BAŞVURU SAHİBİ:
İz Sosyal Hizm. Turizm Eğitim Kargo Bil. İnş. Gıda Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Karadeniz Teknik Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Merkezi,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2023/1476967 İhale Kayıt Numaralı “Malzemeli Yemek Pişirme Dağıtımı ve Sonrası İşi Hizmeti Alımı (9 Aylık)” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Karadeniz Teknik Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından 06.02.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Malzemeli Yemek Pişirme Dağıtımı ve Sonrası İşi Hizmeti Alımı (9 Aylık)” ihalesine ilişkin olarak İz Sosyal Hizm. Turizm Eğitim Kargo Bil. İnş. Gıda Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 31.01.2024 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 05.02.2024 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 14.02.2024 tarih ve 132019 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.02.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2024/229 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
…
9) Teknik Şartname’nin “Yüklenicinin Yükümlülükleri” başlıklı 13’üncü maddesinin 13.3-13.8’inci alt maddelerinde yer alan düzenlemelerin mevzuata aykırı olduğu,
a) Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin 32’nci maddesinde sorumluluğunun yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi kötü işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, işin gerçekleştirilme şekil ve durumuna göre yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden veya teminatından kesileceğinin belirtildiği, söz konusu Genel Şartname düzenlemesinde idare tarafından yüklenicinin kusurundan kaynaklanan hasar ve giderlerin bedellerinin işin gerçekleştirme şekil ve durumuna göre, başka bir deyişle işin sürerken veya tamamlanmış olması durumlarına göre hakediş veya teminattan kesinti yapılmasının öngörüldüğü, söz konusu Genel Şartname maddesi ile 4735 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesinde yer alan hükümler gereğince kesin teminattan kesinti yapma veya gelir kaydedilmesi işleminin işin bitiminde olabileceği hususu göz önüne alındığında, sözleşmeye konu iş devam ederken hakedişlerden, işin tamamlandıktan sonra bu durumların tespiti halinde kesin teminattan kesinti yapılacağı, Teknik Şartname’nin söz konusu maddelerinde, idarece işin sürmesi veya kabul işlemlerinin tamamlanması gibi bir süreç ayrımına gidilmediğinden, yüklenicinin işçilik ödemeleri ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı sözleşme konusu iş devam ederken bir borç çıkarılması durumunda kesin teminattan kesinti yapılması durumunun ortaya çıkacağı,
b) İhale öncesinde yüklenici tarafından istihdam edilecek personelden kaç kişinin yıllık ücretli izin alacağı, kaç kişinin kıdem tazminatı hak ederek işten ayrılacağına ilişkin tespitin başlangıçta yapılması imkân dâhilinde olmadığından, kesin teminatın iadesi için kıdem tazminatı, ihbar tazminatı bunun yanında her bir işçi tarafından imzalanmış ibraname sunulması istenilerek yüklenicilere mevzuatta yer almayan bir külfet yüklendiği, bu durumun isteklilerin ihaleye katılma ve tekliflerini hazırlama davranışları üzerinde olumsuz etkisi olacağı,
c) İşçilerin yıllık ücretli izin alacağı ve işçilik haklarına ait hesaplamaların idare tarafından yapılacağı ve yüklenicinin kesin teminatından karşılanmak suretiyle işçilere ödeneceğine ilişkin düzenlemenin, isteklilerin ihaleye katılma ve tekliflerini hazırlama davranışları üzerinde olumsuz etkisi olacağı,
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
…
9) Başvuru sahibinin 9’uncu iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Kesin teminat” başlıklı 43’üncü maddesinde “Taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce ihale üzerinde kalan istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle %6 oranında kesin teminat alınır.
Ancak, danışmanlık hizmet ihalelerinde ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, kesin teminat sözleşme yapılmadan önce alınmayabilir. Bu durumda, düzenlenecek her hakedişten %6 oranında yapılacak kesintiler teminat olarak alıkonulur.
