… İnş. San. ve Tic. A.Ş. yüklenimindeki … TL ihale bedelli “… İnşaatı” işinde,

Süre uzatımı verilmediği ve 2018 yılı ödeneğinden fazla ödenek temin edildiği halde; … Müdürlüğünce ödenmesi için Genel Müdürlüğe gönderilen işe ilişkin … tarih ve … nolu, … tarih ve … nolu hakedişlerin … tarih ve … sayılı yazı ile“ödenek teminindeki belirsizlikler” gerekçe gösterilerek iade edilip, daha sonra ödenek temin edilemediğinden bahisle iş programındaki aylık ödenek miktarları değiştirilerek, imalatların çok büyük kısmının Ekim ayında yapılmış olduğu kabul edilerek, yüksek olan Ekim ayı endeksi üzerinden fiyat farkı ödendiği görülmüştür.

Sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde iş programı, “Yüklenicinin, işin süresi ve varsa iş kısımlarına ait bitirme tarihleri ile yıllık ödeme miktarlarını da dikkate alarak, yapım işine ait iş kalemlerini/gruplarını, aylık imalatı ve iş miktarlarını, ihzarat ödemesi öngörülen işlerde ihzaratı, yıllık ödenek dilimlerini ve bunların aylara dağılımını ayrıntılı olarak gösterdiği program” şeklinde tanımlanmıştır.

Genel Şartnamenin “İş Programı” başlıklı 17 nci maddesinde yüklenicinin sözleşme veya eklerinde belirlenen süre içinde, idarece verilen örneklere uygun bir iş programı hazırlayarak, onaylanmak üzere idareye teslim edeceği belirtilmiş, aynı maddenin altıncı ve yedinci fıkralarında;

“(6) Yüklenici idarece onaylanmış iş programına aynen uymak zorundadır. Ancak zorunlu hallerde idarenin uygun görüşü ile iş programında değişiklik yapılabilir.

(7) İşte idarece onaylanan bir süre uzatımı bulunduğu takdirde, yüklenici bu hususun kendisine tebliği tarihinden başlamak üzere yedi gün içinde yeni süreye göre revize iş programı düzenleyerek idarenin onayına sunmak zorundadır”

hükümlerine yer verilmek suretiyle iş programında değişiklik yapılabilecek sebepler belirlenmiştir.

Aynı Şartnamenin “İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29 uncu maddesinde ise; “İdarenin, sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerini Yüklenicinin kusuru olmaksızın yerine getirmemesi (yer teslimi, projelerin onaylanması, iş programının onaylanması, ödenek yetersizliği gibi) ve bu sebeple sorumluluğu Yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması halinde, işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre, işin bir kısmına veya tamamına ait süre en az gecikilen süre kadar uzatılır” denilerek “ödenek yetersizliğinin” işin/taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olduğu durumlarda, süre uzatımı verilmesi sebeplerinden biri olduğu ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede;

İşe ait sözleşmenin 11.2 maddesinde ödenek dilimlerinin;

2017 yılı için: … TL,

2018 yılı için: … TL

2019 yılı için: … TL

olmak üzere toplam … TL olarak belirlendiği;

2017 yılsonu itibarıyla … TL tutarında imalat yapıldığı, bu nedenle … tarih ve … sayılı Genel Müdürlük onayı ile Yüklenicinin kusuru dışında harcanmayan … TL tutarındaki ödeneğin 2019 yılına aktarılması ve harcanamayan ödeneğe karşılık … gün süre uzatımı verilerek ödenek dilimlerinin;

2017 yılı için: … TL,

2018 yılı için: … TL

2019 yılı için: … TL

olmak üzere toplam … TL olarak revize edildiği;

Revize iş programının düzenlenmesinden sonra sözleşmede de belirtildiği şekilde hakedişlerin her ayın ilk beş günü içinde düzenlenip onaya sunulduğu; … ve … tarihlerinde düzenlenip, ödenmesi için Genel Müdürlüğe gönderilen … ve … no.lu hakedişlerin … tarihli yazıyla “ödenek teminindeki belirsizlikler” gerekçe gösterilerek bölgesine iade edildiği ve akabinde … tarihinde … no.lu hakediş düzenlenerek … tarihinde Genel Müdürlük tarafından ödendiği;

Söz konusu hakediş incelendiğinde, … tarihli süre uzatımı kararına istinaden hazırlanan ilk revize iş programında;

Temmuz 2018 … TL

Ağustos 2018 … TL

Eylül 2018 … TL

Ekim 2018 … TL;

olarak belirlenen ödenek miktarlarının;

Temmuz 2018 … TL

Ağustos 2018 … TL

Eylül 2018 … TL

Ekim 2018 … TL

olarak değiştirildiği ve iş programında Genel Müdürlük oluru olmadan yapılan bu değişiklikle, imalatların çok büyük kısmının Ekim ayında yapılmış olduğu kabul edilerek, yüksek olan Ekim ayı endeksi üzerinden fiyat farkı ödendiği görülmüştür.

… Genel Müdürlüğü Strateji Geliştirme Dairesinden temin edilen Ödenek Revizyonu yazılarından,

Söz konusu iş için yatırım programında … TL ödenek tahsis edilmiş iken;

… tarihinde ilave (F.F. Dahil) … TL

… tarihinde ilave (F.F. Dahil) … TL

… tarihinde ilave (F.F. Dahil) … TL

… tarihinde ilave (F.F. Dahil) … TL

… tarihinde ilave (F.F. Dahil) … TL

… tarihinde ilave (F.F. Dahil) … TL

ödenek tahsis edildiği anlaşılmaktadır.

