Milli Savunma Bakanlığı Erzurum İnşaat Emlak Bölge Başkanlığının 9/11/2010 tarihli ve 4230-5555-10 sayılı yazısında özetle; 2010/20945 İKN’li Sultanmurat Şehitliği Bakım Onarımı ihalesinin 19/3/2010 tarihinde yapıldığı, ihalenin yüklenicisi Gündüz İnş. San. ve Ltd. Şti. ile sözleşmenin 29/7/2010 tarihinde imzalandığı, yer tesliminin 2/8/2010 tarihinde yapıldığı, işin süresinin 120 takvim günü, bitim tarihinin 29/11/2010 olduğu, 30/10/2010 itibariyle başlayan kar yağışının, aralıklarla 7/11/2010 tarihine kadar devam ettiği, halihazırda ulaşım sağlanamadığından imalat yapılamadığı, iklim, hava ve ulaşım koşullarının mücbir sebep olarak değerlendirilerek, yukarıda sözü edilen ihalenin süresinin uzatılıp uzatılamayacağı hususunda Kurum görüşümüzün bildirilmesi talep edilmektedir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Mücbir Sebepler” başlıklı 10 uncu maddesi;

“Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir:

a. Doğal afetler.
b. Kanuni grev.
c. Genel salgın hastalık.
d. Kısmî veya genel seferberlik ilânı.
e. Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller.

Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dahil olmak üzere, idare tarafından yukarıda belirtilen hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi için; yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunludur.” hükmü yer almaktadır.

Buna göre mücbir sebep nedeniyle süre uzatımı verilebilmesi için, yüklenicinin mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen 20 gün içinde idareye başvurması, mücbir sebep oluşturan olayları belgelemesi ve idare tarafından meydana gelen olayın iş üzerinde gecikmeye tesiri olup olmadığı ve bu gecikmenin yüklenici kusurundan kaynaklanıp kaynaklanmadığının incelemesi ve buna göre karar verilmesi gerekmektedir.

Kamu İhale Kurumu tarafından mezkur maddenin (e) bendi çerçevesinde mücbir sebep olarak kabul edilebilecek benzeri diğer hallere ilişkin genel bir belirleme yapılabileceği; 4735 Sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b), (c), (d) bentlerinde sayılan mücbir sebep hallerine bakıldığında bu durumlarda hem öngörülmezlik, hem de önlenemezlik şartlarının bir arada gerçekleşmesi gerektiği, anılan maddenin (e) bendi çerçevesinde Kurumca belirlenecek ‘benzeri diğer haller” için de bu iki kriterin bir arada sağlanması gerektiği değerlendirilmektedir.

Öte yandan, Kamu İhale Kurumu tarafından mücbir sebep olarak kabul edilen bir durumun somut bir olayda; mücbir sebep olarak kabul edilip edilmeyeceğine karar verme sorumluluğunun 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi çerçevesinde idareye ait olduğu değerlendirilmektedir.