Kurum, ihale üzerinde kalan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması hâlinde, bu istekliden yaklaşık maliyetin %6’sından az ve %15’inden fazla olmamak üzere alınacak kesin teminat oranına ilişkin düzenlemeler yapabilir.” hükmü,
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Kesin teminat ve ek kesin teminatların geri verilmesi” başlıklı 13’üncü maddesinde “Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra alınmış olan kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların;
a) Yapım işlerinde; varsa eksik ve kusurların giderilerek geçici kabul tutanağının onaylanmasından sonra yarısı, Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından sonra kalanı,
b) Yapım işleri dışındaki işlerde Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesinin getirildiği saptandıktan sonra; alınan mal veya yapılan iş için bir garanti süresi öngörülmesi halinde yarısı, garanti süresi dolduktan sonra kalanı, garanti süresi öngörülmeyen hallerde ise tamamı,
Yükleniciye iade edilir.
Yüklenicinin bu iş nedeniyle idareye ve Sosyal Sigortalar Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanunî vergi kesintilerinin yapım işlerinde kesin kabul tarihine, diğer işlerde kabul tarihine veya varsa garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatlar paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı yükleniciye geri verilir…” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Teminatlar” başlıklı 55’inci maddesinde “(1) İhalelerde, teklif edilen bedelin yüzde üçünden az olmamak üzere, istekli tarafından verilecek tutarda geçici teminat alınır.
(2) İhale üzerinde bırakılan istekliden sözleşme imzalanmadan önce, teklif fiyatının sınır değere eşit veya üzerinde olması halinde teklif fiyatının %6’sı, sınır değerin altında olması halinde ise yaklaşık maliyetin %9’u oranında kesin teminat alınır. Kısmi teklif verilmesine imkân tanınan ihalelerde, tek bir sözleşmeye konu olacak kısımların herhangi birisi veya birkaçı için teklif edilen fiyatın, ilgili kısım için hesaplanan sınır değerin altında olması halinde alınacak kesin teminat tutarı, isteklinin sınır değerin altında teklif sunmuş olduğu kısma veya kısımlara ilişkin yaklaşık maliyetin %9’u, sözleşmeye konu diğer kısma veya kısımlara ilişkin teklif fiyatının ise %6’sı oranında hesaplanır ve bu tutarların toplamı kadar kesin teminat alınır.
…
(8) Her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati tedbir konulamaz…” hükmü,
Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin;
“Hatalı, kusurlu ve eksik işler” başlıklı 32’nci maddesinde “Kontrol teşkilatı, yüklenici tarafından yapılmış olan işin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunu veya malzemenin şartnamesine uygun olmadığını gösteren belirtiler ve kanıtlara ulaştığı takdirde, gerek işin yapımı sırasında ve gerekse kabule kadar olan sürede bu gibi eksiklik, hata ve kusurların incelenmesi ve tespiti için yüklenicinin yapması gerekenleri kendisine tebliğ eder.
Bu incelemeler yüklenici veya vekili ile birlikte yapılır. Yüklenici veya vekili bu konuda yapılacak çağrıya uymazsa incelemeler kontrol teşkilatı tarafından tek taraflı olarak yapılıp durum bir tutanakla tespit edilir.
Bu gibi inceleme ve araştırmaların giderleri, işlerin hatalı ve kusurlu olduğunun anlaşılması halinde yükleniciye ait olur.
Sorumluluğunun yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi kötü işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, işin gerçekleştirilme şekil ve durumuna göre yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden veya teminatından kesilir.” düzenlemesi,
“Çalışanların özlük hakları” başlıklı 38’inci maddesinde “Yüklenici çalıştırdığı işçilerin, işin yapılmakta olduğu bir işkolu veya meslekte aynı tipteki bu iş için mevzuatla kabul edilenlerden daha az elverişli olmayan şartlarda çalışmalarını ve ücret almalarını sağlayacaktır. Ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarının toplu sözleşme veya mevzuatla tespit edilmemiş olması halinde yüklenici, en yakın ve uygun bir bölgedeki işkolu veya meslekteki aynı tip bir iş için mevzuatla tespit edilenlerden daha az elverişli olmayan ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarını sağlayacaktır. Yüklenici, varsa alt yüklenicilerinin bu çalışma şartlarına uymalarını sağlamak için gerekli tedbirleri alacaktır.
