GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ

11 sayılı ilamın 3 üncü maddesi ile; .... adet sokak aydınlatma direğinin, İdareye teslim edilmediği halde işin uzmanı olmayan kişi tarafından düzenlenen tutanaklar ile teslim alınmış gibi gösterilmesi suretiyle ödeme yapılması sonucunda oluşan toplam ... TL kamu zararının, sorumlularca tazminine ve,

Ayrıca, Belediye bütçesi için kamu zararı oluşturan konunun aynı zamanda idari sorumluluk doğurduğu ve genel bütçe vergi gelirleri açısından da önem arz ettiği dikkate alındığında;

- İlan yapılmaksızın ihaleye çıkılması, muayene ve kabul komisyonu oluşturulmaması ve gerçekleştirilmeyen iş için ödeme yapılması hususlarının idari yönden incelenerek sonucundan bilgi verilmesini teminen ... Bakanlığına,

- Teslim alınmayan mallar için ödeme yapılması ve belge düzenlenmesi hususlarının vergi mevzuatı yönünden incelenerek sonucundan bilgi verilmesini teminen Gelir İdaresi Başkanlığına,

Yazılmasına karar verilmiştir.

04.01.2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “İhale ilan süreleri ve kuralları ile ön ilan” başlıklı 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendinde, yaklaşık maliyeti (... Türk Lirası) nın üzerinde ve eşik değerin altında olan mal veya hizmet alınılan ihalelerinin, ihale tarihinden en az yirmibir gün önce Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde, en az birer defa yayımlanmak suretiyle ilan edilerek duyurulacağı hüküm altına alınmıştır.

05.01.2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun “Denetim, muayene ve kabul işlemleri" başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasında; "Teslim edilen mal, hizmet, yapım veya yapılan işin muayene ve kabul işlemleri, idarelerce kurulacak en az üç kişilik muayene ve kabul komisyonları tarafından yapılır. Mal veya yapılan iş yüklenici tarafından idareye teslim edilmedikçe muayene ve kabul işlemleri yapılamaz” hükmü yer almaktadır.

Mal Alımları Denetim Muayene ve Kabul İşlemlerine Dair Yönetmeliğin;

“Muayene ve kabul komisyonlarının kurulması” başlıklı 6 ncı maddesinde; “Yetkili makam tarafından biri başkan, biri işin uzmanı olmak üzere en az üç veya daha fazla tek sayıda kişi ile yedek üyelerden oluşan muayene ve kabul komisyonlar kurulur. Ancak, ilgili idarede yeterli sayıda veya işin özelliğine uygun nitelikte uzman personel bulunmaması durumunda, 4734 sayılı Kanıma tabi idarelerden uzman personel görevlendirilebilir.

Ara denetimi gerçekleştiren personel, muayene kabul komisyonlarında görevlendirilebilir. Ancak, muayene ve kabul komisyonlarında görevlendirilen personelin tamamı ara denetimi gerçekleştiren personelden oluşturulamaz.

Özellikleri dolayısıyla kısa sürede nitelikleri değişebilen veya günlük teslime konu olan malların muayene ve kabul işlemlerinin etkin bir şekilde yürütülebilmesi için idareler, muayene ve kabul komisyonunu öncelikle bu malı kullanacak birimlerde çalışan görevlilerden kurarlar. ”,

“Komisyonun görev ve sorumlulukları” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; “Yüklenici tarafından idareye teslim edilen malın veya yapılan işin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığının inceler. ”, (b) bendinde; “Komisyon üyelerinin her muayenede hazır bulunmak zorundadır. ”,

“Muayene işlemleri” başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde;

“Yüklenicinin malı ihale dokümanına uygun şekilde teslim etmesi veya dokümana uygun olarak teslime hazır hale getirildiğini idareye bildirmesinden itibaren en geç beş işgünü içinde idarece muayene ve kabul işlemlerine başlanır. ”,

“Sorumluluk” başlıklı 27 nci maddesinde;

“Muayene ve kabul komisyonlarının başkan ve üyeleri ile ihtiyacın karşılanma sürecindeki her aşamada görev alan diğer ilgililerin görevlerini kanuni gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının taraflardan birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanır.

Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir. ”

hükümlerine yer verilmiştir.

Yüklenici ile İdare arasında imzalanan Sözleşmenin;

“Malın/İşin teslim alma şekil ve şartları ile teslim programı" başlıklı 10 uncu maddesinde; malın ... ilçe sınırları içerisinde idarece istenilen muhtelif yerlere tesliminin yapılacağı, sözleşme imzalandıktan sonra 1 gün içerisinde söz konusu mal alımına başlanacağı ve 4 aylık süre içerisinde söz konusu mal alımının tamamlanacağı,

“Ödeme yeri ve şartlan" başlıklı 12 nci maddesinde; yüklenici tarafından alım konusu malın sözleşme ve ihale dokümanına uygun şekilde teslim edilmesi koşuluyla, muayene ve kabul komisyonunca kabul raporu düzenlenmesinden itibaren 30 gün içinde yükleniciye ödeme yapılacağı,

“Denetim, muayene ve kabul işlemleri” başlıklı 30 uncu maddesinde; mal alımlarına ilişkin muayene ve kabul işlemlerinde Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan Mal Alınılan Denetim Muayene ve Kabul İşlemlerine Dair Yönetmeliğin esas alınacağı,

belirtilmiştir.

Buna göre, mal alımına ilişkin ödeme yapılabilmesi için;

-Sözleşme konusu malın sözleşme ve ihale dokümanına uygun olarak teslim edilmesi,

- Yüklenici tarafından teslim edilen malın sözleşme ve ihale dokümanına uygunluğunun da, muayene ve kabul komisyonu tarafından incelenerek sonucunun muayene ve kabul komisyonu raporunda gösterilmesi,

gerekmektedir.

Yaklaşık maliyeti …... TL olan, ... tarihinde ... ihale kayıt numarası ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 19 uncu maddesi uyarınca açık ihale usulü ile ihale edilen ve yüklenicisi ... ile (KDV hariç) ... TL üzerinden sözleşmeye bağlanan “Elektrik Sarf Malzemeleri Alımı İşi”nin 4734 sayılı Kanuna aykırı olarak ilan yapılmaksızın ihale edildiği; söz konusu iş kapsamında; muayene ve kabul komisyonu oluşturulmadığı ve gerçekleşmeyen yükümlülükler için ödeme yapılması sonucu hükmedilen ...... TL tutarında tazmin hükmüne ilişkin olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.

Elektrik Sarf Malzemeleri Alımı İşine ait ...nolu hakediş ekinde yer alan ve bila tarih Tutanakta 40 adet sokak aydınlatma direğinin, ... nolu kesin hakediş ekinde yer alan ve yine bila tarih Tutanakta 40 Adet sokak aydınlatma direğinin teslim alındığı ... tarafından ifade edilmiş ve Fen İşleri Müdür Vekili ... tarafından uygun görülmüş olup; ... nolu hakediş ile 40 adet ve ... nolu kesin hakediş ile de 40 adet olmak üzere toplam 80 adet sokak aydınlatma direği yapılan işler listesinde belirtilerek ödeme emrine bağlandığı görülmüştür.

Diğer taraftan, .... Belediyesi 2019 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi ile görevli Sayıştay denetçilerinden oluşan Denetim Ekibince …... tarihleri arasında yerinde yapılan incelemelerde ihale konusu iş kapsamındaki mallar, sorumlular tarafından Denetim Ekibine gösterilememiş olup, detayları Teknik Şartnamede belirtilen 80 adet sokak aydınlatma direğinin, hakediş ekinde yer alan Tutanaklar ve Taşınır İşlem Fişlerinin aksine teslim alınmadığı, hiçbir yerde kullanılmadığı, Garaj Amiri (İşçi) ….,….. Sözleşmeli İnşaat Teknikeri .... ve Fen İşleri Müdür Vekili .... tarafından ifade edilerek bu hususların ilgililerce ... tarihli Tutanak ile imza altına alındığı anlaşılmıştır.

Söz konusu durumun, ...… tarihleri arasında yapılan yerinde denetim sırasında Denetim Ekibi tarafından ilgililere bir kez daha sorulduğu, yukarıda adı geçen üç personel tarafından aynı ifadelerin tekrar edilerek ... tarihli Tutanağın düzenlenerek imzalandığı görülmüştür.

