İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nca 10/08/2020 tarihinde açık ihale usulüyle gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı "Mersin Pamukluk Barajı Sulaması İkmal İnşaatı" ihalesine yönelik olarak davacı şirketler tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusunun reddine ilişkin Kamu İhale Kurulu'nun (Kurul)17/02/2021 tarihli 2021/UY.II-391 Sayılı kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce; 14/12/2020 tarihli kesinleşen ihale kararı ile aşırı düşük teklif açıklaması uygun görülen … Proje Müşavirlik A.Ş.'nin ekonomik açıdan en avantajlı teklif, davacı iş ortaklığının ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği, davacılar tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu neticesinde başvurunun reddine karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı; davacıların itirazen şikâyet başvurusundaki 4. (c) iddiası yönünden;

ihaleyi gerçekleştiren idarece hazırlanan ve aşırı düşük teklif sahiplerine gönderilen açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin analiz formatlarının bir çoğunda 07.006/K kazı fazlası malzeme nakli, 07.007 çakıl nakli, 07.007 kırmataş nakli, 07.007 kum nakli analiz girdilerine yer verildiği, bu girdilerden 07.006/K kazı fazlası malzeme nakli (M:10,00 km, d=2,00 km), 07.006/10 kum-çakıl nakli (M=25 km, d=5), 07.006/09 stabilize nakli (M=25 km, d=5), 07.D/4-01 taze beton nakli (M=15 km d=7) analiz girdileri için ton bazında fiyatlandırılmasının ve açıklanmasının istenildiği,

07.005/02 moloz nakli, 07.007 çakıl nakli, 07.007 kırmataş nakli, 07.007 kum nakli gibi bir çok nakliye analiz girdilerine ilişkin analiz girdilerinin açıklama istenilmeyecek analiz girdisi olduğu,

analiz formatlarında yaklaşık maliyet hesabında dikkate alınan taşıma mesafelerinin belirtildiği, ayrıca analizlerde d=hamyol mesafesine de yer verildiği, ancak açıklamanın Karayolları taşıma formülleri ile yapılması gerektiğine ilişkin bir belirleme yapılmadığı ve analiz formatlarında taşıma formüllerine yer verilmediği, ihale üzerinde bırakılan istekliye ilişkin aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde nakliye girdisine ilişkin olarak fiyat teklifi ile açıklama yapılmadığı, ihaleyi gerçekleştiren idarenin 05/02/2021 tarihi yazısı ekinde “Taşıma mesafesi taşıma yolu üzerinden ölçülen her cins kaplamalı, kaplamasız yolda “M” km. mesafeye (1000 m. ve daha az) her cins yük ve malzeme taşınması:

(Kârsız) nakliye formülü; F= 380x 0,00017 x ?M x A x B

(Kârlı) nakliye formülü; F= 1,25 x 380 x 0,00017 x?M x A x B

F=0,08075 x ?M x A x B

M= 10 km ve altında ise metre cinsinden, 10 km üzerinde ise km cinsinden taşıma mesafesi A=1+0,25d/M

d= Ham yol (kaplamasız ve bozuk kaplamalı yol) uzunluk toplamı

M= Toplam taşıma mesafesi

B= 2,00 betonarme kanalet ve plastik boru taşınmasında

B=1,75 madeni boru taşımasında

B= 1,50 betonarme ve beton boru taşınmasında

B=1,25 kanalet ve her türlü borudan gayri her cins yük ve malzeme taşınmasında

B= 2,25 transmikserle taze beton naklinde (07.D/3 pozu için)

olup birimi “ton” şeklindedir.

