89 sayılı ilamın 43/B Maddesi ile Kaptıkaçtı olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan, minibüs ve otobüs vasfındaki araçlar için, piyasa araştırması yapılıp teklif alınarak Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde yer alan kasko bedelinin % 2’sinin üzerinde ödeme yapılmasına ilişkin mevzuatına uygun olduğu anlaşılan ... TL ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına karar verilmiştir.

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ

Temyize Konu Daire Kararının Esası

Yargılamaya esas rapora konu edilen;

Somut olaya konu ihale kapsamında “binek”, “kaptı kaçtı” “panel” ve “pikap” tipi taşıtların 2018 yılı Ocak ayı kasko değerinin %2’sinin üzerinde aylık taşıt kiralama ücreti ödenmesinin mümkün olmadığı,

Ancak; ilgili hakediş raporları ile ödeme emri belgelerinde, “binek otomobil”, “kamyonet otomobil”, “pikap (7kişilik)” ve “minibüs” şeklinde yer almasına rağmen söz konusu araçlar 237 sayılı Taşıt Kanunu’na göre “binek”, “kaptı kaçtı” “panel” ve “pikap” kapsamında olup, bu araçlar için yapılacak aylık ödeme tutarlarının 2018 yılı Ocak ayı kasko değerlerinin %2’sinin üzerinde ödeme yapılmaması gerektiği halde kasko değerinin % 2’sini aşan aylık taşıt kiralama ücreti ödendiği tespiti üzerine yapılan yargılama neticesinde;

Kaptıkaçtı olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan, minibüs ve otobüs vasfındaki araçlar için, piyasa araştırması yapılıp teklif alınarak Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde yer alan kasko bedelinin % 2'sinin üzerinde ödeme yapılmasına ilişkin mevzuatına uygun olduğu anlaşılan ... TL ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına hükmedilmiştir.

Temyiz Dilekçesinde Yer Verilen İddia ve İtirazlar

237 sayılı ve 2918 sayılı Kanunlar ilgili hükümlerince; Esas ve Usullerde yer alan “binek” teriminin 2918 sayılı Kanunda “otomobil” tanımına karşılık geldiği; 237 sayılı Kanunda yer alan “kaptı kaçtı” tanımının ise 2918 sayılı Kanunda yer alan “minibüs” ve “otobüs” tanımlarına karşılık geldiği,

Diğer taraftan 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisinde “kaptı kaçtı”, “otobüs”, “kamyonet” gibi taşıtlar için farklı tanımlamalar yapıldığı görülmüşse de, söz konusu tanımlamaların motorlu taşıtların vergilendirilmesi açısından esas alınabilecek hükümler olduğu, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin uygulanması açısından bir önem arz etmediği,

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde ifade edildiği üzere, binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde; şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmaması gerektiği hususlarına yer verilerek Dairenin ilişilecek husus bulunmadığına ilişkin hükmünün bozulması gerektiği ifade edilmektedir.

Maddi Olay

... İKN numaralı “... Büyükşehir Belediyesi 2019 Yılı Merkez ve Merkez Dışı Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere Araç Kiralanması Hizmet Alımı İşi”ne ilişkin hakediş raporları ile ödeme emri belgelerinde, “binek otomobil”, “kamyonet otomobil”, “pikap (7kişilik)” ve “minibüs” şeklinde yer alan araçlar için yapılan aylık ödeme tutarlarının 2018 yılı Ocak ayı kasko değerlerinin %2’sinin üzerinde olması hususudur.

İlgili Hukuki Düzenlemeler

237 sayılı Taşıt Kanunu;

“Tarifler” başlıklı 3’üncü maddesi;,

“…

b) Taşıt: Motorlu ve motorsuz bütün ulaştırma araçlarını,

c) Arazi binek: Bütün tekerlekleri muharrik binek taşıtlarını,

d) Kaptı kaçtı: Asgari iki sıra oturma yeri bulunan kapalı ve insan taşımaya mahsus taşıtları,

e) Arazi kaptıkaçtı: Bütün tekerlekleri muharrik olan kaptıkaçtıları,

f) Pikap: Şoför mahallinde şoför dahil 3 kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1750 kilograma kadar yük taşımak için yeri bulunan motorlu taşıtları,

g) Arazi pikap: Bütün tekerlekleri muharrik olan pikapları,

h) Panel: Yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları, ifade eder.”

