YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Ankara Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nca …tarihinde gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı ''Lalahan Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi Yapım İşi'' ihalesi uhdesinde kalan davacı şirketin, taahhütlerini, sözleşme ve ihale dokümanına uygun olarak yerine getirmediğinden bahisle 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 25. maddesi uyarınca bir (1) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına ilişkin 24/03/2020 tarih 31078 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen …tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; ihale uhdesinde kalan ve sözleşme imzalanan davacı şirket tarafından 13/03/2019 tarihli dilekçe ile idareden 422 gün ek süre uzatım talebinde bulunulduğu, Ankara Valiliği'nin … tarih ve E… sayılı Olur'u ile 4735 sayılı Kanun'un Geçici 4. maddesi uyarınca 120 gün süre uzatımının uygun görüldüğü, süre uzatımının iş bitim tarihi olan 11/03/2019 tarihi dikkate alınarak hesaplandığı, bu doğrultuda yeni iş bitim tarihinin 09/07/2019 olduğunun bildirildiği, Kamu İhale Kurulu'nun 08/08/2019 tarih ve 2019/DK.D-171 sayılı Düzenleyici Kurul Kararında, ''4735 sayılı Kanun'un Geçici 4. maddesi kapsamında uzatılan sürenin, idarenin süre uzatımına ilişkin onayının yükleniciye bildirildiği tarihten itibaren hesaplanması gerektiği'' yönünde karar alındığının görüldüğü, Kurul kararına göre, davalı idarece 120 gün süre uzatımının başlangıç tarihi olarak, iş bitim tarihi olan 11/03/2019 tarihi yerine kararın ilgiliye bildirim tarihi olan 13/07/2019 tarihinin dikkate alınması gerektiği anlaşıldığıdan, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Düzenleyici Kurul kararının davacı şirkete ek süre verilmesi yönündeki işlemden sonraki bir tarihte alındığı, davacı şirket tarafından taahhütleri yerine getirirken idareye zarar verildiği ve tarafına ödenen hakedişin fazlaya ilişkin kısmı için alacak davası açıldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, yüklenilen iş kapsamında yapılacak inşaatlar için idare tarafından gerekli ruhsatın alınmadığı, dava konusu işlemin yetki unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Sözleşme hükümlerine göre yüklenilen işi süresinde yerine getirmeyen davacının tüm kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan 1 (bir) yıl süreyle yasaklanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :

Ankara Valiliği Yatırım izleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nca gerçekleştirilen …ihale kayıt numaralı ''Lalahan Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi Yapım İşi'' ihalesi davacı şirketin uhdesinde kalmış ve 07/11/2017 tarihinde taraflar arasında sözleşme imzalanmıştır.

Ankara Valiliği'nce, yüklenici tarafından sözleşme kapsamında yüklenilen işin, programın gerisinde kaldığı belirtilerek 11/10/2018 ve 15/02/2019 tarihlerinde ihtarname düzenlenmiş; sözleşmeye göre, işin bitim tarihi olan 11/03/2019 tarihinden sonra, 01/05/2019 tarihinde davacı şirkete işe devam edilememesi halinde sözleşmenin 26. maddesi, 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesi ve Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 48. maddesi kapsamında işlem tesis edileceği belirtilerek tekraren ihtarda bulunulmuştur.

Davacı şirket tarafından ise, sözleşmeye göre işin bitim süresinden sonraya tekabül eden 13/03/2019 tarihli dilekçe ile 422 gün ek süre uzatım talebinde bulunulmuş, Ankara Valiliği Yatırım izleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın … tarih ve E… sayılı Olur'u ile 120 gün süre uzatımı uygun görülmüş ve süre uzatım kararı davacı şirkete 13/07/2019 tarihinde bildirilmiştir. İdarece, en son 19/08/2019 tarihinde düzenlenen çeşitli tutanaklarla yüklenicinin şantiye alanını terk ettiği yönünde yapılan tespitler üzerine, verilen ek süreye göre işin bitim tarihi olduğu kabulüyle, 09/07/2019 tarihine kadar işin bitirilmediği gerekçesiyle 23/08/2019 tarihinde sözleşme feshedilmiştir.

Sözleşmenin feshinden sonra yapılan tespitlerde, sözleşme konusu işin %1,12'lik kısmının tamamlandığı anlaşıldığından, davacı şirkete idarece ödenen fazla hakedişin iadesi amacıyla Asliye Hukuk Mahkemesi'nde alacak davası açılmıştır. 24/03/2020 tarih 31078 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 20/03/2020 tarih ve E.1675 sayılı kararla davacı şirketin 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu'nun 25. maddesi uyarınca bir (1) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına karar verilmiştir.

Anılan yasaklama kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun "Yasak fiil ve davranışlar " başlıklı 25. maddesinde, "Sözleşmenin uygulanması sırasında aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır: (...) f) Mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek. (...) "İhalelere katılmaktan yasaklama" başlıklı 26. maddesinde, "25 inci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, 4734 sayılı Kanun'un 2 nci ve 3 üncü maddeleri ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir. (...) Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması hâlinde şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne göre yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları hâlinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir. (...) kuralına yer verilmiştir.