Kontrol teşkilatı, yüklenici veya alt yüklenici tarafından istihdam edilen işçilerin ücretlerinin tam ve zamanında ödenip ödenmediğini her ay resen kontrol etmekle ayrıca bu konuda kendisine ulaşan başvuruları (talep ve ihbarları) ivedilikle değerlendirmekle yükümlüdür. Bu amaçla yüklenicinin hakediş istemesi üzerine, bu istek ve hakedişin ödeneceği tarih (yaklaşık olarak), şantiye şefliği, işyeri ilan tahtası veya işçilerin toplu bulunduğu yerler gibi işçilerin görebileceği yerlere yazılı ilan asılmak suretiyle duyurulur. İlanın yapıldığı, kontrol teşkilatının ve yüklenici veya vekili ile işçi temsilcisinin imzaladıkları bir tutanakla tespit edilerek bu tutanağın bir kopyası hakedişin ödeme yerine gönderilir.
Personel alacakları, hakediş raporunun düzenlendiği tarihten önceki (işçi ücretleri ödeme günü öncesindeki) günler için belirlenmiş sayılır. Bu tür alacakların üç (3) aylık tutarından fazlası hakkında idareye herhangi bir sorumluluk düşmez.
İdare tarafından gerek resen gerekse de başvuru üzerine bordroların ve/veya ücret ödemesini gösterir diğer bilgi ve belgelerin (yüklenici veya alt yüklenicinin kayıtları, puantaj, hesap pusulaları gibi) incelenmesi neticesinde ücret ve/veya yan ödemelerin eksik ödendiğinin veya ödenmediğinin tespit edilmesi halinde bu durumun yüklenici tarafından bordroya bağlanması sağlanır ve bu bordrolar hakediş raporu ile birlikte ödeme yerine gönderilir. Aynı zamanda, ücret ve/veya yan ödemelerin, ödenmeyen kısmı yüklenicinin hakedişinden kesilir ve tabi olunan mali mevzuat hükümleri çerçevesinde idare tarafından doğrudan işçinin banka hesabına yatırılır. Bu husus ayrıca bir tutanağa da bağlanır…” düzenlemesi,
“Hakediş ödemeleri” başlıklı 42’nci maddesinde “…Yüklenici tarafından yapılan işlerin bedelleri, sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintiler de çıktıktan sonra, sözleşmenin ödemeye ilişkin hükümleri çerçevesinde kendisine ödenir…” düzenlemesi,
“Kesin teminatın ve ek kesin teminatın geri verilmesi” başlıklı 51’inci maddesinde “Taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine uygun şekilde yerine getirildiği usulüne göre anlaşıldıktan ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra, Sosyal Güvenlik Kurumundan ilişiksizlik belgesinin getirilmesi halinde yapılan iş için bir garanti süresi öngörülmüş ise kesin teminatın ve varsa ek kesin teminatın yarısı, garanti süresinin sonunda tamamı; garanti süresi öngörülmeyen hallerde ise tamamı yükleniciye iade edilir.
Yüklenicinin sözleşme konusu işler nedeniyle idareye ve Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan yasal vergi kesintilerinin kabul tarihine veya varsa garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde kesin teminat ve ek kesin teminat, 4735 sayılı Kanunun 13’üncü maddesi hükmüne göre paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı yükleniciye geri verilir.
Yukarıdaki hükümlere göre mahsup işlemi yapılmasına gerek bulunmayan hallerde; işin kabul tarihinden veya varsa garanti süresinin bitim tarihinden itibaren iki (2) yıl içinde idarenin yazılı uyarısına rağmen talep edilmemesi nedeniyle iade edilemeyen kesin teminat mektupları hükümsüz kalır ve bankasına veya sigorta şirketine iade edilir. Teminat mektubu dışındaki teminatlar sürenin bitiminde Hazineye gelir kaydedilir.” düzenlemesi,
Teknik Şartname’nin “Yüklenicinin Yükümlülükleri” başlıklı 13’üncü maddesinde “…13.3. Yüklenicinin çalıştırıldığı işçilerine karşı ilgili Kanun ve Mevzuattan doğan herhangi bir yükümlülüğü yerine getirmemesi nedeniyle ücret, yıllık ücretli izin alacağı ve benzeri mali ve sosyal haklar ve bunlarla ilgili olarak prim, vergi ve fon gibi konularda ve keza iş kazası ve meslek hastalığı ve üçüncü şahıslara zarar verilmesi gibi sebeplerle hastane aleyhine dava açılması veya icra takibi yapılması halinde davaların Mahkemelerce veya idaremizce sonuçlandırılmasına kadar yüklenicinin teminatları idarece tutulacaktır. Dava ve icra takiplerinin hastanemizin aleyhine sonuçlanması halinde ve idare yüklenici işçilerine veya üçüncü şahıslara herhangi bir ödeme yapmak durumunda kaldığı takdirde, yüklenici bu ödemeleri rücuen hastanemize derhal ödemekle yükümlüdür. Aksi halde, işçi alacakları yüklenicinin hak edişinden, yetmediği takdirde teminattan defaten kesilerek tahsil edilecektir.
