İHALEYİ YAPAN İDARE:

Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığı Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2023/656599 İhale Kayıt Numaralı “Samsun İli Kanalizasyon ve Yağmursuyu Hatlarının Temizliği” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığı Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından 26.07.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Samsun İli Kanalizasyon ve Yağmursuyu Hatlarının Temizliği” ihalesine ilişkin olarak Tamara Eğitim Dan. Org. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 25.10.2023 tarih ve 114032 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 25.10.2023 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2023/1188 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; idare tarafından ihalenin kendileri üzerine bırakılmaması için çelişkili ve soyut gerekçeler üretilerek ihalenin iptaline karar verildiği, soyut gerekçelerle takdir yetkisinin sınırları aşılarak ihalenin iptaline yönelik alınan karar 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5 ve 39’uncu maddesine aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

… Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.” hükmü,

Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir” hükmü,

Aynı Kanun’un “Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “…İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir…” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Samsun İli Kanalizasyon Ve Yağmursuyu Hatlarının Temizliği

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no'su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

310.528,16 mtül atıksu, yağmursuyu hatları ve kutu menfez temizliği,200 adet kayıp muayene baca yol üst seviyesine getirilmesi, 100 adet mevcut hat üstü baca kurulması,100m³ kum tutucu temizliği

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Samsun Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Hizmet Alanı / SAMSUN” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.

34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “İşin süresi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. İşin süresi, işe başlama tarihinden itibaren 180 (YüzSeksen) gündür

9.2. Bu sözleşmenin uygulanmasında sürelerin hesabı takvim günü esasına göre yapılmıştır.” düzenlemesi,

Aynı Tasarı’nın “İşin yapılma yeri, işyeri teslim ve işe başlama tarihi” başlıklı 10’uncu maddesinde “10.1. İşin yapılacağı yer/yerler: Samsun Merkez İlçeleri

10.2. İşyerinin teslimine ilişkin esaslar ve işe başlama tarihi: İşyeri teslimi yapılmayacak ve sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 3 (Üç) gün içinde işe başlanacaktır.” düzenlemesi,

Anılan Tasarı’nın “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 29’uncu maddesinde “29.1. Öngörülemeyen durumlar nedeniyle iş artışının zorunlu olması halinde, işin;

a) Sözleşmeye konu hizmet içinde kalması,

b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

şartlarıyla, sözleşme bedelinin % 20'sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde ilave iş aynı yükleniciye yaptırılabilir.

İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Bu durumda, yüklenicinin sözleşme bedeli tamamlanıncaya kadar işi ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmesi zorunludur.

Bu ihalede 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 24 üncü maddesi çevresinde iş eksilişi yapılabilir. İhale konusu işin sözleşme bedelinin % 80'inden daha düşük bedelle tamamlanacağının anlaşılması halinde ise, yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderler ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin % 80'i ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının % 5'i ödenir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İtirazen şikâyete konu ihalede 11 adet ihale dokümanı indirildiği, 26.07.2023 tarihinde yapılan ihaleye 7 isteklinin katıldığı, 17.08.2023 onay tarihli ihale komisyonu kararında, yaklaşık maliyetin 39.307.148,32 TL olarak hesaplandığı, yaklaşık maliyet tutarının üzerinde teklif veren 4 isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, söz konusu ihalenin Tuna Grup Beton Yapı Kimyasalları İth. İhr. San. Tic. A.Ş. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi Tamara Eğitim Dan. Org. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği görülmüştür.

25.09.2023 tarihli ihalenin iptali kararında “Küresel ısınma ve İklim Değişikliğine bağlı olarak Dünyada olduğu gibi ilimizde de şiddetli yağışlar sonucunda taşkınlar yaşanmaktadır. Bu bağlamda şehrimizde 05 Haziran 2023, 13 Haziran 2023 ve 03 Eylül 2023 tarihlerinde 3 ayrı taşkın meydana gelmiştir.

05 Haziran 2023 ve 13 Haziran 2023 tarihlerinde yaşanan taşkınlar neticesinde yağmursuyu hatları, menfezler, ızgaralar ile kanalizasyon şebeke ve kollektör hatlarının büyük bölümü selin getirdiği rüsubat ile dolması sebebiyle yağmursuyu ve kanalizasyon batlarımızın temizliğinin yapılabilmesi için 21.06.2023 tarih ve 137 sayılı SASKİ Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu Kararı ile ihaleye çıkılmasına karar verilmiştir. Akabinde 2023/656599 ihale kayıt numaralı Samsun İli Kanalizasyon ve Yağmursuyu Hatlarının Temizliği işi 26.07.2023 tarihinde ihale edilmiş olup kesinleşen ihale kararı firmalara 18.08.2023 tarihinde gönderilmiştir. İhale süreci devam ederken 03 Eylül 2023 tarihinde meydana gelen taşkın sonucunda hâlihazırda önemli bir kısmı rüsubatla dolu olan altyapı batlarımızın doluluk oranı olası bir taşkında vatandaşlarımızın can ve mal kaybını tehdit edecek noktaya ulaşmıştır. Hal böyleyken 2023/656599 ihale kayıt numaralı işin ihale süreci henüz tamamlanamamıştır. İhale sürecinin ne zaman tamamlanacağı da tam olarak bilinememektedir.