4735 sayılı Kanun'un "Sözleşmelerin tasfiyesi veya devri" başlıklı Geçici 4. maddesinde, "31/8/2018 tarihinden önce 4734 sayılı Kanuna göre ihalesi yapılan (3'üncü maddesindeki istisnalar dâhil) ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla devam eden sözleşmeler, imalat girdilerinin fiyatlarında beklenmeyen artışlar meydana gelmesi nedeniyle, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 60 gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak başvurması kaydıyla, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak idarenin onayına bağlı olarak feshedilip tasfiye edilebilir veya devredilebilir. Bu durumda devir alacaklarda ilk ihaledeki şartlar, devir tarihi itibarıyla aranacak olup devirden veya fesihten kaynaklanan kısıtlama ve yaptırımlar uygulanmaz. Yüklenimi ortak girişim tarafından yürütülen sözleşmelerde ortaklar arasında devir veya hisse devirlerinde ilk ihaledeki yeterlik şartları aranmaz. Sözleşmesi feshedilen veya sözleşmeyi devreden yüklenicinin teminatı iade edilir. Bu fıkra kapsamında devredilen sözleşmeler ile bu fıkra kapsamına girmekle birlikte devredilmeyen sözleşmelerde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 60 gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak başvurması kaydıyla süre uzatımına ilişkin kısıtlama ve şartlara tabi olunmaksızın Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak idare tarafından süre uzatılabilir.

Sözleşmenin bu madde kapsamında feshedilerek tasfiye edilmesi veya devredilmesi durumunda yüklenici, fesih veya devir tarihine kadar gerçekleştirdiği imalatlar dışında idareden herhangi bir hak talebinde bulunamaz. Yüklenici tarafından, işin idarece uygun görülecek can ve mal güvenliği ile yapı güvenliğine yönelik tedbirlerin alınması şarttır. Bu kapsamda düzenlenecek fesihnamelerden ve devredilecek sözleşmelerden damga vergisi alınmaz." kuralı yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Aktarılan mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden, yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale dokümanında belirlenen oranda gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en az 10 (on) gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi hâlinde, ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların gelir kaydedileceği ve sözleşmenin feshedilerek hesabın genel hükümlere göre tasfiye edileceği; mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemenin sözleşmenin uygulanması sırasında yasak olan fiil ve davranışlar arasında sayıldığı, bu fiil ya da davranışta bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, 4734 sayılı Kanun'un 2. ve 3. maddeleri ile istisna edilenler dâhil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verileceği anlaşılmaktadır.

Dosyanın incelenmesinden, sözleşmeye konu işin süresi dolduktan sonra davacı şirket tarafından, 13/03/2019 tarihli dilekçe ile 422 gün ek süre uzatım talebinde bulunulduğu, Ankara Valiliği Yatırım izleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın … tarih ve E… sayılı Olur'u ile 120 gün süre uzatımının uygun görüldüğü ve süre uzatım kararının davacı şirkete 13/07/2019 tarihinde bildirildiği, idarece en son 19/08/2019 tarihinde düzenlenen çeşitli tutanaklarla yüklenicinin şantiye alanını terk ettiği yönündeki yapılan tespitler üzerine, verilen ek süreye göre işin bitim tarihi olduğu kabulüyle, 09/07/2019 tarihine kadar işin bitirilmediği gerekçesiyle 23/08/2019 tarihinde sözleşmenin feshedildiği, 24/03/2020 tarih 31078 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 20/03/2020 tarih ve E.1675 sayılı kararla davacı şirketin 4735 sayılı Kanunun 25. maddesi uyarınca bir (1) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.

Davacı şirket tarafından sözleşme ve ihale dokümanına göre belirlenen iş programına uyulmadığının sabit olduğu, buna rağmen davacı şirkete ek süre verilerek taahhütlerini yerine getirmesinin istenildiği, bu durumda, davacı şirkete yüklenilen işi tamamlamasına yönelik olarak yeni bir hak tanındığı anlaşılmaktadır.

Davalı idare tarafından, yukarıda belirtilen Düzenleyici Kurul kararının davacı şirkete ek süre verilmesi yönündeki işlemden sonraki bir tarihte alındığı alındığı ileri sürülmüş ise de, davacı şirkete 120 gün ek süre verilmesi yönündeki yazıda, verilen ek sürenin sözleşme süresinin bitimi tarihinden başlayacağı yönünde herhangi bir ibareye yer verilmediği ve buna yönelik davacıya başka bir bildirimde de bulunulmadığı, ayrıca söz konusu Düzenleyici Kurul kararının dava konusu yasaklama işleminden önce yayımlandığı görülmektedir.

Bu itibarla, sözleşme süresinin davacıya yapılan bildirim ile birlikte 120 gün uzadığının kabulü gerektiği dikkate alındığında, 4735 sayılı Kanun'un 25/f maddesinde yer alan şartın olayda gerçekleşmediği sonucuna varıldığından, davacı şirketin tüm kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanması yolunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;

1. Davalının temyiz isteminin reddine,

2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin …tarih ve E:…, K:… sayılı kararında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan kararın yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,

3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,

4. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,

5. 2577 sayılı Kanun'un 50. maddesi uyarınca, bu gerekçeli onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, 14/11/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğuyla karar verildi.

(Danıştay 13. D., T. 14.11.2022  E. 2022/587, K. 2022/4186)