13.4. Son hak ediş ödemesi, yüklenici tarafından sözleşmenin son ayına ait işçilerin ücret, varsa fazla mesai dâhil iş mevzuatına göre hak ettikleri diğer alacakları ile sosyal güvenlik ve primlerinin ve vergilerin ilgili yerlere ödendiğine dair belgelerin teşebbüsü ilgili birimlerine ibraz edilmesi durumunda yapılacaktır. İbraz edilmemesi halinde söz konusu ödemeler, yüklenicinin son hak edişinden mahsup edilmek üzere idare tarafından yapılacaktır.
13.5. Yüklenici tarafından iş akdi feshedilen işçilerin alacaklarının kalmadığı yönünde noterde düzenlenen ihbarnameler alınarak yüklenici tarafından idareye verilecektir.
13.6. Yüklenici çalıştırdığı işçilerine karşı ilgili kanun ve mevzuattan doğan herhangi bir yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle, ücret, yıllık ücretli izin alacağı ve benzeri mali ve sosyal haklar ve bunlarla ilgili olarak prim, vergi ve fon gibi konularda kaza ve iş kazası ve meslek hastalığı ve üçüncü şahıslara zarar verilmesi gibi sebeplerle veya yüklenicinin istihdam ettiği işçinin iş kazası sonucu vefat etmesi veya sakat kalması gibi nedenlerle doğan yüklenici işçilerinin, varislerinin veya üçüncü kişilerin her çeşit alacak ve tazminatlardan yüklenici sorumludur. Bu konularda hastanemizden tazminat veya alacak talep edilmesi halinde ödeme yüklenici tarafından derhal yapılacaktır. Aksi halde idaremiz tarafından ödenmediği kesin olarak tespit edilen bu miktarlar yüklenicinin hak edişlerinden veya alacağından, bunun mümkün olmadığı durumlarda teminatlardan tahsil edilecektir.
13.7. Yüklenici, ihaleye ait sözleşmenin bitiminde, sözleşme kapsamında çalışan işçilerin iş mevzuatına göre hak ettikleri; yıllık ücretli izin alacağı ve benzeri mali ve sosyal hakların yasal süresi içerisinde ödendiğine ve işçinin herhangi bir hakkının kalmadığına ilişkin ibraname ve bu ödemeleri gösteren banka dekontu, ödemelerin işçilerin hesabına yatırıldığına dair bankaca onaylı ödeme tutarını gösterir listeyi veya PTT makbuzu ile ödeme bordrosunu, sözleşmenin bitim tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde ibraz etmedikçe kesin teminatı iade edilmez. Bu sürenin sonunda söz konusu ödemelere ilişkin belgelerin idareye sunulmaması halinde; Yüklenici işçilerinin yıllık ücretli izin alacağı, işçilik haklarına ait hesaplamalar idare tarafından yapılır ve Yüklenicinin kesin teminatından karşılanmak suretiyle işçilere ödenir. Teminatının karşılamadığı tutar için idarenin yükleniciye rücu hakkı saklıdır.