Söz konusu İş ile ilgili olarak 2018 yılı ödenek durumu ile yapılan hakediş (imalat ve ihzarat) ödemeleri karşılaştırıldığında;

Yatırım programında yer alan tutar hariç (… TL) olmak üzere, 2018 yılında …, …, … ve … tarihlerinde gönderilen ilave ödeneklerin toplamının … TL olduğu, yine aynı yıl …, …, …, …, … nolu hakedişlerle yükleniciye toplam … (imalat + ihzarat) bedeli ödendiği, … tarihinde gönderilen ödenek de dahil edildiğinde bu miktarın … TL’ye ulaştığı, dolayısıyla ödenek durumu belirsizliği sebebiyle iade edilen/daha sonra ödenen … ve … nolu hakedişler açısından idareden kaynaklanan taahhüdün yerine getirilmesine engel bir hal olmadığı ve bu sebeple iş programı revizyonu ve süre uzatımı verilmesi şartlarının gerçekleşmediği anlaşılmıştır.

Temmuz ayında yapılan imalat+ihzaratı temsil eden … nolu hakediş, … tarihinde, Ağustos ayında yapılan imalat+ihzaratı temsil eden … nolu hakediş ise … tarihinde düzenlenmiştir. Genel Şartnamenin ihalenin yapıldığı tarihte yürürlükte olan “Geçici hakedişlerin düzenlenmesi” başlıklı 39-1/f maddesine göre hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanır, bu tarihten başlamak üzere on beş gün içinde de ödeme yapılır hükmüne göre 45 gün içerisinde ödenmesi gerekmektedir. Bu duruma göre anılan … nolu hakedişin en son … tarihinde, … nolu hakedişin de en son … tarihinde ödenmesi gerekir. Bu tarihlerde ödenek yokluğu sebebiyle hakedişlerin ödenememesi ve bu durumun işin/taahhüdün yerine getirilmesine engel olması durumunda ancak idareden kaynaklanan sebeplerle süre uzatımı verilmesi ve bu nedenle iş programının revize edilmesi söz konusu olabilecektir.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa dayanılarak çıkarılan, 2013/5217 sayılı Fiyat Farkı Kararnamesinin “İş programı ve ödenek dilimi” başlıklı 7 nci maddesinde;

“….

(4) 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep hallerinin gerçekleşmesi veya sözleşmenin ifasının idareden kaynaklanan nedenlerle gecikmesi nedeniyle yükleniciye süre uzatımı verilmiş olması halinde, gerçekleştirilmesi gereken aya göre iş kalemleri ya da iş grupları için uzatılan süre içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak fiyat farkı hesaplanır. Bu kapsamda revize edilen iş programına yüklenicinin kusuru nedeniyle uyulmadığı takdirde ikinci fıkraya göre işlem yapılır.

…”

Denilmektedir. Buna göre, iş programındaki değişiklik nedeniyle fiyat farkının değişen iş programına göre yeniden hesaplanabilmesi için;

-İşte, mücbir sebep hallerinin gerçekleşmesi veya sözleşmenin ifasının idareden kaynaklanan nedenlerle gecikmesi,

-Bu gecikme nedeniyle yükleniciye süre uzatımı verilmiş olması,

şartlarının aynı anda birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Sözleşmenin ifası mücbir sebeple veya idareden kaynaklanan nedenlerle gecikmiş olsa dahi usulüne uygun bir süre uzatım kararı verilmemiş ise aylık ödenek dilimleri değiştirilmiş olsa bile bu değişikliğin fiyat farkı ödemesine bir etkisi bulunmamaktadır.

Dolayısıyla 2018 yılının Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim ayları için yukarıda yer verilen ödenek tutarlarının değiştirilmesi ve iş programında Genel Müdürlük oluru olmadan yapılan bu değişiklikle, imalatların çok büyük kısmının Ekim ayında yapılmış olduğu kabul edilerek, yüksek olan Ekim ayı endeksi üzerinden fiyat farkı ödenmesi nedeniyle kamu zararına sebep olunmuştur.

Buna göre; … İnş. San. ve Tic. A.Ş. yüklenimindeki … TL ihale bedelli “… İnşaatı” işinde süre uzatımı verilmediği ve toplamda yılı ödeneğinden de fazla ödenek temin edildiği halde … ve … nolu hakedişlerde ödenek temin edilemediğinden bahisle iş programındaki aylık ödenek miktarlarının değiştirilerek fiyat farkı miktarının fazla ödenmesi sonucu sebep olunan toplam … TL kamu zararının,

… TL’sinin Harcama Yetkilisi (… Daire Bşk. Y.) … ile Gerçekleştirme Görevlileri (… Daire Bşk. Y.) …, (Şube Müdürü) …, (İnş. Mühendisi) …, (İnş. Mühendisi) …, (Böl. Md. Yrd.) …, (İnş. Yüks. Müh.) …, (… Şube Md.) … ve (Bölge Müdürü) …’e,

… TL’sinin ise Harcama Yetkilisi (… Daire Bşk. Y.) … ile Gerçekleştirme Görevlileri (… Daire Bşk. Y.) …, (Şube Müdürü) …, (İnş. Mühendisi) …, (Şube Müdürü) …, (Böl. Md.Yrd.) …, (İnş. Yüks. Müh.) …, (... Şube Md.) … ve (Bölge Müdürü) …’e,

müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleriyle birlikte ödettirilmesine,

İşbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55 inci maddesi uyarınca Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğu ile;

(Sayıştay 2.Dairesinin 02.06.2022 tarih ve 35718 sayılı kararı)