I - KONU

Milli Savunma Bakanlığı Lojistik Genel Müdürlüğü Adana İnşaat Emlak Bölge Başkanlığı’nın, 19/01/2022 tarihli ve 919426 sayılı başvuru yazısı ve eklerinden özetle; adı geçen idare tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre ihale edilerek, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na göre 25/08/2021 tarihinde anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye bağlanan “ZDHA Afrin Bölgesinde yer Alan Üs Bölgelerinin tamamlanması İşi”nde; bunker imalatlarının donatılı olarak yapılmasının sözleşme kapsamında olup olmadığı hususunda yüklenici ile idare arasında ortaya çıkan anlaşmazlık hususunda Kurulumuz kararı talep edilmektedir..

II - İNCELEME VE DEĞERLENDİRME          

Konu, gönderilen bilgi ve belgeler ile ilgili mevzuatları çerçevesinde Kurulumuzca inceleme ve değerlendirmeye tabi tutulmuş olup, anlaşmazlık konularına ilişkin tarafların görüş, talep ve değerlendirmeleri aşağıda belirtildiği şekildedir.

Yüklenicinin görüş ve talebi;

Anlaşmazlık tutanağından özetle; sözleşme kapsamında yapılması öngörülen, Tip 1, Tip 2 ve Tip 3 Bunker imalatlarının donatılı olduğuna dair sözleşme eki uygulama projelerinde herhangi bir detay ve gösterimin yer almadığı, bunkerlere ait olduğu idare tarafından belirtilen ve ihale dokumanı içerisinde yer alan projelerin perspektif çizimler olduğu, projelerde yer alan betonarme kanal ve bu kanala ait donatı yerleşim detayının, bunker imalatı ile ilgisinin olmadığı, sehven projelere eklenildiğinin düşünüldüğü, İnşaat Teknik Şartnamesinde belirtilen İNŞ.003, İNŞ.004 ve İNŞ.005 pozlarının, genel üst yapı projelerine, konvansiyonel kalıp ve iskele imalatlarına göre hazırlanan özel poz olduğu, bunker imalatı için hazırlanmış pozlar olmadığı,  ayrıca pozlarda atıf yapılan bir donatı detay projesinin de ihale dokümanları arasında yer almadığı, sözleşme kapsamında yapılması gereken bir iş kaleminin/imalatın, uygulama projesi, mahal listesi ve teknik şartnamelerde bir biri ile uyumlu olarak gösterilmesi gerektiği,  bahse konu işte uygulama projelerinin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda tanımı yapılan nitelikte hazırlanmadığı, idarenin demir donatıların analizlerde yer aldığı yönündeki görüşünde belirtilen analizlerin yaklaşık maliyet içerisinde yer aldığı/kullanıldığı, 4734 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi göz önünde bulundurulduğunda, yaklaşık maliyette yer alan iş kalemi/imalatlardan sorumlu tutulamayacakları,

İdaresince, yaşam adaları için kullanılan bunkerlerin açık kalan kısmında demir donatı imalatı yapılmasının da istendiği, bunula ilgili de herhangi bir demir donatı detay ve çiziminin olmadığı, onaylı demir donatı çizimlerinin taraflarına verilmesi ve bahse konu donatı bedelinin iş artışı kapsamında ödenmesi gerektiği,

Yönündedir.

İdarenin görüş ve değerlendirmesi;

Anlaşmazlık tutanağından özetle; sözleşme kapsamında yer alan Tip 1, Tip 2 ve Tip 3 Bunker imalatlarının donatılarına, sözleşme eki İnşaat Teknik Şartnamesinde, İNŞ.002, İNŞ.003 ve İNŞ.004 poz tariflerinde yer verildiği, bunkerler için ihale dokumanı içerisinde tipik en kesit ve donatı yerleşim planının gösterildiği, ayrıca bahse konu donatının/donatı bedelinin işe ait yaklaşık maliyette/ maliyet hesabında yer aldığı, bu imalat için ilave bir bedel ödenmesinin uygun olmayacağı, sözleşme kapsamında yüklenici tarafından yapılması gerektiği,

Sözleşme kapsamında yapılması gereken yaşam adası imalatlarında kullanılan bunkerlerin açık kalan ağız kısımlarının, betonarme perde yapılarak kapatılması gerektiğinin uygulama projesi, mahal listesi, inşaat teknik şartnamesi ve poz tanımlarında gösterildiği, ayrıca bahse konu donatının/donatı bedelinin işe ait yaklaşık maliyette/ maliyet hesabında yer aldığı, bu imalat için ilave bir bedel ödenmesinin uygun olmayacağı, sözleşme kapsamında yüklenici tarafından yapılması gerektiği,

Belirtilmektedir.

Tarafların görüş, talep ve değerlendirmeleri bu şekilde belirtildikten sonra anlaşmazlık konusunun inceleme ve değerlendirmesine geçilmiştir.

