287 sayılı Ek İlamın 3’üncü maddesiyle; … Merkez ve İlçelerinde Kullanılmak Üzere; Geri Dolgu Malzemesinin Temin Edilmesi, Geri Dolgusunun Yapılması, Parke ve Bordürlerin Döşenmesi ile Yama Asfalt Yapılması İşi’nde işin devamı sırasında … 01 ve … 02 poz no.lu iş kalemi miktarlarında, sözleşme miktarlarına göre %20’yi aşan artışların meydana geldiği ve artış bedellerinin sözleşme bedelinin %1’ini geçtiği halde mevzuata aykırı olarak … 01 pozu için revize birim fiyatın hatalı hesaplanması ve uygulanması, … 02 pozu için ise revize birim fiyatın hiç hesaplanmaması nedenleriyle oluşan toplam … TL kamu zararının tazminine karar verilmiştir.

… ihale kayıt no.lu “… Merkez ve İlçelerinde Kullanılmak Üzere; Geri Dolgu Malzemesinin Temin Edilmesi, Geri Dolgusunun Yapılması, Parke ve Bordürlerin Döşenmesi ile Yama Asfalt Yapılması İşi” ne ilişkin olarak;

İhale tarihinde geçerli Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yapım işlerinde iş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 52’nci maddesinde;

“52.1. Yapım işlerine ait tip sözleşmenin “İş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 29 uncu maddesine göre teklif birim fiyat sözleşmelerde iş kalemi miktarının değişmesi halinde; sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her hangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında %20’yi aşan artışın meydana gelmesi (örnekteki gibi, bu iş kaleminde %50’lik bir artış olması halinde) ve bu toplam artışın (örnekteki gibi %50) aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini (örnekteki gibi %2,5) geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan (örnekteki gibi, %50-%20=%30 ‘luk kısmına) kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.

R = F x [ 1 – (A x F) / S ]

S = Sözleşme bedeli ( TL),

F = İş kaleminin sözleşme birim fiyatı (TL / ….),

A = İş kaleminde meydana gelen toplam artış miktarı (adet, mt, m2 vb.),

R = Revize birim fiyat (TL / ….)

Örnek olarak; 1.000.000.-TL sözleşme bedeli üzerinden ihale edilen bir yapım işinde iş kalemi miktarının değişmesi sonucundaki revize fiyatın hesabı;

S (Sözleşme bedeli) : 1.000.000.-TL

F (İş kaleminin sözleşme birim fiyatı) : 500 TL/m3

A1 (İş kaleminin sözleşmedeki miktarı) : 100 m3

A2 (İş kaleminin uygulamadaki miktarı) : 150 m3

A (İş kalemindeki toplam artış miktarı) : 150-100 = 50 m3

İş kalemindeki toplam artış yüzdesi : (150-100)/100 x 100 = %50 > %20

İş kalemindeki toplam artış tutarı : 50 x 500 = 25.000 TL

Sözleşme bedeline göre artış yüzdesi : (25.000/1.000.000) x 100 = %2,5 > %1

Revize birim fiyat : 500 x [1-(50x500)/1.000.000] = 487,50 TL/m3” hükmü,

Yapım İşlerine ait Tip Sözleşmenin “28.2. İş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı maddesinde;

“28.2.1. Sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her hangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında % 20’yi aşan artışın meydana gelmesi ve toplam artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.

R = F x [ 1 – (A x F) / S ]

S = Sözleşme bedeli ( TL),

F = İş kaleminin sözleşme birim fiyatı (TL / ….),

A = İş kaleminde meydana gelen artış miktarı (Adet, mt, m2 vb.),

R = Revize birim fiyat (TL / ….).” hükmü yer almaktadır.

Buna göre; birim fiyatlı teklif almak suretiyle yapılan ihalelerde işin devamı sırasında sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer alan herhangi bir iş kaleminin miktarında %20’yi aşan artışın meydana gelmesi ve bu artış tutarının sözleşme bedelinin %1’inden fazla olması halinde; söz konusu iş kalemi için revize birim fiyat hazırlanacak ve bu fiyat, iş kaleminin %20’yi aşan artış miktarına uygulanarak ödeme yapılacaktır.

İlama konu olayda ise; birim fiyat teklif cetvelinde yer alan … 01 ve … 02 poz no.lu iş kalemlerinin sözleşme miktarlarında %20’yi aşan artışlar meydana gelmiş ve artış bedelleri sözleşme bedelinin %1’ini geçmiş olup, mevzuatta aranan bu koşulların oluşması nedeniyle … 01 pozu için revize fiyatın bulunmasında; artış miktarının (formüldeki A değerinin), ilk sözleşme miktarı (40.000 ton) esas alınarak hesaplanması gerekirken ek sözleşmede yer alan keşif artışı dahil miktar (60.000 ton) esas alınarak hesaplanmış, yine sözleşme bedeli (formüldeki S değeri) olarak ilk bedel yerine toplam sözleşme bedeli kullanılmış ve sonuç olarak yapılan bu hatalı işlemler nedeniyle … 01 pozu için revize birim fiyat hatalı bulunmuş ve … 02 pozu için ise revize birim fiyat hiç hesaplanmamıştır.

Temyiz dilekçelerinde; işin aciliyeti ve yeni bir ihalenin ek maliyetler getireceği düşüncesi ile keşif artışı yapılarak sonradan çıkan imalatların yükleniciye yaptırıldığı, keşif artışı ile belirlenen miktarlar üzerinden yükleniciye ödemelerin yapıldığı belirtilerek kamu zararına sebebiyet verilmediği iddia edilmiş ise de; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri açık olup, sözleşmede yer alan imalatların miktarlarında mevzuatta aranan koşulları oluşturacak şekilde keşif artışına gidilmesi halinde, mevzuatın öngördüğü gibi revize birim fiyatların hesaplanması ve ödemelerin yapılması gerekmektedir. Aksi durumda; kamu ihale mevzuatına uygun düşmeyen işlemler nedeniyle kamu zararına sebebiyet verildiği ortadadır.

Bu itibarla; birim fiyat teklif cetvelinde yer alan … 01 ve … 02 poz no.lu iş kalemlerinin miktarlarında meydana gelen artışlar ile ilgili ödemelerde; Kamu İhale Genel Tebliği ve yapım işleri tip sözleşme hükümlerine aykırı olarak revize birim fiyatların hatalı uygulanması suretiyle kamu zararına sebebiyet verildiği görüldüğünden, sorumluların temyiz itirazları reddedilerek 287 sayılı Ek İlamın 3’üncü maddesiyle verilen … TL kamu zararının tazminine ilişkin hükmün TASDİKİNE, oy birliğiyle, karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 29.06.2022 tarih ve 52244 sayılı kararı)