… Belediye Başkanlığının (Fen İşleri Müdürlüğü) 21/04/2022 tarihli ve E-378751 sayılı, 28/04/2022 tarihli ve E-383752 sayılı yazılarında özetle; adı geçen idare tarafından 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na göre 19/04/2021 tarihinde ihale edilerek 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na göre 26/05/2021 tarihinde anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeye bağlanan “… Yapım İşi”nde;

Yer tesliminin 03/06/2021 tarihinde yapıldığı, parselde faaliyet gösteren binalar yıkılamadığından işe başlanmasına engel teşkil ettiği, binalar yıkıldığında 02/08/2021 tarihli “İşe başlama tutanağı” düzenlendiği, sözleşmesine göre 420 günlük sürenin işin fiili olarak başladığı 02/08/2021 tarihinden itibaren başlatıldığı belirtilerek, arada geçen sürenin idareden kaynaklı süre uzatımı olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, fiyat farkı verilip verilemeyeceği, fiyat farkı verilecekse işin tamamına mı verileceği hususlarıyla,

Genel olarak yapılan ihalelerinde, iş artışlarından (keşif artışından) kaynaklı iş artışı ve eksilişi hesaplamalarının (mukayeseli keşifler) 1 defadan fazla (revize mukayeseli keşif) yapılıp yapılamayacağı hususlarında,

Kurulumuz görüşünün bildirilmesi talep edilmektedir.

Konular, gönderilen bilgi ve belgeler ile ilgili mevzuatı çerçevesinde Kurulumuzca inceleme ve değerlendirmeye tabi tutulmuş olup, söz konusu hususlara ilişkin tarafların görüş, talep ve değerlendirmeleri aşağıda belirtildiği şekildedir.

Yüklenicinin görüş ve talebi;

22/11/2021 tarihli dilekçesinde; 03/06/2021 tarihli işyeri teslim tutanağının taraflarınca “mevcut binaların işe başlanılmasına engel teşkil ettiğine” ilişkin ihtirazı kayıtla imzalandığı, “İşe başlama tutanağı” ile “İş yeri teslim tutanağı” tarihleri arasında geçen sürenin süre uzatımı olarak verilmesi ve bu sürenin iş bitim tarihine eklenerek son iş bitim tarihinin belirlenmesi  gerektiği yönündedir.

İdarenin görüş ve değerlendirmesi;

İşin yapılacağı parselde bazı binaların iş yeri teslim tarihinde hala faaliyet gösterdiği ve bu binalar yıkılamadığından bu durumun yüklenicinin işe başlamasına engel teşkil ettiği, binalar yıkıldığında, 02/08/2021 tarihli “İşe başlama tutanağı”nın düzenlendiği, sözleşmesine göre 420 günlük sürenin işin fiili olarak başladığı 02/08/2021 tarihinden itibaren başlatıldığı, bu sebeple süre uzatımı ve fiyat farkı verilemeyeceği belirtilmektedir.

Tarafların görüş, talep ve değerlendirmeleri bu şekilde belirtildikten sonra konunun inceleme ve değerlendirilmesine geçilmiştir.

İdarenin yazılarında görüş talep edilen; “Genel olarak ihalelerinde iş artışlarından (keşif artışından) kaynaklı iş artış ve eksiliş hesaplamalarının (mukayeseli keşifler) 1 defadan fazla (revize mukayeseli keşif) yapılıp yapılamayacağı” hususunda görüş talebinin genel mahiyette olması, somut bir sözleşmeye dayalı olmaması ve konu hakkında gerekçeli dayanakları belirtilen idare görüşünün bildirilmemesi sebepleriyle Kurulumuzca bu talebe ilişkin bir görüş oluşturulamayacağı bilinmelidir.

İşyeri tesliminin 03/06/2021 tarihinde yapıldığı ve işin süresinin 420 gün olduğu,

03/06/2021 tarihinde düzenlenen işyeri teslim tutanağına; idare tarafından “Ancak, söz konusu parselde hali hazırda Karapınar Sağlık Ocağı, Karapınar Muhtarlığı ve Karapınar Çankaya Evi faaliyet gösterdiğinden mevcut bina idare tarafından yıkılamamıştır. Bu durum yüklenici tarafından işe başlanılmasına engel teşkil ettiğinden, mevcut bina idaremiz tarafından yıkıldığında fiilen işe başlanacaktır.” şeklinde şerh düşüldüğü,

02/08/2021 tarihinde “İşe Başlama Tutanağı” düzenlendiği,

İdaresince işin 420 günlük süresinin, “İşe Başlama Tutanağı”nın tarihi olan 02/08/2021 tarihinden itibaren başlatıldığının belirtildiği, ancak iş programında işin bitim tarihinin işyeri teslim tutanağı tarihi olan 03/06/2021’den itibaren 420 gün eklenmek suretiyle hesaplanarak iş bitim tarihinin 28/07/2022 olarak belirlendiği, buna göre hazırlanan iş programının da taraflarca imzalanıp, idaresince onaylandığı,

Yapım işine konu yapıya, yapı ruhsatının 04/08/2021 onay tarihli olarak düzenlendiği,

Yüklenicinin 22/11/2021 tarihli dilekçesi ile 03/06/2021 tarihli yer tesliminden itibaren işe başlama tutanağı tarihi olan 02/08/2021 tarihine kadar geçen sürenin ilave süre olarak verilmesi ve fiyat farkı hesaplanması talebinde bulunması üzerine konu hakkında Kurul görüşüne başvurulduğu,

Görülmektedir.

