287 sayılı Ek İlamın 1’inci maddesiyle; …Genel Müdürlüğünce, … İçmesuyu Projesi İşi kapsamında kullanılmadığı halde işe ait son hakedişte yeni birim fiyat yapılarak ... metre Polietilen HDPE-PE 100 SDR 110/16 borunun piyasa rayicinden daha yüksek bedelle yükleniciden mal alımı şeklinde satın alınması suretiyle oluşan TL kamu zararının tazminine karar verilmiştir.

Konuya ilişkin olarak savunmalarda izah edilen hususlar ve gönderilen belgeler de dikkate alınmak suretiyle yapılan incelemede; … ihale kayıt no.lu ve … TL birim fiyat sözleşme bedelli “… İçmesuyu Projesi Yapım İşi” ne 01.02.2017 tarihinde başlandığı, işin devamı sırasında … tarih ve … sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile %18,88 oranında (…TL tutarında) keşif artışı yapılarak yeni bedelin …TL olarak belirlendiği, 76 günlük süre uzatımı verilip yeni iş bitim tarihinin 22.05.2018 olarak belirlendiği, yapım işinin ise fiilen 25.12.2017 tarihinde … TL bedelle bitirildiği, İdare tarafından geriye kalan … TL’lik iş azalış tutarını karşılayacak şekilde “…ili nokta arızalarında ve acil yeni imalatlarında kullanılmak üzere Kurum deposu stoklarında sürekli ve yeterli miktarlarda bulundurulması” amacıyla Dış çapı 110 mm PN16 HDPE boru malzemesinin söz konusu yapım işi kapsamında aynı yükleniciden satın alınmasına karar verildiği, bunun için sözleşmede yer alan “Dış çapı 110 mm PN16 HDPE Boru Temini ve Sahaya Nakli, Kazısı, Döşenmesi, Yataklama-Gömlekleme Yapılması” pozunun pursantaj hesabı yapılarak malzemenin ayrıştırıldığı ve adı geçen borunun temin birim fiyatının ... TL/m olarak hesaplandığı, ayrıca aynı tarihte (yüklenici haricindeki) üç ayrı firmadan aynı borunun temini için fiyat teklifi alındığı, piyasa araştırması sonucu verilen fiyatların ortalaması alınarak -%25 oranında yüklenici karı genel giderler de dâhil edilmek suretiyle- işin yaklaşık birim maliyetinin ... TL/m olarak hesaplandığı, sonuç itibariyle de; su şebeke tamiratlarında kullanılmak üzere (sevk irsaliyesi tarihi) 25.12.2017 tarihinde Dış çapı 110 mm PN16 HDPE boru malzemesinin yüklenici firmadan ... TL/m birim fiyat üzerinden toplam ... m miktarında satın alındığı ve alınan malzemenin 26.12.2017 tarihinde Kurum deposuna teslim edildiği görülmüştür.

İlamda; alınan boruların yapım işi hakedişi kapsamında bedelinin ödendiği ancak iş bitim tarihinden sonra Kurum deposuna teslim edilen boruların o iş için kullanılmadığı tespit edilmiş, sorumlularca gerek Daire yargılaması aşamasında gerekse temyiz aşamasında sunulan savunmalarda; alınan boruların söz konusu yapım işinde kullanılmadığı, …Genel Müdürlüğünün diğer acil ihtiyaçlarında kullanılmak üzere depoya konulduğu ifade edilerek bu husus doğrulanmıştır. Dolayısıyla … Projesi Yapım İşi kapsamında bedeli ödenerek alınan boruların anılan işte kullanılmadığı ortadadır. Yapılan bu uygulama ise; 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerinden olan “aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez” kuralına aykırılık teşkil etmektedir.

Kamu İhale Kanunu temel ilkesine uygun düşmeyen bu uygulamanın yol açtığı kamu zararının hesabına gelince;

5018 sayılı Kanunun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinde; “Kamu zararı”; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.” şeklinde tanımlandıktan sonra, kamu zararının belirlenmesinde; “… d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması” nın esas alınacağı belirtilmiştir.

Somut olayda ise; İdare yine su şebeke tamiratlarında kullanılmak üzere yapım işi kapsamında boruların satın alındığı tarihe yakın bir tarihte doğrudan temin yöntemiyle başka bir alım (piyasa fiyat araştırması tutanağı tarihi:20.12.2017, fatura tarihi:27.12.2017 olan) gerçekleştirmiş, daha önce yapım işi kapsamında ... TL/m birim fiyattan temin edilmiş “Dış çapı 110 mm PN16 HDPE Boru” yu piyasa fiyat araştırması yaparak ... TL/m birim fiyattan 2.200 metre miktarında satın almış ve doğrudan temin yöntemiyle satın alınan bu malzemeler de 29.12.2017 tarihinde taşınır hesaplarına kaydedilmiştir.

Buradan görülmektedir ki, aynı amaçla kullanılmaya uygun aynı cins boru, alım tarihinde piyasa rayici ... TL/m iken sorgu konusu edilen yapım işi kapsamında ... TL/m birim fiyattan temin edilerek, rayicinden daha yüksek bir bedelle işin yüklenicisinden satın alınmıştır. Burada alım esnasında 3 ayrı firmadan fiyat sorulduğu ve boruların yaklaşık maliyetinin ... TL/m olarak bulunduğu öne sürülse bile; belgelerin incelenmesinden, ... TL’lik yaklaşık maliyetin, %25 oranında yüklenici karı genel giderler dâhil edilmek suretiyle bulunduğu görülmüş, oysa mal alımı ihalelerine ilişkin kamu ihale mevzuatında teklif fiyatların yüklenici karı ve genel giderleri içerdiği kabul edilmekte ve teklif fiyatlara herhangi bir kar veya gider oranı eklenmemektedir. Dolayısıyla yaklaşık maliyet hesabı mevzuata uygun olmadığından, ... TL’lik birim fiyatın, boru rayiç bedeli olarak kabul edilmesi mümkün değildir.

Diğer yandan sorumlular tarafından İlamda tazminine hükmedilen … TL’lik kamu zararı tutarının, yasal faiziyle toplam … TL olarak … tarih ve … yevmiye no.lu muhasebe işlem fişi ile tahsil edildiği bildirilmiştir. Ancak hüküm tarihinden sonra gerçekleşen bu tahsilat ilamın infazı mahiyetinde olduğundan, söz konusu tahsilat bildirimi karşısında Kurulumuzca yapılacak bir işlem bulunmamaktadır.

Bu itibarla; İdare tarafından su şebeke arızalarında kullanılmak üzere … İçme Suyu Projesi yapım işi kapsamında ... m “Dış çapı 110 mm PN16 HDPE boru” malzemesinin satın alınması ile 5018 sayılı Kanunun 71/d bendi uyarınca kamu zararına sebebiyet verildiği anlaşıldığından, sorumluların konunun esasına ilişkin öne sürdükleri itirazlar reddedilerek, 287 sayılı Ek İlamın 1’inci maddesiyle verilen … TL tutarındaki tazmin hükmünün TASDİKİNE, oy çokluğuyla,

6085 sayılı Kanun’un 57 nci maddesi gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Sayıştayda karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 29.06.2022 tarih ve 52243 sayılı kararı)