M=10 km, d=2 km için

A=1+025 x2/10 =1,05

F (kârlı)=380 x 0,00017 x?10000 x 1,05 x1,25 x1,25=10,60 TL/ton

F (kârsız)= 380 x 0,00017 x ?10000 x 1,05 x1,25 = 8,48 TL/ton

“Taşıma mesafesi taşıma yolu üzerinden ölçülen her cins kaplamalı, kaplamasız yolda “M” km mesafeye (10 km. den fazla) her cins yük ve malzeme taşınması”

(Kârsız) nakliye formülü;

F= 380 x (0,0007 x M+0,01) x A x B

(Kârlı) nakliye formülü

F= 380 x 1.25 x (0,0007x M +0,01) x A x B”

F= (0,3325 x M+4,75)x A x B TL

M=25 km d=5 km için A=1+0,25 x d/M =1,05 B=1,25

F (Kârsız)= 380 x 1,05 x (0,0007 x25 +0,01) x 1,25 =13,71 TL/ton

F(Kârlı) =380 x 1,05 x (0,0007 x 25 +0,01)x 1,25 x 1,25= 17,14 TL/ton

M=15 km d=7 km için A=1+0,25 x d/M = 1+0,25 x 7/15=1,1166 B=1,25

F (Kârsız) = 380 x 1,1166 x (0,0007 x15+ 0,01) x 2,25= 19,57 TL/ton

F (Kârlı) =380 x1,1166 x (0,0007x 15+ 0,01) x 2,25 x 1,25= 24,46 TL/ton” şeklinde açıklama yapıldığı,

ihaleyi gerçekleştiren idarece açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin analiz formatlarında nakliyeye ilişkin analiz formatlarında taşıma mesafesi (M) ve hamyol uzunluğu (d) bilgilerine yer verildiği, dolayısıyla ihaleyi gerçekleştiren idarenin isteklileri DSİ nakliye formüllerine yönlendirdiği, DSİ tarafından 2015 yılına kadar nakliye formüllerine ilişkin belli taşıma mesafelerinin formüllerde esas alınarak birim fiyatlarının yayınlandığı, ancak 2015 yılından sonra poz bazında 07.006/09, 07.006/10 şeklinde birim fiyatların açıklanmasına son verildiği, 07.006 pozlarının karşılığının zaten bir formül olduğu [F=K x 0,00017 x ?M x A X B (karsız) M ? 10.000 m], [F=K x (0,0007 x M + 0,01) x A x B (karsız) M > 10.000 m] göz önüne alındığında isteklilerin kamu kurum ve kuruluşlarınca açıklanmış birim fiyatları esas alarak açıklama yapmayı tercih etmeleri durumunda taşıma mesafesi, ham yol uzunluğu, A ve B katsayılarını ve ilanın yayınlandığı tarihte geçerli olan K katsayısını formüle girerek nakliye fiyatlarını belirlemelerinin gerektiği, ihaleyi gerçekleştiren idarenin 05/02/2021 tarihi yazısında belirtildiği üzere, ihaleyi gerçekleştiren idarenin yaklaşık maliyette esas aldığı açıklama istenilen nakliye girdisine ilişkin fiyatlar ile isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında teklif ettiği fiyatlar karşılaştırıldığında, 1-07.006/K: kazı fazlası malzeme nakli (M=10 km, d=2); idarenin yaklaşık maliyette esas aldığı 2020 birim fiyatlarıyla kârsız değer 8,48.-TL, isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında analizlerde belirtilen kârsız fiyatı 6,78.-TL, 2-07.006/10: kum çakıl nakli (M=25 km, d=5); idarenin yaklaşık maliyette esas aldığı 2020 birim fiyatlarıyla kârsız değer 13,71.-TL, isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında analizlerde belirtilen kârsız fiyatı 10,97.-TL, 3-07.006/09: stabilize nakli (M=25 km, d=5); idarenin yaklaşık maliyette esas aldığı 2020 birim fiyatlarıyla kârsız değer 13,71.-TL, isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında analizlerde belirtilen kârsız fiyatı 10,97.-TL, 4-07.D/4-01: taze beton nakli (M=15 km, d=7); idarenin yaklaşık maliyette esas aldığı 2020 birim fiyatlarıyla kârsız değer 19,57.-TL, isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında analizlerde belirtilen kârsız fiyatının 20,88.-TL olduğu, idarenin yaklaşık maliyette esas aldığı açıklama istenilen nakliye girdisine ilişkin fiyatlar ile isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında teklif ettiği fiyatlar karşılaştırıldığında, ihale üzerinde bırakılan isteklinin; 07.006/K: kazı fazlası malzeme nakli (M=10 km, D=2), 07.006/10:kum çakıl nakli (M=25, d=5), 07.006/09: stabilize nakli (M=25 km d=5) analiz girdileri için kamu kurum ve kuruluşları tarafından yayınlanan nakliye formülleriyle ulaşılan tutardan (kâr hariç) daha düşük fiyat verildiğinin görüldüğü, dolayısıyla Kamu İhale Genel Tebliği'nin 45.1.5. maddesine aykırı olarak ihale üzerinde bırakılan isteklinin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları değil daha düşük fiyatları kullandığı, buna rağmen bu girdi tutarlarına nasıl ulaşıldığına dair Kamu İhale Genel Tebliği'nde açıklanan başka bir yöntem ile de açıklama yapılmadığı, netice itibarıyla ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının hukuka aykırı olduğu anlaşıldığından, dava konusu Kurul kararında bu iddia yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı,