Milli Savunma Bakanlığı Erzurum İnşaat Emlak Bölge Başkanlığının yazısı ve ekleri incelendiğinde; 2010/20945 İKN’li Sultanmurat Şehitliği Bakım Onarımı ihalesinin 19/3/2010 tarihinde yapıldığı, 12/5/2010 tarihli ihale komisyon kararı ile ihalenin Gündüz İnş. San. ve Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, 19/7/2010 tarihli ve 2010/UY.III-2109 sayılı Kurul kararı ile itirazen şikayet başvurusunun reddedildiği,  yüklenici Gündüz İnş. San. ve Ltd. Şti. ile sözleşmenin 29/7/2010 tarihinde imzalandığı, yer tesliminin 2/8/2010 tarihinde yapıldığı, işin süresinin 120 takvim günü, bitim tarihinin 29/11/2010 olduğu, işyerinde havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan günlerin 1 Ocak- 15 Mart arasındaki 75 gün olarak belirlendiği, Bölge Başkanlığı Yapı Denetim heyeti tarafından sulu ve harçlı imalatın tüm imalata oranının % 96.5 olarak belirlendiği, işin onaylı programa göre ileride olduğu, imalatın yoğun kar yağışı ve ulaşım zorluğu nedeniyle 30/10/2010 tarihinde durdurulduğu, Kasım ayı başından itibaren anılan bölgede sulu ve harçlı imalatın yapılmasının teknik olarak mümkün olmadığı tespitinin yapıldığı, yine aynı heyet tarafından şikayet ve itirazen şikayet başvurularının olmaması halinde imalata uygun iklimde işe başlanarak sözleşmesinin süresinde ifa edileceği değerlendirilmesinin yapıldığı, yüklenicinin başvurusu üzerinde Çaykara Kaymakamlığı tarafından 2/11/2010 tarihli ve 317 sayılı yazı ekinde İnşaat Mühendisi Nurengin ÖREM tarafından imza altına alınan ve kar yağışı nedeniyle şehitlik mevkiine ulaşılamadığı, coğrafi konum nedeniyle imalatların fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılamadığı tespiti içeren teknik rapora yer verildiği, bu raporla birlikte yüklenicinin 3/11/2010 tarihinde idareye yazılı olarak bildirimde bulunduğu, idari şartnamede belirlenen havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devrenin bitiminden itibaren 28 gün süre uzatımı talep ettiği görülmüştür.

Mücbir sebebin unsurlarından biri de, “yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması” dır. Havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devresi dışındaki doğal hava koşullarının ihale konusu işe olan etkisinin hem idare, hem de istekliler tarafından biliniyor olduğu düşünüldüğünde, işin idari şartname ve sözleşmesinde belirtilen süresinin yüklenici açısından bağlayıcı olduğu, yüklenicinin basiretli bir tacir olarak söz konusu işi zamanında bitirmek için gerekli önlemleri alması gerekeceğinden hareketle, normal mevsim koşullarının gereği olan yağışların mücbir sebebin unsurları olan kaçınılmazlık ve öngörülemezlik unsurlarının her ikisini de taşımadığı görülmektedir. Bununla birlikte, işin süresi içinde mevsimsel olarak o bölgede gerçekleşen yağışların geçmiş yıl ortalamalarından önemli ölçüde farklılık gösterdiğinin ve öngörülebilme sınırını aştığının yetkili merciler tarafından tespit edilmesi durumunda öngörülemezlik ve önlenemezlik kriterlerinin oluştuğundan söz edilebilecektir. Havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devresi dışındaki günlerde yükleniciden kaynaklanmayan, taahhüdün yerine getirilmesine engel olan ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmesinin mümkün olmadığı yağışlı havalarda, ulaşım zorluğu, kaygan zemin, can ve mal emniyeti gibi sebeplerle sahaya girilememesine ve dolayısıyla sulu ve harçlı imalat yapılamayacağı malumdur.

Yukarıda açıklanan nedenlerle; havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devresi dışındaki günlerde, yağışlı hava koşullarının oluştuğu durumlarda; havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devresi dışındaki doğal hava koşullarının ihale konusu işe olan etkisinin hem idare, hem de istekliler tarafından biliniyor olduğundan ve yüklenicinin basiretli bir tacir olarak söz konusu işi zamanında bitirmek için gerekli önlemleri alması gerekeceğinden hareketle, normal mevsim koşullarının gereği olan yağışların mücbir sebebin unsurları olan kaçınılmazlık ve öngörülemezlik unsurlarının her ikisini de taşımadığı görülmekle birlikte, işin süresi içinde mevsimsel olarak o bölgede gerçekleşen yağışların geçmiş yıl ortalamalarından önemli ölçüde farklılık gösteren ve öngörülebilme sınırını aştığının yetkili merciler (Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü) tarafından tespit edilmesi durumunda öngörülemezlik ve önlenemezlik kriterleri oluşacağından, bu halde ortaya çıkan durumun 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (e) bendi çerçevesinde mücbir sebep olarak kabul edilebileceğine,

Oybirliği ile karar verildi.

 

(Kamu İhale Kurulunun 07.12.2010 tarih ve 2010/DK.D-187 nolu Düzenleyici Kurul Kararı)