10’uncu maddesi;

“Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler ve döner sermayelerin yıl içinde her ne şekilde olursa olsun edinebilecekleri taşıtların cinsi, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı yılı bütçe kanunlarına bağlı (T) işaretli cetvelde gösterilir. Yukarıda sayılanlar dışında kalan kurum ve kuruluşlar tarafından bu Kanun gereğince taşıt edinilebilmesi, edinilecek taşıtın cinsi, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı gösterilmek suretiyle önceden alınmış Cumhurbaşkanı kararına bağlıdır. (Ek cümle: 3/7/2005- 5393/85 md.) Ancak, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahallî idare birlikleri kendi meclislerinin kararı ile taşıt edinirler. (1)

…

(Değişik beşinci fıkra: 11/2/2014-6519/21 md.) Bu Kanun kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. (1)”...

01.04.2006 tarihli ve 26126 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller

“Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinin ikinci fıkrası;

“(2) (Ek:15/9/2014-2014/6814 md.2) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde:

a)Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmayacaktır.…”

aynı maddenin dördüncü fıkrası;

“(4) (Ek 15/9/2014-2014/6814 md.2) İkinci fıkra çerçevesinde hizmet alımı yöntemiyle edinilemeyen taşıtlar ile Kanuna bağlı (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alan makam ve hizmetler için edinilecek taşıtların temininde satın alma yöntemi tercih edilecektir.”

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu

“Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde 01.08.2013 tarihinden önce;

“…

Otomobil: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en çok yedi oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

Minibüs: (Değişik: 16/10/1984- 3058/1 md.) Yapısı itibariyle sürücüsünden başka sekiz ila on dört oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

…

Otobüs: (Değişik: 16/10/1984-3058/1 md.) Yapısı itibariyle sürücüsünden başka en az on beş oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir.…” hükmü yer almakta iken; 12.07.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6495 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle madde hükmü,

“…

Otomobil: (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en fazla dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

Minibüs: (Mülga: 12/7/2013-6495/24 md.)…

Otobüs: (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Yolcu taşımacılığında kullanılan, sürücüsü dahil dokuzdan fazla oturma yeri olan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir. Sürücüsü dahil oturma yeri on yediyi aşmayan otobüslere minibüs denir.

Kamyonet: Azami yüklü ağırlığı 3.500 kilogramı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır. Sürücü ve yanındaki oturma yerleri dışında başka oturma yeri de bulunabilen, sürücü bölümü gövde ile birleşik kamyonetlere panelvan denir…”

Maddi Unsurları Bağlamında Konunun Esastan İncelenmesi

01.04.2006 tarihli ve 26126 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin “Genel Esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında;

“(2) (Ek: 15/9/2014 - 2014/6814 md. 2) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;

a) Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmayacaktır

…” hükümlerine yer verilmiştir.

Yukarıda belirtilen Esas ve Usullerin 6 ncı maddesinin (2) nci fıkrasında hizmet alımı yöntemiyle edinilebilecek araçlar binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up şeklinde sınırlı olarak sayılmıştır. Söz konusu araçların vasıfları, taşıma ve yolcu kapasiteleri ve ayrıntılı tanımları ise güncel mevzuatta farklı Kanunlarda yer almaktadır. Şöyle ki:

12.01.1961 tarih ve 10705 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 237 sayılı Taşıt Kanununun “Tarifler” başlıklı 3 üncü maddesinde;

“…

b) Taşıt: Motorlu ve motorsuz bütün ulaştırma araçlarını,

c) Arazi binek: Bütün tekerlekleri muharrik binek taşıtlarını,

d) Kaptı kaçtı: Asgari iki sıra oturma yeri bulunan kapalı ve insan taşımaya mahsus taşıtları,

e) Arazi kaptıkaçtı: Bütün tekerlekleri muharrik olan kaptıkaçtıları,

f) Pikap: Şoför mahallinde şoför dahil 3 kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1750 kilograma kadar yük taşımak için yeri bulunan motorlu taşıtları,

g) Arazi pikap: Bütün tekerlekleri muharrik olan pikapları,

h) Panel: Yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları,

ifade eder” hükümleri yer almaktadır.