Belirtilen gerekçelerle davacıların 4. (c) iddiası yönünden dava konusu işlemin iptaline, diğer kısımlar yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, isteklilerin aşırı düşük teklif açıklaması yaparken mevzuatta belirlenen kriterleri esas alması gerektiği, olayda davacıların iddia ettiğinin aksine ihale üzerinde bırakılan istekliye ilişkin aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde, nakliye girdisine ilişkin olarak fiyat teklifi ile açıklama yapılmadığı, anılan isteklinin nakliye girdilerine ilişkin formüller esas alınarak açıklama yaptığı, fiyat teklifi ile açıklama yönteminin izlenmediği, dava konusu Kurul kararının hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacılar tarafından, İdare Mahkemesi kararının iptale ilişkin kısmının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

KARAR : İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nca 10/08/2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen "Mersin Pamuklu Barajı Sulaması İkmal İnşaatı" ihalesi kapsamında sınır değerin altında teklif sunan 4 istekliden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmiştir.

İdarece hazırlanan ve aşırı düşük teklif sahiplerine gönderilen açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin analiz formatlarının bir çoğunda 07.006/K kazı fazlası malzeme nakli, 07.007 çakıl nakli, 07.007 kırmataş nakli, 07.007 kum nakli analiz girdilerine yer verilmiş, bu girdilerden 07.006/K kazı fazlası malzeme nakli (M:10,00 km, d=2,00 km), 07.006/10 kum-çakıl nakli (M=25 km, d=5), 07.006/09 stabilize nakli (M=25 km, d=5), 07.D/4-01 taze beton nakli (M=15 km d=7) analiz girdileri için ton bazında fiyatlandırılması ve açıklanması istenilmiş, 07.005/02 moloz nakli, 07.007 çakıl nakli, 07.007 kırmataş nakli, 07.007 kum nakli gibi bir çok nakliye analiz girdilerine ilişkin analiz girdileri açıklama istenilmeyecek analiz girdisi olarak belirlenmiştir. Söz konusu analiz formatlarında yaklaşık maliyet hesabında dikkate alınan taşıma mesafeleri belirtilmiş ve ayrıca analizlerde d=hamyol mesafesine de yer verilmiştir. Bununla birlikte isteklilere gönderilen analiz formatlarında taşıma formüllerine yer verilmemiştir.

… Proje Müşavirlik A.Ş. tarafından herhangi bir fiyat teklifi alınmaksızın 07.006/K kazı fazlası malzeme nakli (M:10,00 km, d=2,00 km) için kâr hariç 6,78-TL, 07.006/10 kum-çakıl nakli (M=25 km, d=5) için kâr hariç 10,97-TL, 07.006/09 stabilize nakli (M=25 km, d=5), 07.D/4-01 taze beton nakli (M=15 km d=7) için kâr hariç 10,97-TL birim fiyat öngörülmüş, idare tarafından anılan açıklamalar yerinde görülerek 14/12/2020 tarihli ihale komisyonu kararı ile anılan isteklinin en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenmesine karar verilmiştir.