13.8. Bir yıllık hizmet akdini tamamlayan çalışanların hak ettikleri izinlerin Yüklenici tarafından hizmet taahhüdünü aksatmayacak şekilde kullandırılması esastır. Yıllık izinlerini kullanan Yüklenici çalıştırdığı işçilerinin, yıllık izinlerini kullandığına dair imzalarının alınması şarttır. Yüklenici hiçbir şekilde izinlerin kullandırılması nedeniyle ortaya çıkacak eksik hizmetler için işçilerinin kullandığını gerekçe gösteremez. Hangi nedenle olursa olsun hizmetlerde aksama veya eksiklik oluşması durumunda şartnamede düzenlenmiş, “İş Eksikliği”ne ilişkin yaptırım uygulanacaktır…” düzenlemesi,
Sözleşme Tasarısı’nın “Teminata ilişkin hükümler” başlıklı 11’inci maddesinde “…11.4.1. Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve Yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra, Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan ilişiksiz belgesinin İdareye verilmesinin ardından kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların tamamı, Yükleniciye iade edilecektir.
11.4.2. Yüklenicinin bu iş nedeniyle İdareye ve Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanuni vergi kesintilerinin hizmetin kabul tarihine kadar ödenmemesi durumunda protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin ve ek kesin teminat paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı Yükleniciye iade edilir.
11.4.3. Yukarıdaki hükümlere göre mahsup işlemi yapılmasına gerek bulunmayan hallerde; kesin hesap ve kabul tutanağının onaylanmasından itibaren iki yıl içinde idarenin yazılı uyarısına rağmen talep edilmemesi nedeniyle iade edilemeyen kesin teminat mektupları hükümsüz kalır ve düzenleyen bankaya veya sigorta şirketine iade edilir. Teminat mektubu dışındaki teminatlar sürenin bitiminde Hazineye gelir kaydedilir.
11.5. Her ne suretle olursa olsun, İdarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati tedbir konulamaz.” hükmü yer almaktadır.
Teknik Şartname’nin 13’üncü maddesinin şikâyete konu alt maddelerinde özetle;
Yüklenicinin çalıştırıldığı işçilerine karşı ilgili kanun ve mevzuattan doğan herhangi bir yükümlülüğü yerine getirmemesi nedeniyle ücret, yıllık ücretli izin alacağı ve benzeri mali ve sosyal haklar ve bunlarla ilgili olarak prim, vergi ve fon gibi konularda ve keza iş kazası ve meslek hastalığı ve üçüncü şahıslara zarar verilmesi gibi sebeplerle hastane aleyhine dava açılması veya icra takibi yapılması halinde, davaların mahkemelerce veya idarece sonuçlandırılmasına kadar yüklenicinin teminatlarının idarece tutulacağı;
Dava ve icra takiplerinin idare aleyhine sonuçlanması halinde ve idarenin yüklenicinin işçilerine veya üçüncü şahıslara herhangi bir ödeme yapmak durumunda kalması ve yüklenicinin de bu ödemeleri yapmaması halinde, işçi alacaklarının yüklenicinin hakedişinden/teminatından kesilerek tahsil edileceği; ayrıca, yüklenicinin istihdam ettiği işçinin iş kazası sonucu vefat etmesi veya sakat kalması gibi nedenlerle yüklenici işçilerinin, varislerinin veya üçüncü kişilerin her çeşit alacak ve tazminatlardan yüklenicinin sorumlu olduğu, bu konularda idareden tazminat veya alacak talep edilmesi halinde ödemenin yüklenici tarafından yapılacağı, aksi halde ilgili alacağın yine yüklenicinin hakedişlerinden/teminatından tahsil edileceği,
Yüklenicinin, sözleşme bitiminde, işçilerin iş mevzuatına göre hak ettikleri; yıllık ücretli izin alacağı ve benzeri mali ve sosyal hakların yasal süresi içerisinde ödendiğine ve işçinin herhangi bir hakkının kalmadığına ilişkin ibranamenin ve ilgili ödemeleri gösteren banka dekontunun, ödemelerin işçilerin hesabına yatırıldığına dair bankaca onaylı ödeme tutarını gösterir listenin veya PTT makbuzu ile ödeme bordrosunun, sözleşmenin bitim tarihini izleyen 15 gün içerisinde ibraz edilmemesi halinde, kesin teminatın iade edilmeyeceği, söz konusu ödemelerin kesin teminattan karşılanmak suretiyle işçilere ödeneceği,