18.10.1983 tarih ve 18195 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde;

“…

Otomobil : (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en fazla dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

Minibüs : (Mülga: 12/7/2013-6495/24 md.)

Kamyonet : (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Azami yüklü ağırlığı 3.500 kilogramı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır. Sürücü ve yanındaki oturma yerleri dışında başka oturma yeri de bulunabilen, sürücü bölümü gövde ile birleşik kamyonetlere panelvan denir.

Kamyon : İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3 500 Kg'dan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

Otobüs : (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Yolcu taşımacılığında kullanılan, sürücüsü dahil dokuzdan fazla oturma yeri olan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir. Sürücüsü dahil oturma yeri on yediyi aşmayan otobüslere minibüs denir.

…” hükümlerine yer verilmiştir.

Son olarak 18.02.1963 tarih ve 11342 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde, Rapora konu edilen taşıtlar;

“…

2- Otomobil: Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en çok sekiz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır.

…

4- Minibüs: Yapısı itibarıyla sürücüsü dahil dokuz ile onyedi oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır. (1)

5- Otobüs: Yapısı itibarıyla sürücüsü dahil en az onsekiz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir. (1)

6- Kaptıkaçtı: Şoföründen başka, oturmaları şartıyla en çok yedi yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde dört tekerleği bulunan, şekil ve yapılışı itibarıyla otomobilden farklı olan motorlu taşıtlardır (Carry-all, Travel-all, Jeep-station ve benzerleri bu sınıfa dahildir.).

7- Arazi taşıtı: Karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçtır.

8- Panel van: Azami toplam ağırlığı 3500 kilogramı geçmeyen, kapalı kasalı (yandan camlı olanlar dahil), sürücü kısmından başka tek veya daha fazla sıralı oturma yeri bulunan, insan ve yük taşımak için imal edilmiş olan taşıtlardır” şeklinde tanımlanmıştır.

Rapora konu edilen araç kiralanmasına ilişkin hizmet alım ihalesine ilişkin Teknik Şartnamenin 2 nci maddesinde; tüm araçların en az 2015 model ve üzeri olacağı, araçların trafiğe çıkış tarihinin dikkate alınmayacağı, ruhsatta bulunan model yılının dikkate alınacağı, binek araçlarda klima, uzaktan kumandalı merkezi kilit sistemi, trafik seti ve yangın söndürücü, radyo-cd çalar, hidrolik direksiyon, elektrikli camlar, sürücü ve yolcu hava yastığı (en az 2 hava yastığı), ABS, ESP, ASR’nin olacağı, kullanılacak hizmet aracının LPG'li (Likit Petrol Gazı) ve CNG'li (Compressed Naturel Gas/Sıkıştırılmış Doğal Gaz) yakıt ile çalışan araç olmayacağı, araçların yakıt sisteminin dizel veya benzin olacağı, yakıt idareye ait olacağı. kiralanacak olan araçların yerli menşeli üretim (ülke içindeki üretim payı en az %51) olması gerektiği, kiralanacak olan araçların teknik özellikleri ve sayılarının; “Binek Otomobil Hizmet Aracı: Silindir hacmi en az 1300 cm3, Net ağırlığı en az 1350 kg olacaktır (49 adet), Kamyonet otomobil 5 kişilik Silindir hacmi en az 140lcm3. Net ağırlığı en az 1300 kg olacaktır (35 Adet), Pikap 5 kişilik 4x4 Silindir hacmi en az 2010 cm3 . Net ağırlığı en az 2001 kg olacaktır (26 adet), Pikap 7 kişilik Silindir hacmi en az 2100 cm3 , Net ağırlığı en az 2200 kg olacaktır. 1 Araç yarım tente olacak. 1 Araç sandviç kapalı kasa olacak (20 adet), Uzun şase çift kabin kamyonet Silindir hacmi en az 2300cm3 Araçlar damperli olacak. Araçlar çift tekerlekli olacak (12 adet), Minibüs 9 kişilik Silindir hacmi en az 2000cm3 , Net ağırlığı en az 2100 kg olacaktır (3 adet), Minibüs (9 Kişilik) Engelli Asansörlü hidrolik lift sistemli özel tasarım Silindir hacmi en az 2000cm3, Net ağırlığı en az 2100 kg olacaktır (1 adet), Minibüs 17 kişilik Silindir hacmi en az 2000cm3 , Net ağırlıgı en az 2900 kg olacaktır (2 adet), Minibüs 16 kişilik Net Ağırlığı en az 2900Kg. 2000 m3 olacaktır (2 adet)” olmak üzere toplam 150 adet olarak belirtildiği görülmüştür.