Bunun üzerine, davacılar tarafından özetle, "...4 (c), Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında isteklilere gönderilen analiz formatında 07.006/K ve 07.007/K pozları belirtilerek açıklama istenildiği, kazı fazlası malzeme nakli başta olmak üzere idarece verilen analiz formatı ve Karayollarının ilgili pozunda verilen ve birim fiyat tariflerinde ölçü birimi m³ cinsinden gösterilen (su hariç) malzemenin beher m³'ünün taşınmasının, F= A x Y x 1,25 x K x (0,007 x M + 0,01) TL/m³ formülü ile, birim fiyat tariflerinde ölçü birimi ton cinsinden gösterilen (su hariç) malzemenin beher tonunun taşınmasının F= A x 1,25 x K x (0,007 x M + 0,01) TL/ton formülü ile hesaplanması gerekirken, analizde belirtilen poz numarasındaki formül yerine fiyat teklifi ile açıklama yapılmasının mevzuata aykırı olduğu..." iddiasıyla itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuş, anılan iddia yönünden de başvurunun reddedilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

4734 Sayılı Kamu İhale Kanu'nun "Aşırı düşük teklifler" başlıklı 38. maddesinde, "İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a-) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b-) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c-) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8. maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır." kuralına yer verilmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler" başlıklı 45. maddesinde, "…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80'lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan 'sıralı iş kalemleri/grupları listesi' kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80'lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir. Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan 'sıralı analiz girdileri listesi' kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3'üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3'üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3'üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15'ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15'lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3'ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3'ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3'üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir. İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

…

45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanun'un 38. maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

…

b-) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

...

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a-) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği 'malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)' sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

…

(Ek-Y.2)'de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste hâlinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış 'kâr ve genel gider içermeyen birim fiyatların' üzerine, kendi belirledikleri 'kâr ve genel gideri' ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun 'kâr ve genel gider hariç birim fiyatını' kullandıklarını ve kendi belirledikleri 'kâr ve genel gider' tutarını yazmak suretiyle liste hâlinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları hâlinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

...

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste hâlinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

…

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir." açıklamalarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Temyize konu İdare Mahkemesi kararının, dava konusu Kurul kararının, davacıların itirazen şikâyet başvurusundaki 4 (c) iddiası yönünden iptaline ilişkin kısmı davalı idare tarafından temyiz edildiğinden, inceleme bu kısımla sınırlı olarak yapılmıştır.

Dosyanın incelenmesinden, idare tarafından sınır değerin altında teklif sunan isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif açıklama yazısında, açıklama istenilen iş kalemleri listesi tablosu, sıralı analiz girdi tabloları, açıklama istenilen analiz girdileri tablosu ve açıklama istenmeyen analiz girdileri tablosunun gönderildiği anlaşılmıştır.

Açıklama istenilen pek çok iş kaleminin analizinde yer alan 07.006/K kazı fazlası malzeme nakli, 07.007 çakıl nakli, 07.007 kırmataş nakli, 07.007 kum nakli analiz girdilerine yer verilmiş, bu girdilerden 07.006/K kazı fazlası malzeme nakli (M:10,00 km, d=2,00 km), 07.006/10 kum-çakıl nakli (M=25 km, d=5), 07.006/09 stabilize nakli (M=25 km, d=5), 07.D/4-01 taze beton nakli (M=15 km d=7) analiz girdileri için açıklama istenildiği, her girdinin biriminin "ton" olarak belirtildiği ve açıklama istenilen analiz girdileri listesinde de yer aldığı anlaşılmıştır. Analiz formatlarında yaklaşık maliyet hesabında dikkate alınan taşıma mesafeleri belirtilmiş, bununla birlikte bunun dışında herhangi bir bilgiye (nakliye formülü, zorluk katsayısı vb. gibi) yer verilmemiştir.