Dolayısıyla şehrimizde yaşayan vatandaşlarımızın can ve mal güvenliğini tehlikeye atmamak için idari ekip ve kanal açma makinalarımızla yapılmakta olan temizlik çalışmaları yetersiz kalmakta olup, yağmursuyu ve kanalizasyon alt yapılarımızın hizmet alımı yoluyla acilen temizliğinin yapılması gerekmektedir. Bu nedenle, söz konusu 2023/656599 ihale kayıt numaralı ihalenin iptal edilmesi, bunun yerine acilen altyapı hatlarının temizliği için araç/makine kiralanması yoluna gidilmesi uygun olacağı belirtilmektedir.

Yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde “Samsun İli Kanalizasyon ve Yağmursuyu Hatlarının Temizliği” işinin niteliği ve miktarının değişmesi ve ihale tarihinden sonra 03 Eylül 2023 tarihinde yaşanan sel felaketinden dolayı altyapı hatlarının temizlik işinin aciliyet arz etmesine karşın ihale sürecinin tamamlanamamış olması ve ihalenin ne zaman sonuçlanacağının da tam olarak bilinememesi, yaşanan seller sonrasında altyapı hatlarının önemli bir kısmının rüsubatla dolu olması ve bu durumun olası bir taşkında şehrimizde yaşayan vatandaşlarımız için can ve mal kaybı riski taşıması, İlgi (b) ve İlgi (c) sayılı yazılarımızda belirtildiği gibi yaşanan sellerde altyapı tesislerimizde toplam 28.569.069,16 TL tutarında zarar meydana gelmesine karşılık bu konuda AFAD’dan herhangi bir nakdi yardım alınamamasından dolayı bütçemizden bu tesislerin bakım ve onarımları için yapılacak harcamalar sonrasında temizlik işinin ödeneğinin azalması nedeniyle, 4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesindeki “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. ” hükmü ile 39 uncu maddesindeki “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. hükmüne istinaden ihtiyacımızın zamanında karşılanabilmesi için “Samsun ili Kanalizasyon ve Yağmursuyu Hatlarının Temizliği” işi ihalesinin iptal edilmesine;

Kararın gereği için Plan Proje Yatırım ve İnşaat Dairesi Başkanlığına gönderilmesine    Oybirliği ile karar verildi.” gerekçelerinin yer aldığı görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından 16.09.2023 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulması üzerine Kamu İhale Kurulu tarafından 11.10.2023 tarih ve 2023/UH.I-1306 sayılı kararın alındığı, söz konusu kararda “…Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, Tuna Grup Beton Yapı Kimyasalları İth. İhr. San. Tic. A.Ş. ve Hma Teknik Kanal Gör. İnş. Ltd. Şti.nin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.” ifadeleri ile düzeltici işlem belirlenmesine yönelik karar alındığı anlaşılmıştır.

Ayrıca idarece başvuru sahibinin şikayet başvurusuna “25.09.2023 tarihli yönetim kurulu kararında iptal gerekçelerine açıkça yer verildiği, ayrıca yağmursuyu ve kanalizasyon hatlarının temizliğinin idare ekipleri tarafından yapılabilmesi amacıyla kombine kanal açma makinesi alım sürecine başlandığı” şeklinde cevap verilmiştir.

12.06.2013 ve 08.09.2023 tarihli yazılarla afet nedeniyle oluşan hasar bedelinin karşılanması hususunda Samsun Valiliğine yazılar yazıldığı, yazılar ekinde de hasar hesap tablolarının yer aldığı, 12.06.2013 tarihli yazı ekinde sel felaket nedeniyle altyapı tesislerine ait bakım, onarım ve temizlik çalışmaları nedeniyle oluşan hasar bedelinin 20.075.444,08 TL,  08.09.2023 tarihli yazı ekinde ise hasar bedelinin 8.493.625,08 TL olduğu, bu hasarlar toplam tutarının ise 28.569.069,16 TL olduğu, zarar meydana gelmesine karşılık bu konuda AFAD’dan herhangi bir nakdi yardım alınamamasından dolayı bütçeden bu tesislerin bakım ve onarımları için yapılacak harcamalar sonrasında temizlik işinin ödeneğinin azaldığının ifade edildiği anlaşılmıştır.