Minibüs ve otobüs tipi araçlar, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde aynı isimle yer almamakla birlikte, Yargılamaya Esas Raporda bunlar kaptıkaçtı olarak değerlendirilerek söz konusu araçlar için Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri tarafından yayınlanan kasko bedellerinin %2’sinin üzerinde aylık kira bedeli ödenmesi suretiyle kamu zararına neden olunduğu iddia edilmektedir.

Bununla birlikte kaptıkaçtı tanımı 237 sayılı Kanunda “Asgari iki sıra oturma yeri bulunan kapalı ve insan taşımaya mahsus taşıt” olarak yapılmışken, 197 sayılı Kanunda daha detaylı olarak “Şoföründen başka, oturmaları şartıyla en çok yedi yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde dört tekerleği bulunan, şekil ve yapılışı itibarıyla otomobilden farklı olan motorlu taşıtlar” şeklinde tanımlanmıştır.

Her iki Kanunda da kaptıkaçtı cinsi araçlar insan taşımaya mahsus taşıt olarak belirtilmişken 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununda “şoförden başka en çok yedi yolcu alabilen taşıttır” denilmek suretiyle kaptıkaçtı cinsi aracın şoför dahil en çok 8 kişilik olduğu ifade edilmektedir. Diğer taraftan minibüs cinsi aracın tanımı 237 ve 2918 sayılı Kanunlarda yer almamışken 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununda “Yapısı itibarıyla sürücüsü dahil dokuz ile onyedi oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araç” olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla minibüs, mevzuatımızda şoför dahil en az 9 en fazla 17 kişi kapasiteli insan taşımak için kullanılan kara taşıtı olarak ifade edilmektedir. Benzer şekilde otobüs, 197 sayılı Kanunda şoför dahil en az 18 oturma yeri olan taşıt olarak tanımlanmaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin 6 ncı maddesinin (2) nci fıkrasında sayılmayan minibüs ve otobüsün, aynı fıkrada yer alan kaptıkaçtı cinsi olarak değerlendirilerek, minibüs ve otobüs cinsi araçların da kasko bedellerinin % 2’sinin üzerine aylık kira bedeli ödenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır; zira kaptıkaçtı mevzuatımızda en fazla 8 kişi alabilen araç olarak belirtilmişken, minibüs en az 9, otobüs ise en az 18 kişi alabilen araç olarak tanımlanmaktadır.

Diğer taraftan söz konusu hizmet alımına ilişkin teknik şartnamede mezkur araçların 8 kişiden fazla taşıma kapasitelerinin bulunduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu araçların kaptıkaçtı olarak nitelendirilmesi mümkün değildir. Sonuç olarak, ilgili mevzuatta tanımı yapılan minibüs ve otobüsler Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde sayılmadığından, ... Büyükşehir Belediyesince yapılan hizmet alımı ihalesinde olduğu gibi, Belediyelerin bu taşıtlara ihtiyaç duymaları halinde, gerçekleştirecekleri ihalelerde, kasko bedelinden bağımsız olarak teklif alma ve ekonomik açıdan en düşük teklifi değerlendirmelerinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

HÜKÜM

Kaptıkaçtı olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan, kamyonet, pikap, minibüs vasfındaki araçlar için, piyasa araştırması yapılıp teklif alınarak Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde yer alan kasko bedelinin % 2’sinin üzerinde ödeme yapılmasına ilişkin mevzuatına uygun olduğu anlaşılan bedele ilişkin ilişilecek husus bulunmadığı kararına karşın Savcılık temyiz dilekçesinde yer verilen itirazların REDDİNE ve 89 sayılı ilamın 43/B maddesi ile verilen kararın TASDİKİNE oyçokluğuyla, karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 18.05.2022 tarih ve 52024 sayılı kararı)