İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, 14.07.2023 onay tarihli ihale komisyonu kararı ile başvuruya konu ihaleye sundukları tekliflerinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlendiği, ancak söz konusu kararın hatalı olduğu, şöyle ki;

Taraflarınca ihale sunulan fiyat teklifinin hatalı olduğu, idareye sundukları aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuat hükümlerine uygun olmadığı, birim fiyat teklif cetvelinde “maydanoz” girdisine ilişkin 0,00000000001 TL fiyat teklifi sundukları, söz konusu teklifin parasal karşılığı olmayan bir tutar olduğu, böylece taraflarınca söz konusu kaleme ilişkin teklif fiyatı sunulmamasının amaçlandığı iddialarına yer verilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. …” hükmü,

Anılan Kanun’un “Tekliflerin hazırlanması ve sunulması” başlıklı 30’uncu maddesinde “Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve teklif mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış olması zorunludur.  Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif verilebileceğine dair hüküm bulunması halinde, alternatif tekliflerde aynı şekilde hazırlanarak sunulur.

…

Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri alınamaz ve değiştirilemez.” hükmü,

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinin 1’inci fıkrasında “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilirler.” hükmü,

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 58’inci maddesinde “ (1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

(2) İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal temininde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen malların özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü,

 

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru ehliyeti” başlıklı 5’inci maddesinde “(1) İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden;

…

c) İstekliler; yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler, hakkında başvuruda bulunabilir” hükmü yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aritmetik hata ve yuvarlama” başlıklı 16.5’inci maddesinde “… 16.5.2.1. İşçilik ücreti, yol ve yemek bedeli ile bunlar üzerinden alınan prim tutarları gibi işçilik kalemlerini oluşturan maliyet unsurlarına ilişkin hesaplama yöntemi, sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında kanunla ve idari düzenlemelerle belirlenmiş olup, bu çerçevede 1 TL (Bir Türk Lirası)’nin altındaki tutarlar iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılmaktadır. Sosyal güvenlik mevzuatındaki düzenlemelerin emredici nitelikte olması nedeniyle isteklilerin ilgili mevzuatı gereğince yapacakları işçilik hesaplamalarında da anılan yöntemin uygulanması zorunluluğu bulunmaktadır. Bu sebeple, hizmet alımı ihalelerinde birim fiyat teklif cetvelinde yer alan ve işçi sayısı üzerinden teklif alınan işçilik kalemlerinin birim fiyatları ile birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarları, virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır. …” açıklaması,

Başvuruya konu ihaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: 21 Kalem Sebze ve Meyve Alımı

b) Türü: Mal Alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

…

e) Miktarı: 21 Kalem Sebze ve Meyve Alımı

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/teslim edileceği yer: Sarıtopallı Mahallesi Konya Ereğli Caddesi 10.Km No:1690/D Organize Sanayi Bölgesi Kavşağı Ereğli/Konya” düzenlemesi,

Bahse konu Şartname’nin “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 31’inci maddesinde “31.1. İlk oturumun kapatılmasından sonra, ihale komisyonu belirleyeceği bir tarih ve saatte toplanır ve EKAP üzerinde tekliflerin değerlendirilmesine başlanır. Teklif değerlendirme işlemleri birden fazla oturumda yapılabilir. Her oturum kapatılmadan önce bilgiler EKAP'a kaydedilir ve düzenlenen tutanakların bir çıktısı alınarak ihale komisyonu üyeleri tarafından imzalanır.

31.2. Teklif değerlendirmesinde öncelikle ilk oturumda 30 uncu madde uyarınca e-teklifinin açılamadığı veya teklif mektubu ile geçici teminatının uygun olmadığı tespit edilen isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır.

31.3. İhale dokümanında belirtilen geçici teminat mektubu, katılım belgeleri ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ve istenilmişse teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin değerlendirme, istekliler tarafından beyan edilen bilgi ve belgelerden; EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanarak temin veya teyit edilebilenler için, sorgulama sonucunda elde edilen bilgiler; belirtilen yöntemle temin veya teyit edilemeyenler için ise beyan edilen bilgiler esas alınarak yapılır. Yeterlik sertifikası üzerinden yeterlik tespiti yapılan ihalelerde ise, ihale dokümanında belirtilen katılım belgeleri ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin değerlendirme, yeterlik sertifikası kapsamındaki geçerlik süresi dolan belgeler dahil yeterlik sertifikası üzerindeki bilgiler; yeterlik sertifikası üzerinden değerlendirme yapılamayan her belge veya kriter için ise yeterlik bilgileri tablosunda istekliler tarafından beyan edilen bilgi ve belgeler esas alınarak yapılır.

…

31.6. İhale komisyonu aşırı düşük teklifleri 33 üncü maddeye göre değerlendirir.

…

31.8. Yapılan değerlendirme sonucunda, ihalede öngörülen şartları sağlamadığı anlaşılan veya yeterlik sertifikasının geçerlik süresi ihale tarihinden önce dolan teklifler değerlendirme dışı bırakılarak EKAP üzerinden Uygun Olmayan e-Teklif Kontrol Tutanağı düzenlenir ve değerlendirme dışı bırakma işleminin gerekçeleri belirtilir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Verilen tekliflerden diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanların, ihale komisyonu tarafından tespit edilmesi halinde, bu teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu tarafından;

a) İmalat sürecinin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temininde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen malın özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınarak aşırı düşük teklifler değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalenin Konya Cezaevi Müdürlüğü tarafından elektronik ortamda gerçekleştirilen “21 Kalem Meyve ve Sebze Alımı” işi olduğu, bahse konu ihaleye 4 isteklinin e-teklif sunduğu, 14.07.2023 onay tarihli ihale komisyonu kararı ile ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin Asilkan Tem. Yem. Oto. Özel Sağ. Hiz. İnş. Yol Asf. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. olarak belirlendiği tespit edilmiştir.