İşe ait sözleşmenin “İşe başlama ve bitirme tarihi” başlıklı 9 uncu maddesinde;

“9.1. Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 10 (On ) gün içinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre yer teslimi yapılarak işe başlanır.

9.2. Yüklenici taahhüdün tümünü, işyeri teslim tarihinden itibaren 420 (DörtYüzYirmi) gün içinde tamamlayarak geçici kabule hazır hale getirmek zorundadır. …”,

“Fiyat farkı ödenmesi ve hesaplanması şartları” başlıklı 14 üncü maddesinde;

“14.2. Fiyat farkı hesaplanmayacaktır. Ancak, mücbir sebepler veya idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatılması halinde, yürürlükte bulunan fiyat farkına ilişkin esaslar dikkate alınarak fiyat farkı hesaplanacaktır.

14.3. Sözleşmede yer alan fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz.”,

Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ)’nin “İşyerinin yükleniciye teslimi” başlıklı 6 ncı maddesinde,

“(1) Sözleşmenin imzalanmasından sonra, sözleşmede yazılı süre içinde işe başlanabilmesi için işyeri, ihaleye esas proje ve mahal listesine göre; eksen kazıkları, someler, röperler ve benzerleri, proje sahası, güzergâh, zemin veya buna benzer yerler üzerinde kontrol edilerek, İdare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin de bulunduğu komisyon tarafından yükleniciye teslim edilir. Bu hususta iki taraf arasında bir tutanak düzenlenir.

…

(6) İşlerin yapılacağı yerlerin yükleniciye tesliminde gecikme olması ve bunun işin bir kısmının veya tamamının zamanında bitirilmesini geciktirmesi halinde, sözleşmede tespit edilen iş süresi, işin bir kısmı veya tamamı için gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılır.”,

 “İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29 uncu maddesinde;

“(4)İdarenin, sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerini Yüklenicinin kusuru olmaksızın yerine getirmemesi (yer teslimi, projelerin onaylanması, iş programının onaylanması, ödenek yetersizliği gibi) ve bu sebeple sorumluluğu Yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması halinde, işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre, işin bir kısmına veya tamamına ait süre en az gecikilen süre kadar uzatılır.”,

İşe ait idari şartnamenin “Fiyat farkı” başlıklı 46 ncı maddesinde;

“46.1.İhale konusu iş için sözleşmenin uygulanması sırasında fiyat farkı hesaplanmayacaktır. Ancak, mücbir sebepler veya idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatılması halinde, yürürlükte bulunan fiyat farkına ilişkin esaslar dikkate alınarak fiyat farkı hesaplanacaktır.”,

31/08/2013 tarih ve 28571 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve İhale tarihinde yürürlükte bulunan 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların;

“Uygulama esasları” başlıklı 6 ncı maddesinin 1 inci fıkrasında;

“Bu Esaslara tabi yapım işi ihalelerinde fiyat farkı uygulanabilmesi için, söz konusu işlerin ihalelerine ilişkin idari şartname ve sözleşmelerde, bu Esaslara göre fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmiş olması gerekir. Sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz.”,

“İş programı ve ödenek dilimi” başlıklı 7 nci maddesinin 4 üncü fıkrasında;

“4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep hallerinin gerçekleşmesi veya sözleşmenin ifasının idareden kaynaklanan nedenlerle gecikmesi nedeniyle yükleniciye süre uzatımı verilmiş olması halinde, gerçekleştirilmesi gereken aya göre iş kalemleri ya da iş grupları için uzatılan süre içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak fiyat farkı hesaplanır. Bu kapsamda revize edilen iş programına yüklenicinin kusuru nedeniyle uyulmadığı takdirde ikinci fıkraya göre işlem yapılır.”,

“Fiyat farkı hesaplanması öngörülmeyen işler” başlıklı 9 uncu maddesinde;

“(1) İdari şartname ve sözleşmesinde fiyat farkı verilmesi öngörülmeyen işlerde, 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebepler ya da idareden kaynaklanan içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak yapılan iş kalemleri ya da iş grupları için, bu madde hükmüne işin idari şartname ve sözleşmesinde yer verilmiş olması şartıyla bu Esaslara göre fiyat farkı hesaplanır.

