GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

Esas Yönünden İnceleme:

…

Görüldüğü üzere anılan mevzuat hükümlerine göre Esaslar’ın 7’nci maddesi çerçevesinde fiyat farkının ödenmesinin öngörüldüğü hallerde a1, a2, b1, b2, c ve d sabit katsayılarından biri, birkaçı veya tamamının, ihale konusu hizmetteki oranı dikkate alınmak suretiyle ve toplamı bire (1.00) eşit olacak şekilde ihaleden önce idarece belirlenerek ihale dokümanında gösterilmesi zorunludur. Dolayısıyla yapılan işin kapsamında işçiliğin bulunduğu ve bunun sonucu olarak anılan Esasların 7 ve 8’inci maddeleri hükümlerine göre fiyat farkı verilmesinin öngörüldüğü durumlarda, a1 ve a2 katsayılarının ihale konusu hizmetteki oranı dikkate alınmak suretiyle ihaleden önce idarece belirlenerek ihale dokümanında gösterilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemelerde; işe ait ... tarihli sözleşmenin “fiyat farkı” başlıklı 14.2 nci maddesinde;

“Fiyat farkı verilecektir. Yürürlükteki fiyat farkı kararnamesi hükümlerine göre uygulama yapılacaktır.” denildikten sonra Kararnamenin ilgili hükmüne ve fiyat farkı hesabına yer verildiği,

14.2.1 inci maddesinde ise;

“Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak Katsayılar:

Akaryakıt ağırlık oranı: (b1=0,4)

Makine ve ekipmanın amortisman oranı: (d=0,6)”

düzenlemesinin yer aldığı görülmektedir.

İdari şartnamenin fiyat farkına ilişkin 47 nci maddesinde de; personele asgari ücret, araçlara fiyat farkı verilecektir denildikten sonra, Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Hizmet Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında Uyulacak Esasların 8 inci maddesine göre, asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerindeki değişiklikten kaynaklanan farkın ödeneceği belirtilmiştir.

Aynı maddenin 47.1.2 nci maddesinde; a1, a2, b2 ve c katsayıları sıfır (0), akaryakıta ilişkin olan b1 katsayısı 0,40, makine ve ekipmana ilişkin olan d katsayısı ise 0,60 olarak tespit edilmiştir.

Söz konusu işin yaklaşık maliyetine bakıldığında işin bedelinin üç unsurdan oluştuğu, bu unsurlardan birinin de işçilik olduğu, buna rağmen ihale dokümanında, işçiliği temsil eden a1 ve a2 sabit katsayıları için her hangi bir oran belirlenmeyip, sadece b1 ve d sabit katsayıları için toplamları bire eşit olacak şekilde sırasıyla 0,40 ve 0,60 şeklinde oran belirlendiği; ihaleden önce istekliler tarafından bu duruma ilişkin idareye yönelik herhangi bir soru veya itiraz yöneltilmediği, ihale sürecinin söz konusu veriler üzerinden tamamlandığı; dolayısıyla sözleşmenin ihalede oluşan bu rekabet şartları ardından imzalanmasından sonra bu oranlara göre Esasların 7 nci maddesine fiyat farkı hesaplanarak ödeme yapıldığı, ancak Esasların 8 inci maddesi kapsamında işçiliğe ilişkin de ayrıca bir fiyat farkı ödendiği görülmektedir.

İhaleden önce idarece tespit edilip sözleşmenin 14 üncü, idari şartnamenin 47 nci maddesinde belirlenmiş olan katsayıların (b1:0,40 ve d:0,60) sözleşmenin uygulanması sırasında değiştirilemeyeceğinin kabulü ile konu yeniden değerlendirildiğinde;

Esaslar’ın 7’nci maddesinde yer alan fiyat farkı formülü incelendiğinde görüleceği üzere, Pn değerinden 1 rakamı düşülmektedir. Toplamları 1’e eşit olmak durumunda olan a1, a2, b1, b2, c ve d katsayılarının kullanıldığı Pn değerinin bulunmasına ilişkin formülde de, a1 katsayısının yanında herhangi bir çarpan bulunmamaktadır. Dolayısıyla ihale konusu hizmet kapsamında Esaslar’ın 8’inci maddesine göre artış farkı ödenecek olan asgari ücrete dayalı işçiliğin olduğu durumlarda, a1 için mutlaka bir oran belirlenmesi gerekir. Aksi takdirde a1 katsayısıyla temsil edilen işçilik için Esaslar’ın 8’inci maddesinin yanında ayrıca ihale kapsamındaki diğer unsurlar üzerinden fiyat farkı ödenmesine yol açılır.