Başvuru sahibi tarafından sunulan birim fiyat teklif mektubu ve cetveli incelendiğinde; birim fiyat teklif cetvelinin 8’nci sıra numarasında yer alan “maydanoz” kalemine ilişkin 0,0000000001 TL birim fiyat üzerinden 500 kilogram için toplam 0,00000005 TL fiyat teklif edildiği, birim fiyat teklif mektubunda“5)İhale konusu işin tamamını bu teklifin ekindeki birim fiyat teklif cetvelinde belirtilen her bir iş kalemi için teklif ettiğimiz birim fiyatlar üzerinden Katma Değer Vergisi hariç 1.994.000,00 TRY (BİR MİLYON DOKUZ YÜZ DOKSAN DÖRT BİN TRY)bedel karşılığında yerine getireceğimizi kabul ve taahhüt ediyoruz.” ifadelerine yer verildiği tespit edilmiştir.

İdare tarafından 21.06.2023 tarihinde EKAP üzerinden Asilkan Tem. Yem. Oto. Özel Sağ. Hiz. İnş. Yol Asf. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.ne tebliğ edilen yazı ile anılan istekliden yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin sunulmasının istenildiği, bahse konu yazıda anılan istekli tarafından birim fiyat teklif cetvelinin 8 sıra numarasında yer alan “maydanoz” kalemine ilişkin birim fiyatın 0,0000000001 TL olarak teklif edilme gerekçesinin ve anılan kaleme teklif edilen birim fiyatın isteklice nasıl karşılanacağına ilişkin açıklama yapılmasının istendiği, bahse konu istekli tarafından idareye sunulan belgeler incelendiğinde; sunulan belgeler arasında “…Firmamız kendi bünyesinde 2023 yılında kiralamış olduğu boş tarladan bünyesinde stoklarla ürün mahsulü yapmaktadır. Firma olarak maydanozu vb. yeşillik çeşitlerini alıp satarak bir ticaret anlayışımız bulunmamaktadır. Kendi kiralamış olduğumuz tarlamıza, kendimiz ekerek ve biçerek ürün mahsul etmekteyizdir. Bundan dolayı ürünlerde ileriki süreçte bile iskonto-indirim yapma fırsatımız vardır. Yazmış olduğumuz fiyat 0 TL bedelsiz bir rakam olmadığından yazmış olduğumuz rakamın 0,00000005 TL 0'dan büyük bedelsiz bir rakam olmadığı bir para birimi ve değerini ifade ettiği aşikardır. Teklifimizin geçerli kılınmasına Kurumumuzun karı düşünülerek ihalenin uhdemizde bırakılmasının arz ederiz. Firmamızdan istenildiği takdirde tapu arsa kiralama sözleşmesi bilgileri gönderilir. …” ifadelerine yer verilen bir belgenin de yer aldığı anlaşılmıştır.

Yapılan incelemede; başvuruya konu ihalenin “21 kalem meyve ve sebze alımı” işi olduğu, mevzuat hükümlerine göre mal alımı ihalelerinde ihale komisyonu tarafından tekliflerden diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilenlerden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceğinin anlaşıldığı, başvuruya konu mal alımı ihalesinde başvuru sahibinin sunduğu fiyat teklifinin ihale komisyonu tarafından yaklaşık maliyete ve diğer tekliflere göre aşırı düşük teklif olarak belirlenmediği, bu çerçevede anılan istekliden aşırı düşük teklif açıklaması sunmasının da istenmediği, dolayısıyla başvuru sahibinin tekliflerinin aşırı düşük teklif olduğu ve taraflarınca sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığına yönündeki iddiasının yerinde olmadığı,

Bunun yanı sıra; yukarıda aktarılan Kamu İhale Kanunu’nun 30’uncu maddesinde ifade edildiği üzere, verilen tekliflerin, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri alınamayacağı ve değiştirilemeyeceğinin hüküm altına alındığı, aksi durumun kabulünün, teklifte maddi hatta yapıldığı iddiası nedeniyle isteklilerin teklifleriyle bağlı kalmamalarına yol açacağı ve bu durumun 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun beşinci maddesinde belirtilen güvenirlik ilkesine de aykırılık teşkil edeceği,

İsteklilerin ihaleye teklif sunmaktaki nihai amacının, ihalenin kendileri üzerinde bırakılmasının sağlanması hususunu teşkil ettiği, başvuru sahibinin bahse konu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlendiği göz önüne alındığında, idarenin şikâyet ve itirazen şikâyet başvuru yollarına konu edilebilir hukuka aykırı bir işlem veya eylemi ile oluşan bir hak kaybına veya zarara uğrama ihtimalinden söz edilemeyeceği, başvuru sahibinin teklifini yaptırımsız geri almasının 4734 sayılı Kanun’un 17’inci maddesinde hüküm altına alınan yasak fiil ve davranışlara zemin hazırlanması sonucunu doğuracağı,

Bu itibarla, 4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince başvurunun reddedilmesi gerektiği tespit edilmiştir.

(Kamu İhale Kurulunun 16.08.2023 tarih ve 2023/UM.II-1130 nolu kararı)