İhale tarihi 03.12.1997 olan … TL bedelle … iş ortaklığına ihale edilen … işine ilişkin 2014 yılı hakediş ödemeleri ile, uygulama yılı ihtiyacından fazla miktarda ihzar edilmiş olan boru ve montaj malzemeleri için idarenin yazılı izni olmaksızın bedel ödendiği görülmüştür.

88/13181 sayılı Fiyat Farkı Kararnamesinin 6’ncı maddesinde, müteahhitlerin sözleşme yapıldıktan sonra iş kalemlerini, yıllık iş miktarını, ihzaratı, yıllık ödenekleri ve bunların aylara dağılımını gösteren ayrıntılı bir iş programı yapacağı ve bunu İdareye onaylatacağı belirtilmektedir.

Söz konusu Kararnamenin “İhzarat Tespiti ve Kesinti İşlemleri” başlıklı 7’nci maddesinde ise; “…Sözleşmesine göre ihzarat  bedeli ödenen malzeme, yıllık iş programında olan iş kalemleri için o yıl yapılacak işe yeterli miktarda ihzar edilecektir. Yıl ihtiyacından fazla ihzar edilmiş malzemenin fazla kısmının bedeli ödenmeyecektir. Ancak, ileriki yıllar için gerekli olan malzeme, onaylı iş programına uygun olarak ve idarenin yazılı izini ile uygulama yılı ihtiyacından fazla miktarda ihzar edilebilir ve bedelleri ödenir.” denilmektedir.

Yukarıda yer verilen hükümler gereği, yüklenici tarafından birbirleri ile uyumlu olacak şekilde iş programlarının imalat ve ihzarat  iş programları olarak ayrı ayrı düzenlenmesi gerekmektedir. İdare tarafından da yüklenicinin ihzarat  iş programında öngörülenden fazla miktarda yapmış olduğu ihzarat  için sadece iş programına uygun yapılan kısmı için ödeme yapılması, fazla kısım için ödeme yapılmaması gerekmektedir. Ancak ileriki aylar/yılların ihtiyacı için, yine iş programına uygun olarak ve İdarenin yazılı izni ile uygulama ayı/yılı ihtiyacından fazla miktarda ihzar edilen malzeme bedelleri de ödenebilmektedir.

Sorumlular savunmalarında 2014/17 sayılı onaylı iş programını gönderdiklerini ve fazla miktarda ihzar edilecek malzemeye ilişkin olarak yüklenici ile idare arasında yazışmalar yapıldığından ayrıca idarenin bu konuda yazılı iznine ihtiyaç görülmediğini belirtmişlerdir.

Savunma ekinde gönderilen iş programının sadece yılı ödenek miktarlarını gösterdiği, yıllık ihzarat miktarını ve bunların aylara dağılımını gösteren ayrıntılı iş programı niteliğinde olmadığı görülmüştür. Söz konusu bu iş programı üzerinden ihzaratın iş programına uygun yapılıp yapılmadığı gözetilememiştir. Ayrıca yılı ihtiyacından fazla yapılan ihzarat için idarenin de yazılı bir onayının olmadığı da görülmüştür.

Yapılan incelemede, … işlerinde kullanılacak boru ve montaj malzemeleri için 92-101 no.lu hakedişler ile ödenen ihzarat bedellerinden …TL’lik kısmının, 2014 yılı sonuna kadar imalata girmeden 2015 yılına devredildiği görülmüştür. Fazladan ödenen söz konusu bu ihzarat bedellerinin de ortalama 1 (bir) yıl boyunca yüklenicinin üzerinde kaldığı anlaşılmıştır. İdarenin yazılı izni olmadan iş programından fazla ihzar edilmiş malzeme için ihzarat bedelinin ödenmesi mümkün değildir.

Ayrıca kamu mali yönetimin yapısı ve işleyişini belirleyen 5018 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinde, “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.” denilmek suretiyle kamu kaynaklarının, etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılması gerektiği vurgulanmıştır.

Bu itibarla iş programına uyumlu olmadan yılı ihtiyacından fazla ihzar edilmiş malzeme için kamu kaynağının ekonomik ve verimli kullanılması esasına aykırı olarak ihzarat bedeli ödenmesi sonucu oluşan toplam … TL tutarındaki kamu zararının sorumlularından tazminine,

(Sayıştay 8.Dairesinin 21.01.2016 tarih ve 74 sayılı kararı)