(2) Fiyat farkı hesabında temel endeks, iş bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait endeksi; güncel endeks ise, revize iş programına göre işin gerçekleştirilmesi gereken aya ait endeksi ifade eder. Temel endeks ve güncel endeks olarak Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “ÜFE Genel” sütunundaki sayı esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.”

3194 sayılı İmar Kanunu’nun, “Yapı ruhsatiyesi” başlıklı 21 inci maddesinde;

“Bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26 ncı maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden (....)  yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir….”,

“Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar:” başlıklı 32 nci maddesinde;

“Bu Kanun hükümlerine göre; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine veya ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılarda projelerine ve ilgili mevzuatına aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur.”,

Hükümleri yer almaktadır.

Bu hükümler kapsamında İmar Kanunu’nun kapsamına giren bütün yapılar için yapı ruhsatiyesi alınmasının mecburi olduğu, yapı ruhsatı alınmaksızın yapıya başlanılmasının yapının mühürlenerek durdurulmasını ve idari yaptırıma tabi tutulmasını gerektireceği, dolayısı ile işe başlanabilmesi için yapı ruhsatının alınmış olması gerektiği, iş yeri teslimindeki amacın işe başlanılması olduğu da dikkate alındığında yapı ruhsatı alınmaksızın işyeri teslimi yapılmasının mevzuatına uygun düşmeyeceği,

Diğer taraftan, iş bitim tarihi ile ilgili olarak; işe ait sözleşmenin “İşe Başlama ve Bitirme Tarihi” başlıklı 9 uncu maddesi hükümlerine göre, sözleşmenin imzalanmasından sonra 10 gün içerisinde yer teslimi yapılmak üzere, yer teslim tarihinden itibaren 420 nci günün iş bitim tarihi olarak dikkate alınması ve buna göre iş programının düzenlenmesi gerektiği

“Yer teslim Tutanağı”nın imzalanıp, onaylanmasından sonra işin süresinin başlayacağı, sözleşmesine uygun olarak iş yeri teslimi yapıldıktan sonra gerekli ve mecburî sebeplerin mevcut olması durumunda, işin engelleyici sebep veya sebeplerin ortadan kaldırılmasına kadar durdurulabileceği, bu durumda da durdurulan sürenin tamamının idareden veya mücbir sebeplerden kaynaklanması hâlinde bu sürenin süre uzatımı olarak yükleniciye verilmesi gerektiği,

Değerlendirilmektedir.

Bahse konu işte;

03/06/2021 tarihinde yapılan “İşyeri teslim tutanağı”nda “mevcut binaların idare tarafından yıkılamadığı, bu durumun yüklenici tarafından işe başlamasına engel teşkil ettiği”nin belirtilmiş olduğu, sonrasında 02/08/2021 tarihinde, “İşe başlama tutanağı”nın düzenlendiği ve yapı ruhsatının da 04/08/2021 tarihinde düzenlendiği, yükleniciden kaynaklanmayan ve yüklenicinin işe başlamasına engel teşkil eden, bu sebeplerle YİGŞ’nin 6 ncı maddesinin 6 ncı fıkrası ile 29 uncu maddesinin 4 üncü fıkrası uyarınca yüklenici tarafından talep edilmesi halinde, sözleşmesine göre işyeri tesliminin yapıldığı 03/06/2021 tarihi ile yapı ruhsatının alındığı 04/08/2021 tarihi arasında geçen sürenin süre uzatımı olarak verilebileceği,

Fiyat farkı verilmesi ile ilgili olarak; “4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar”ın “Fiyat farkı hesaplanması öngörülmeyen işler”  başlıklı 9 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında, mücbir sebepler ya da idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatılması halinde “… işin idari şartname ve sözleşmesinde yer verilmiş olması şartıyla…” fiyat farkı hesaplanabileceğinin öngörüldüğü, bu madde hükmüne işin idari şartname ve sözleşmesinde yer verildiği anlaşıldığından, işte süre uzatımı verilmesi halinde, uzatılan sürenin işin bitim tarihine ilave edilmesi suretiyle, uzatılan süreye göre hazırlanan ve idaresince onaylanan revize iş programına uygun olarak, uzatılan süre içerisinde yapılan imalatlara fiyat farkı hesaplanabileceği, fiyat farkı hesabında temel endeks olarak sözleşmeye göre ilk iş bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait endeksin, güncel endeks olarak ise revize iş programına göre işin gerçekleştirilmesi gereken aya ait endeksin esas alınması gerektiği,

Görüşüne 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 112 nci maddesinin 1 inci fıkrasının (ç) bendine istinaden, 08/06/2022 tarihinde yapılan toplantıda katılanların oy birliği ile varılmıştır.

(Yüksek Fen Kurulunun 08.06.2022 tarih ve 2022/153 sayılı görüşü)