Öte yandan, ihale onay belgesinde söz konusu işin yaklaşık maliyet tutarının 39.307.148,32 TL, kullanılabilir ödenek tutarının ise 10.000,00 TL olduğu görülmüştür.

İdarenin ihaleyi iptal etme gerekçelerine bakıldığında, ihale süreci devam ederken 03.09.2023 tarihinde meydana gelen taşkın sonucunda hâlihazırda önemli bir kısmı rüsubatla dolu olan altyapı batlarının doluluk oranının olası bir taşkında vatandaşların can ve mal kaybını tehdit edecek noktaya ulaşması, mevcut ihale sürecinin henüz tamamlanamamış olması, vatandaşların can ve mal güvenliğini tehlikeye atmamak için idari ekip ve kanal açma makinalarının yapılmakta olan temizlik çalışmalarında yetersiz kalması, yağmursuyu ve kanalizasyon alt yapılarının hizmet alımı yoluyla acilen temizliğinin yapılmasının gerekmesi, mevcut ihalenin iptal edilmesi, bunun yerine acilen altyapı hatlarının temizliği için araç/makine kiralanması yoluna gidilmesinin uygun olacağı, söz konusu işin niteliği ve miktarının değişmesi, yaşanan sellerde altyapı tesislerinde toplam 28.569.069,16 TL tutarında zarar meydana gelmesine karşılık bu konuda AFAD’dan herhangi bir nakdi yardım alınamamasından dolayı bütçeden bu tesislerin bakım ve onarımları için yapılacak harcamalar sonrasında temizlik işinin ödeneğinin azalması nedeniyle 4734 sayılı Kanun’un 5 ve 39’uncu maddeleri dayanak gösterilerek söz konusu ihalenin iptal edildiği görülmüştür.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, idare tarafından bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptaline karar verilebileceği ve bu durumda idarenin herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği, söz konusu hükümle ihaleyi yapan idarelere ihaleyi iptal etme konusunda takdir yetkisi tanınmış olduğu anlaşılmakta ise de, bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmayıp Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkeler çerçevesinde ve kamu yararı ile hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Bu çerçevede, başvuruya konu ihalenin Samsun Büyükşehir Belediye lığı tarafından Samsun İli Kanalizasyon ve Yağmursuyu Hatlarının Temizliği hizmet işi olduğu, söz konusu ihalenin ilan tarihinin 27.06.2023, ihale tarihinin ise 26.07.2023 olduğu, söz konusu ihalenin idarece iptal edilme gerekçeleri olarak,  şiddetli yağışlar sonucunda oluşan taşkınlar, mevcut ihale sürecinin sonuçlanmamış olması, ödeneğin kalmaması, altyapı hatlarının temizliği için araç/makine kiralanması yoluna gidilmesi ve ihale konusu işin niteliği ve miktarının değişmesi gibi gerekçelerle ihalenin iptal edildiği, idarenin ihaleyi iptal etme gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda,   05.06.2023 ve 13.06.2023 tarihlerinde şiddetli yağışlar sonucunda oluşan taşkınlar nedeniyle altyapı tesislerine ait bakım, onarım ve temizlik çalışmalarında idarece harcanılan tutarın 20.075.444,08 TL olduğunun ifade edildiği, söz konusu harcamanın başvuruya konu ihaleden ve ihale ilanından dahi önce oluşan bir gider olduğu,  ihale konusu işin niteliği ve miktarının değiştiğinin ifade edildiği görülmekle birlikte, ihtiyacın ne şekilde değiştiği ve değişiklik doğuran iş kalemlerine ilişkin herhangi bir hesaplamanın yapılmadığı, değişen iş kalemleri hususlarının somut bir şekilde ortaya konulmadığı, ayrıca idarenin söz konusu hizmete ihtiyacının devam ettiğinin açık olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde, idarenin ihale konusu işi iptal etme gerekçesinin somut verilere dayanmadığı hususları bir arada değerlendirildiğinde, idare tarafından ihalenin iptali yönünde kullanılan takdir hakkının kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılmadığı sonucuna varıldığından, ihalenin iptali kararının iptaline karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Ayrıca, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından 82.018,00 TL başvuru bedelinin Kurum şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumu’na yazılı talebi halinde 82.018,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1) İdarenin ihalenin iptali kararının iptaline,

2) Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumu’na yazılı talebi halinde iadesine,

Oybirliği ile karar verildi.

(Kamu İhale Kurulunun 15.11.2023 tarih ve 2023/UH.I-1427 sayılı kararı)