281 sayılı Ek ilamın 1.maddesi ile, tazminine hükmolunan ... TL ile ilgili olarak, Temyiz Kurulu’nun 27.11.2019 tarih ve 46968 tutanak sayılı kararıyla,

... ... Belediyesince kaza sonucu hasar gören Belediyeye ait aracın, tamir masraflarının belediye bütçesinden karşılanması sonucunda oluşan ....-TL kamu zararı için verilen tazmin hükmü, rücu işlemini yerine getirmemesi hasebiyle Belediye Başkanının tek başına sorumlu tutulmasını teminen bozularak, yeniden hüküm tesisi için hükmü veren daireye gönderilmesine oyçokluğu ile karar verilmiştir.

Dairesi ilk kararında ısrar ederek;

396 sayılı Ek İlamın 1.maddesi ile, ... ... Belediyesi’ne ait ...plakalı aracın kaza sonucu hasar gördüğü ve tamir masraflarının belediye bütçesinden karşılanması sonucu oluşan ... TL kamu zararının, rücu işlemini yapmakla görevli personel (Destek Hizmetleri Müdür Vekili) ...’e münferiden ödettirilmesine karar verilmiştir.

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

396 sayılı Ek İlamın 1.maddesi ile, ... ... Belediyesi’ne ait ...plakalı aracın kaza sonucu hasar gördüğü ve tamir masraflarının belediye bütçesinden karşılanması sonucu oluşan ... TL kamu zararının, rücu işlemini yapmakla görevli personel (Destek Hizmetleri Müdür Vekili) ...’e münferiden ödettirilmesine karar verilmiştir.

Esas yönünden inceleme

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12 nci maddesinde;

“Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet mallarını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadır.

Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.

Zararların ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır. Ancak fiilin meydana geldiği tarihte en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brüt aylığının yarısını geçmeyen zararlar, kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararına göre ilgili memurca ödenir.” denilmektedir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükmü çerçevesinde; devlet memurlarının görevlerini dikkat ve itina ile yapmaları, kendilerine teslim edilen devlet mallarını korumaları gerekmektedir.

İlişikli ödeme emri incelendiğinde; Belediye şoförü ...’ in kırmızı ışıkta duramayarak öndeki araca arkadan çarpması sonucu kazanın meydana geldiği anlaşılmaktadır. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun “Trafik kazalarında sürücü kusurlarının tespiti ve asli kusur sayılan haller” başlıklı 84. maddesinde;

“Araç sürücüleri trafik kazalarında;…

d) Arkadan çarpma,

Hallerinde asli kusurlu sayılırlar.” hükmü yer almaktadır.

Arkadan çarpmanın asli kusurlardan sayılması ve belediyeye ait aracın hasar tutarının tamamının belediye bütçesinden ödenerek kazaya karışan diğer araçların sigortalarına başvurulamaması neticesinde ...’ in kusur oranının %100 olduğu kanaatine varılmıştır. Söz konusu aracın kaza hasarlarının giderilmesi için belediye bütçesinden toplam ... TL ödeme yapılmıştır.

... ... Belediye Başkanlığı ile ... Sendikasının 15.12.2014 tarihinde imzalanan sendika sözleşmesinin 62’nci maddesinin 2’nci fıkrasında;

“2- Trafik kazası sonucu meydana gelen zarar ve tazminatın Hasar ve Zarar Tespit Kurulu veya idari-adli mercilerce yapılan tespiti sonucu;

a) Sürücünün kusur oranı, 3/8’e kadar (3/8 dahil) olduğu takdirde zararın tamamı işveren tarafından karşılanır ve sürücü hakkında idari soruşturma yapılmaz,

b) Sürücünün kusur oranı, 4/8 ve 5/8 olduğu takdirde şoförce karşılanması gereken zararın %80’i işveren tarafından,

c) Sürücünün kusur oranı, 6/8 ve 7/8 olduğu takdirde şoförce karşılanması gereken zararın %65’i işveren tarafından,

d) Sürücünün kusur oranı, 8/8 olduğu takdirde şoförce karşılanması gereken zararın %50’si işveren tarafından karşılanır.

Üçüncü kişilere ödenecek hasar ve tazminatlarda da aynı yol uygulanır.” denilmiştir.

Meydana gelen kaza olayında Belediye şoförü ...’in tam kusurlu olduğu görüldüğünden söz konusu sözleşmenin d bendi uyarınca zararın %50’sinin Belediye bütçesinden ödenmesi, kalan tutarın ise ilgiliye rücu edilmesi gerekmektedir.

Sonuç itibariyle; Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği neticesinde zarar meydana gelmiş olduğundan ... TL kamu zararına neden olunmuştur.

Sorumluluk yönünden inceleme

İlamda, Belediyeye ait aracın Destek Hizmetleri Müdürlüğü’ne bağlı olması nedeniyle kaza yapan aracın tamir masraflarına ilişkin rücu işlemlerinin de Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmesi gerektiğinden Destek Hizmetleri Müdür Vekili tek başına sorumlu tutulmuştur.

Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde;

“Bu yönetmelik memurların kasıt, kusur, ihmal ve tedbirsizlik sonucu idareye verdikleri zararlar ile kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak kişilerin uğradıkları zararların nevi ve miktarlarının tesbiti, takibi, amirlerin sorumlulukları, yapılacak işlemlerle ilgili usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.” denilmektedir.

Mezkur Yönetmeliğin 5 inci maddesinde;

“Bu yönetmelik hükümlerine göre memurlarca tazmin edilecek zararlar:

a) Kanun, tüzük ve yönetmelik hükümleri ile belirlenmiş görevlerini kasıt, ihmal veya tedbirsizlik sonucu gerekli dikkat ve itina ile yapmamaları sebebiyle idarenin veya kişilerin uğradığı zararlar, (…)” ifadesi yer almaktadır.

Yönetmeliğin “İdarenin rücu hakkı” başlıklı 11 inci maddesinde;

“Memurların görevlerini, kasıt, ihmal veya tedbirsizlik sonucu gereken dikkat ve itina ile yapmamaları sebebiyle zarara uğrayan kişilerin zararları, başvurdukları mahkeme veya makamlarca verilen kararlar uyarınca ilgili kurumlarca karşılanır.

Kurumların genel hükümlere göre sorumlu memurlara rücu hakları saklıdır.” hükmüne yer verilmek suretiyle 657 sayılı Kanunda belirtilen rücu hakkı, alt normda da yinelenmiştir.

Öte yandan Yönetmeliğin “Amirlerin sorumlulukları” başlıklı 9 uncu maddesinde;

“(…) b) Memurlarca verilen zararların miktarının tesbiti ve ilgililerden bu yönetmelik veya genel hükümlere göre tahsili konusunda yapılacak işlemlerin zamanında ve eksiksiz yürütülmesinden, zararı veren memurların görevli bulundukları kurum ve kuruluşların o mahaldeki amirleri müteselsilen sorumludurlar.” hükmüne yer verilmiştir.

“Zararların takibi ve yapılacak diğer işlemler” başlıklı 10 uncu maddesinde ise;

“Zararı veren memurun amirleri, zararın vuku bulduğu tarihi izleyen 3 gün içinde zararın konusu ile memurun sorumluluğunu belirten tüm bilgi ve belgeleri, o kurum ve kuruluşun en üst yöneticisine iletirler. En üst yöneticiler bilgi ve belgelerin kendilerine intikal ettiği tarihi izleyen 10 gün içinde bu yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen usul ve esaslar uyarınca zarar miktarını tesbit ettirirler. (…)” hükmü yer almaktadır.

Memurlarca zararların tazmin edilmesi hali rücu mekanizmasını ifade etmekte olup anılan mekanizmayı, işlerliğe kavuşturmaktan sorumlu olanların zararı veren memurların amirleri olduğu mevzuatta hüküm altına alınmıştır. Anılan zararların sulh yolu ile veya hükmen sorumlu memurlardan tahsil edilmesi icap etmektedir.

Sorumlu temyiz dilekçesinde; ... tarih ve ... sayılı yazı ile %100 kusurlu bulunan şoför ...’in disiplin kuruluna sevk edildiğini, … tarih ve … sayılı yazı ile Sayıştay Başkanlığının 5. Dairesi Kararı gereği, kaza sonucu oluşan hasarın tamir masrafı olan … TL ‘nin şoför ...’ in maaşından kesilmesi için rücu işleminin yapılmasını teminen Mali Hizmetler Birimi tarafından, Mali Hizmetler Müdür V. …’ın imzası ile Belediye Başkan V… ten olur alındığını ifade etmiştir.

Şoför ...’in amiri Destek Hizmetleri Müdür Vekili ... tarafından Üst Yöneticiye bildirimde bulunulmuş, ancak Üst Yönetici Belediye Başkanı tarafından rücu işlemleri başlatılmamıştır.

Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin “Zararların takibi ve yapılacak diğer işlemler” başlıklı 10 uncu maddesindeki ”En üst yöneticiler bilgi ve belgelerin kendilerine intikal ettiği tarihi izleyen 10 gün içinde bu yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen usul ve esaslar uyarınca zarar miktarını tesbit ettirirler.” hükmü uyarınca kurumun üst yöneticisi olan Belediye Başkanı rücu işlemlerini başlatmadığı için oluşan kamu zararından tek başına sorumludur.

Bu itibarla, 396 sayılı Ek ilamın 1. maddesi ile verilen tazmin hükmünün tekrardan BOZULARAK, 27.11.2019 tarih ve 46968 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararında belirtildiği üzere, sorumluluk yönünden yukarıda belirtilen hususların yeniden değerlendirilmesini teminen Dairesine tevdiine, oybirliği ile karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 08.06.2022 tarih ve 52114 sayılı kararı)