Son hakediş ödemesinin, yüklenici tarafından sözleşmenin son ayına ait işçilerin ücret, varsa fazla mesai dâhil iş mevzuatına göre hak ettikleri diğer alacakları ile sosyal güvenlik ve primlerinin ve vergilerin ilgili yerlere ödendiğine dair belgelerin ilgili birimlerine ibraz edilmesi durumunda yapılacağı, bu belgelerin ibraz edilmemesi halinde söz konusu ödemelerin, yüklenicinin son hakedişinden mahsup edilmek üzere idare tarafından yapılacağı düzenlenmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre; taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce ihale üzerinde kalan istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle kesin teminat alınacağı; taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra alınmış olan kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesinin getirildiği saptandıktan sonra; alınan mal veya yapılan iş için bir garanti süresi öngörülmesi halinde yarısının, garanti süresi dolduktan sonra kalanı, garanti süresi öngörülmeyen hallerde ise tamamının yükleniciye iade edileceği; her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatların haczedilemeyeceği ve üzerine ihtiyati tedbir konulamayacağı anlaşılmış olup, Kanun hükmünde yer alan borçlar ifadesinin, Sosyal Sigortalar Kurumuna olan borçlar ile yüklenicinin kusurundan kaynaklanan hatalardan dolayı idarenin kusuru bulunmamasına rağmen idareye kurum, kuruluşlar ve kişiler tarafından borç çıkartılması durumları olarak ele alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Hizmet İşleri Genel Şartnamesinin 38’inci maddesinde, idare tarafından gerek resen gerekse de başvuru üzerine bordroların ve/veya ücret ödemesini gösterir diğer bilgi ve belgelerin (yüklenici veya alt yüklenicinin kayıtları, puantaj, hesap pusulaları gibi) incelenmesi neticesinde, ücret ve/veya yan ödemelerin eksik ödendiğinin veya ödenmediğinin tespit edilmesi halinde, bu durumun yüklenici tarafından bordroya bağlanmasının sağlanacağı ve bu bordroların hakediş raporu ile birlikte ödeme yerine gönderileceği, aynı zamanda, ücret ve/veya yan ödemelerin, ödenmeyen kısmının yüklenicinin hakedişinden kesileceği ve tabi olunan mali mevzuat hükümleri çerçevesinde doğrudan işçinin banka hesabına yatırılması konusunda da idarenin yetki ve sorumluluğunun bulunduğu düzenlenmiştir.
Sonuç olarak, mevzuatta hangi hallerde yüklenicinin hakedişinden/teminatından kesinti yapılacağının düzenlendiği ve kesin teminatın iade şartlarının da açıkça belirtildiği, idareler tarafından alınan teminatların haczedilemeyeceği ve üzerine ihtiyati tedbir konulamayacağı; kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların iade edilmesinin, taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığının tespit edilmesi şartlarına bağlandığı, bu bağlamda sözleşme süreci tamamlanmadan, ihale konusu iş devam ederken kesin teminattan kesinti yapılmasının mümkün bulunmadığı, yüklenicinin hakedişinden/teminatından kesinti yapılacak sınırlı haller dışında, bu durumun söz konusu olamayacağı, bu itibarla Teknik Şartname’nin 13’üncü maddesinde yer alan yüklenicinin hakedişinden/teminatından kesinti yapılmasını öngören ilgili düzenlemelerin mevzuata uygun olmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin söz konusu iddialarının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Diğer yandan, sözleşme bitiminde, çalışan işçilerin iş mevzuatına göre hak ettikleri yıllık ücretli izin alacağı ve benzeri mali ve sosyal hakların yasal süresi içerisinde ödendiğine ve işçinin herhangi bir hakkının kalmadığına ilişkin ibraname sunulması istenilerek yüklenicilere mevzuatta yer almayan bir külfet yüklendiği, bu durumun isteklilerin ihaleye katılma ve tekliflerini hazırlama davranışları üzerinde olumsuz etkisi olacağı anlaşılmış olup, bu yönüyle de başvuru sahibinin iddiası uygun bulunmuştur.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,
Esasta Oybirliği, gerekçede oyçokluğu ile karar verildi.
(Kamu İhale Kurulunun 06.03.2024 tarih ve 2024/UH.I-395 sayılı kararı)
Yorum Bırak