek düzenlenen tutanak idarenin onayına sunulur ve otuz gün zarfında idarece onaylanarak geçerli olur.” İfadesinin yer aldığı, bu ifadelere göre geriye dönük işlem yapılmasını açıklayan bir hükme rastlanmadığı ifade edilmiştir.

Denetçi raporunda; söz konusu durumun iş artışının gerçekleşmesinde sözleşme yılı birim fiyatlarının esas alınması ilkesine aykırı olduğu, bahse konu yapım işine ait tüm inşaat kalemlerinin birim fiyatlarının 2013 yılı birim fiyatları üzerinden ödenirken sadece bu iş kalemine ait fiyatın 2014 yılı birim fiyatı üzerinden ödenmesinin çelişki yarattığı ileri sürülmüş ise de;

4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın “Uygulama Esasları” başlıklı 6’ncı maddesinin sekizinci fıkrasında; “(8) Sözleşmede birim fiyatı bulunmayan ve Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre sözleşme yılı fiyatı tespit edilemeyen iş kalemi için yeni birim fiyat yapılması halinde, bu fiyat, uygulama ayının rayiçlerine ve şartlarına göre tespit edilir. Belirlenen bu yeni birim fiyat, uygulama ayı fiyat farkı katsayısına (Pn) bölünerek iş kaleminin sözleşme yılı birim fiyatı tespit edilir ve fiyat farkı hesabı bu fiyat esas alınarak yapılır.” denilmektedir. Esasların anılan hükmü, fiyat farkı verilecek iş kalemlerine ilişkin olup, daha sonra söz konusu iş kaleminin gerçekleştirileceği zaman dilimlerine göre fiyat farklarının ayrıca hesap edilmesi ve ödenmesi gerekeceğinden, düzenlendiği tarihin rayiçlerine göre oluşturulmuş birim fiyatın, sözleşme yılına uyarlanması gerekmektedir. Oysa, fiyat farkı verilmesi öngörülmeyen işlemde, yeni birim fiyatın; düzenlendiği tarihte geçerli olan rayiç ve şartlara göre oluşturulması tabii olup, hakkaniyete de uygundur. Bu fiyatın, sözleşme yılı düzeyine indirgenmesinin mantığı yoktur.

Sözleşmede bulunmayan ancak uygulama sırasında ihtiyaç duyulan iş kalemlerinin fiyatları, rekabet şartlarından bağımsız bir şekilde, kendi uygulama şartları altında değerlendirilerek yüklenici ile anlaşmaya varılmak suretiyle tespit edilmektedir.

Yüksek Fen Kurulu kararlarında da belirtildiği üzere, tarafların Yapım işleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesi öncelikleri doğrultusunda teklif, sözleşme hükümleri ve imalatın ekonomik yapılabilirlik şartlarını da dikkate almaları ve yeni birim fiyatın tespitinde anlaşma sağlamalarının esas olduğu hususunun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Yeni birim fiyatların, yaptırılan imalatın teknik uygulama şartlarını karşılayan bir analizle oluşturulması gerekmektedir.

Her yeni fiyat yeni bir sözleşme hükmü olduğundan ve dolayısıyla, her yeni imalatın kendi uygulama şartlarında doğru yöntemlerle analiz edilmesi gerektiğinden; taraflarca anlaşmaya varılarak oluşturulan, idaresince tasdik edilerek uygulamaya konulan ve ödemeleri de buna göre gerçekleştirilen bahse konu imalatların analizlerinde yer alan değerlerin; analizin düzenlenmesi safhasında ve gerçekleştirilen imalatın özelliğine göre yüklenici ile anlaşmaya varılarak tespit edilmiş olduğu; bu şekilde yeni birim fiyat tespiti yapıldığı ve bunun aksi yönünde yapılacak bir belirlemenin idarenin takdir hakkını kısıtlamış olacağı anlaşıldığından, yapılan uygulama ve ödemede mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.

Ayrıca; “kaynakların verimli kullanılması ilkesinin gözetilmediğine” dair objektif ve bilimsel bir tespit bulunmamaktadır. Nitekim, 16.071/B 26 mm çapında zemin çivisi yapılması imalatına ilişkin yeni birim fiyatın Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22'nci maddesine uygun olarak yapılan analize 2014 yılı rayiçlerinin uygulandığı anlaşılmaktadır. Sözleşmede bulunmayan ve ihtiyaca binaen ortaya çıkan yeni imalatların yapılma ortamı, teknik uygulama şartları vs. etkenler hesaba katılmadan ve değerlendirilmeden, 26 mm çapında zemin çivisi yapılması imalatına ilişkin analize sözleşme yılı olan 2013 yılı rayiçleri yerine 2014 yılı rayiçlerinin uygulanması nedeniyle birim fiyatın “daha yüksek fiyatlar üzerinden belirlenmiş olmasının” “kaynakların verimli kullanılması ilkesinin gözetilmediğine” gerekçe olarak ileri sürülmesi yerinde değildir.

Bu itibarla, savunma uyarınca, konu hakkında ilişilecek bir husus bulunmamaktadır.

(Sayıştay 4. Dairesinin 17.01.2017 tarih ve 154 sayılı kararı)