Sorumlular tarafından her ne kadar, ... ve …... tarihlerinde düzenlenerek imzalanan tutanakların denetim sırasında teftişin bir an önce bitmesi için kendilerine yapılan baskı sonucunda imzalandığı, tutanak içeriklerinin sorgu evrakı okunduktan sonra öğrenildiği, içerikleri ile ilgili yanlış bilgilendirildikleri için bahse konu tutanakların imzalandığı, tutanak içeriklerinde yer alan ihale konusu malların teslim edilmemesine rağmen ödeme yapıldığı şeklindeki ifadelerin doğru olmadığı iddia edilmişse de, söz konusu iddialar ispata muhtaç niteliktedir.

10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinin birinci fıkrasında kamu zararı; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması" şeklinde tanımlandıktan sonra devamındaki ikinci fıkranın (b) bendinde de; “Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması ” kamu zararının belirlenmesinde esas alınacak durumlar arasında sayılmıştır. Dolayısıyla, ihale konusu iş kapsamında bulunan 80 adet sokak aydınlatma direğinin, İdareye teslim edilmediği halde işin uzmanı olmayan personel tarafından düzenlenen tutanaklarla teslim alınmış gibi gösterilmesi ve söz konusu mallar için ödeme yapılması kamu zararına sebebiyet vermektedir.

Kendisine sorgu tebliğ edilen Belediye Başkanı tarafından her ne kadar sorumluluğa itiraz edilse de;

5018 sayılı Kanunun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8 inci maddesinde yer alan;

“Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır." hükmünden anlaşılacağı kamu kaynağından dolayı hesap verecek kişilerde unvan ayrımına gidilmemiş, genel olarak kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, söz konusu yetkinin karşılığı sorumluluğu taşıyacağı öngörülerek idare hukukunda geçerli olan yetki-sorumluluk dengesi prensibine uygun bir düzenleme getirilmiştir.

5018 sayılı Kanunun “Üst yöneticiler” başlıklı 11 inci maddesinde;

“... belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. ...

Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, mali yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahalli idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.

Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.” denilmiş,

03.07.2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun;

37 nci maddesinde; belediye başkanının belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisi olduğu,

38 inci maddesinde; belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmenin, belediyenin hak ve menfaatlerini korumanın belediye başkanının görev ve yetkisinde olduğu,

61 inci maddesinde de; belediye başkam ve harcama yetkisi verilen diğer görevlilerin, bütçe ödeneklerinin verimli, tutumlu ve yerinde harcanmasından sorumlu olduğu, belirtilmiştir.

19.10.2006 tarih ve 26324 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Sorumluluk” başlıklı 5 inci maddesinde;

“Kanunun ilgili maddeleri gereğince, kamu görevlileri; kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, yönetilmesinden, kullanılmasından, korunmasından, kötüye kullanılmaması ve her an hizmete hazır olmasından sorumludurlar. ” hükmü yer almaktadır, taşınır ve taşınmaz malları idare etmek, hak ve olan Belediye Başkanının da Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlileri ile birlikte yukarıda belirtilen mevzuat doğrultusunda kamu zararından sorumluluğu bulunmaktadır.

Bu itibarla, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak, iş kapsamında muayene ve kabul komisyonu oluşturulmadığı, böylelikle de muayene ve kabul komisyonunca yapılması gerekli işlemlerin gerçekleştirilmediği, işin uzmanı olmayan Garaj Amiri (İşçi) .... tarafından düzenlenen ve gerçekte teslim edilmeyen malların teslim alınmış gibi gösterildiği tutanaklara dayanılarak ödeme yapıldığı anlaşılmıştır.

Bu itibarla, temyiz talebinde bulunan sorumluların itirazlarının reddedilerek, 11 sayılı ilamın 3 üncü maddesi ile verilen …...’nin tazminine ilişkin hükmün TASDİKİNE (.... Daire Başkanı ..., .... Daire Başkanı ..., üyeler ...’un aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı), oyçokluğu ile, karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 23.11.2022 tarih ve 52475 sayılı kararı)