… Proje Müşavirlik A.Ş. tarafından, 07.006/K kazı fazlası malzeme nakli (M:10,00 km, d=2,00 km) için kâr hariç 6,78-TL, 07.006/10 kum-çakıl nakli (M=25 km, d=5) için kâr hariç 10,97-TL, 07.006/09 stabilize nakli (M=25 km, d=5), 07.D/4-01 taze beton nakli (M=15 km d=7) için kâr hariç 10,97-TL olmak üzere fiyat açıklamasında bulunulmuştur.

Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif sorglama yazılarında, açıklama istenecek iş kalemlerinde yer alan nakliye girdilerine ilişkin olarak formül belirtilmesinin idarenin takdirinde olduğu, idarece herhangi bir nakliye hesaplama formülü bilgisine yer verilmediği durumlarda, açıklamaların başka kamu kurum ve kuruluşları tarafından yayınlanmış aynı poza ilişkin formüllerin (uygun olduğu ölçüde) kullanılması suretiyle yapılabileceği gibi, üçüncü kişilerden fiyat teklifi almak suretiyle de yapılabileceği açıktır. İdarece poz numarası verilmek suretiyle açıklanması istenen iş kalemleri bakımından ise, anılan poza ilişkin formül kullanılarak açıklama yapılması gerekmektedir.

Öncelikle, davacılar tarafından itirazen şikâyet başvurusunda anılan analiz girdilerine ilişkin olarak "fiyat teklifi ile açıklama yapılmasının mevzuata aykırı olduğu" iddiasına yer verilmişse de ihale uhdesinde bırakılan istekliye ait aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde, nakliye girdisine ilişkin olarak fiyat teklifi ile açıklama yapılmadığı sabittir.

Bununla birlikte, her ne kadar dava konusu Kurul kararında, idare tarafından isteklilere gönderilen iş kalemlerine ilişkin analiz formatlarında, nakliyeye ilişkin analiz formatlarında taşıma mesafesi (M) ve hamyol uzunluğu (d) bilgilerine yer verildiğinden isteklilerin DSİ nakliye formüllerine yönlendirildiği, bu durumda söz konusu pozlara ilişkin olarak açıklama yapacak isteklilerin DSİ nakliye formüllerini kullanmaları gerektiği belirtilmekte ise de DSİ tarafından yayımlanan 2015 Yılı Birim Fiyat Cetveli'nde yer alan birim fiyatların, ihalenin gerçekleştirildiği tarih dikkate alınmak suretiyle güncellenmediği açıktır.

Bu durumda, davalı idarece, ihaleyi gerçekleştiren idare tarafından poz numarası verilip bu poza ilişkin nakliye hesaplama formülü bilgisine yer verilmediğinden, açıklama istenen iş kalemlerine ilişkin DSİ tarafından yayınlanan formülün, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca yayınlanıp yayınlanmadığı, yayınlanmış ise aynı poza ilişkin formülün (uygun olduğu ölçüde) kullanılıp kullanılamayacağı, DSİ tarafından yayınlanan 2015 Yılı Birim Fiyat Cetveli'nde yer alan birim fiyatların, ihalenin gerçekleştirildiği tarih dikkate alınarak güncellenmiş hâli göz önünde bulundurulmak suretiyle … Proje Müşavirlik A.Ş. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklaması hakkında bir değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerekirken, belirtilen hususlara ilişkin bir inceleme yapılmadan dava konusu işlemin tesis edildiği görülmektedir.

Bu itibarla, eksik inceleme ve değerlendirme sonucunda dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşıldığından, davacılar tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusunun 4 (c)'de yer alan iddiası yönünden reddine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk, bu kısım yönünden dava konusu Kurul kararının iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

(Danıştay 13. Dairesinin 4.10.2021 tarih ve E. 2021/3071, K. 2021/3135 sayılı kararı)