Ancak, Esasların 7’nci maddesinde yer alan ihaleden önce idarece belirlenerek ihale dokümanında gösterilen sabit katsayıların sözleşmenin uygulanması sırasında hiçbir gerekçeyle değiştirilemeyeceği hükmü, yine Esasların sözleşmede yer alan fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz yönündeki 9’uncu maddesi hükmü ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Fiyat Farkı Verilebilmesi” başlıklı “Sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz” yönündeki 8’inci maddesi hükümleri çerçevesinde, ilam konusu sözleşmede işçiliğe ilişkin katsayılardan a1 ve a2’nin de 0 olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

Bu durumda, Sözleşme ve şartnamede 7 ve 8 inci maddelere göre fiyat farkı verileceği belirtildikten sonra uygulamada, Esasların 7 nci maddesine göre yapılan fiyat farkı hesabında b1 ve d sabit katsayıları, toplamları bire eşit olacak şekilde tespit edilip işçiliğe ilişkin ağırlık oranını içeren bir katsayı belirlenmediği için, 7 ve 8 inci maddelerle verilen toplam fiyat farkına bakıldığında, ayrıca 8 inci madde kapsamında yapılan fiyat farkı ödemesi ile “1’e eşit olma” sınırının aşılmış olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

Bu durumda a1 katsayısı belirlenmediğinden Esaslar’ın 8’inci maddesine göre ödenen fiyat farkı kamu zararı oluşturmaktadır.

Sonuç olarak açıklanan gerekçelerle, ... Genel Müdürlüğü ile ... ... San. Tic. Paz. Ltd. Şti.- ... ... San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi arasında ... tarihinde yapılan “... ... Hizmet Alım İşi” kapsamında, 7’nci maddeye göre ödenen fiyat farkında a1 katsayısı için herhangi bir değer belirlenmemesine rağmen, işçilikler için Esaslar’ın 8’inci maddesine göre asgari ücret fiyat farkı ödenmesi sonucunda kamu zararına neden olunmuştur.

Kamu zararı olarak Esaslar’ın 8’inci maddesine göre ödenen asgari ücret fiyat farkı tutarının esas alınması gerekmektedir.

Sorumluluk Yönünden İnceleme

5018 sayılı Kanun’un 71’inci maddesinde; “Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır…” denilmektedir. Bu hüküm gereğince ihale yetkilisi, harcama yetkilisi, ihale dokümanını hazırlayanların ihale dokümanının mevzuata aykırılığından sorumludurlar.

554 sayılı ilamda da belirtildiği üzere İşin Sözleşme ve eki İdari Şartname’sinde, fiyat farkının yürürlükteki Fiyat Farkı Kararnamesi hükümlerine göre ödeneceği hükme bağlandığı halde, fiyat farkının yürürlükteki Fiyat Farkı Kararnamesi hükümlerine aykırı hesaplanıp ödenmesi, sözleşme ve eki ihale dokümanının mevzuata uygun düzenlenmemiş olmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla ihale dokümanını düzenleyenlerin oluşan kamu zararından sorumlu oldukları tartışmasızdır.

Ayrıca ihale dokümanının hatalı hazırlanmasında genel gözetim görevi ve ihalenin her aşamasında onayı bulunması nedeniyle ihale yetkilisinin sorumluluğu bulunmaktadır.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 31 ve 32’nci maddeleri gereği kamu kaynağının kullanımındaki genel gözetim sorumluluğu nedeniyle kamu zararının oluşumundan sorumludur.

Öte yandan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhale Komisyonu” başlıklı 6’ncı maddesinin 3’üncü fıkrasında, gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneğinin ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verileceği hükme bağlanmıştır.

Her ne kadar kanun hükmünde ihale komisyonu üyelerinin ihale dokümanında gerekli incelemeyi yapacakları ifade edilse de ihale dokümanının hazırlanmasında yapılan hata nedeniyle oluşacak kamu zararından ihale komisyonu üyelerinin doğrudan sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu bakımdan kamu zararından komisyon üyelerinin sorumlu tutulmamaları gerekmektedir.

Ayrıca, ödeme emrini onaylayan gerçekleştirme görevlilerinin kamu zararının oluşumunda kusurları bulunmadığından sorumlu tutulmaları mümkün görünmemektedir.

Bu nedenle de 554 sayılı ilamda belirtilen sorumluluk değerlendirmesine kısmen uyulması gerektiği sonucuna varılarak oluşan kamu zararından; ihale yetkilisi, harcama yetkilisi ile ihale dokümanını hazırlayanların sorumlu olduğu, ödeme aşamasındaki işlemleri yapan kamu görevlilerinin ve ihale komisyonu üyelerinin ise sorumluluklarının bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Bu itibarla, 554 sayılı Ek İlam’ın 1. maddesiyle verilen tazmin hükmünün bu açılardan bozularak, yukarıdaki hususlar göz önüne alınmak suretiyle yeniden hüküm tesisinin temini için dosyanın hükmü veren DAİREYE GÖNDERİLMESİNE; karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 20.11.2019 tarih ve 46919 sayılı kararı)