İşe ait sözleşmenin “Sözleşmenin türü ve bedeli” başlıklı 6 ncı maddesinde;

“Bu Sözleşme, anahtar teslimi götürü bedel sözleşme olup, ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için yüklenici tarafından teklif edilen ………… (rakam ve yazıyla) toplam bedel üzerinden akdedilmiştir.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükümden, anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeye bağlanan işlerde, isteklilerin tekliflerini, ihale dokümanları arasında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak verdikleri ve sözleşmenin, iş üzerinde kalan istekli tarafından teklif edilen toplam bedel üzerinden akdedildiği hususu tartışmaya mahal vermeyecek şekilde açıktır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde ise “Uygulama projesi” tanımının “Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği proje” şeklinde yapıldığı görülmektedir.

Bu iki hüküm birlikte göz önünde bulundurulduğunda; ihale dokümanlarından olan, uygulama projelerinin eksiksiz bir şekilde ve birbiriyle (mimari-statik, plan-görünüş-kesit-detay) uyumlu hazırlanması ve sözleşme kapsamındaki imalatların sorunsuz bir şekilde tamamlanması için uygulama projelerinin Kanun’da anılan tanımına uygun hazırlanması büyük önem arz etmekte olup mevzuatın amir hükmü olduğu değerlendirilmektedir.

İhale dokumanı uygulama projeleri incelendiğinde;

Proje hazırlama prensiplerine uygun olmayan şekilde (pafta adı yok)  hazırlandığı ve işe ait imalatların plan, kesit, görünüş, kesit ve detaylarının yer aldığı görülen “2. İnşaat Detay Uygulama Projesi” ve “Basilya İnşaat Projesi” adlı projelerde, anlaşmazlığa konu “bunker” için Tip 1, Tip 2 ve Tip 3 şeklinde üç boyutlu bir gösterim ile bunkerlerin boyutlandırması haricinde, donatı detayına, malzemesinin cinsine (beton ve sınıfı) dair herhangi bir detayın yer almadığı,

Kafercennah’a ve Basilhaya’ya ait mahal listeleri incelendiğinde;

Mahal listesinde yapılacak yerleri belirtilen, İNŞ.002, İNŞ.003 ve İNŞ.004 poz olu, “Tip-1, Tip-2 ve Tip-3 Bunker Temini ve yerine Montajı” imalatı için, ayrıca nakliye bedeli imalatına/iş kalemine/giderine yer verildiği/belirtme yapıldığı, bu belirtmeden, anlaşmazlığa konu bunkerlerin yerinde dökme değil hazır/prefabrik/fabrikasyon bir imalat olduğunun anlaşıldığı,

İdaresince, bunkerlere ait olduğu belirtilen tip enkesit ve donatı yerleşim planı incelendiğinde ise, bu plan ve detayda belirtilen boyut ve şeklin, bunker boyut ve şekilleri ile ilişkilendirilemeyeceği başka bir ifade ile bu şekil ve boyutların bunker olarak gösterilen şekil ve boyutlarla alakasının olmadığı,

İnşaat Teknik Şartnamesi incelendiğinde,

Birim fiyat tarifi şeklinde “İNŞ.002, İNŞ.003 ve İNŞ.004” poz nolu, “Tip-1, Tip 2 ve Tip 3 Bunker Temini ve yerine Montajı” iş kalemi/imalatına, paçal ve kapsamlı bir tarif yapıldığı, bu tarifte,

“… projesine uygun olarak demirin döşenmesi (Nervürlü beton çelik çubuğunun detay projesine göre kesilip bükülerek hazırlanması yerine konması, bağlanması için demir, bağlama teli ve gerekli her türlü malzeme ve zayiatı, inşaat yerindeki yükleme, yatay ve düşey taşıma, boşaltma, işçilik, müteahhit genel giderleri ve kârı dâhil)” belirtilmekle birlikte, ihale dokumanı içerisinde, donatı detay projesinin yer almadığı,”,

Aynı şartnamenin, “6.Cephanelik” başlıklı bölümünün 10 uncu maddesinde;

“10. Cephanelik içerisine konulacak olan en sonda yer alan Tip-3 bunker açık kalan ağız kısmına kalıp çakılarak perde beton dökülecektir.” hükmüne yer verildiği,

Sözleşmenin “Diğer hususlar” başlıklı 33 üncü maddesinde;

“…

İdarenin imalat tariflerinde belirtilmemiş olsa dahi; işin anahtar teslim olarak tamamlanması için gerekli her türlü imalat, malzeme, yardımcı malzeme, aksam ve işçilikler yüklenici tarafından iş kapsamında bila bedel yapılacaktır.

…” hükmüne yer verildiği,

Görülmektedir.

Tüm bu tespit, hüküm ve değerlendirmeler göz önünde bulundurulduğunda;

Bahse konu işin, anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye bağlandığı, bu tür sözleşmelerde, yüklenicinin teklifini uygulama projeleri ve mahal listesine göre verdiği, bununla birlikte, anahtar teslim götürü bedel sözleşme ruhu/özelliği gereği, bahse konu yapım işi kapsamındaki tüm imalatların, fen ve sanat kurallarına göre imal edilerek, eksiksiz ve kusursuz halde idareye teslim etme zorunluluğunun bulunduğu,

Bu bağlamda, sözleşme kapsamında yapılması öngörülen, bunker imalatının dolayısı ile bu imalatlar kullanılarak, projesinde belirtilen şartlarda (üzerine toprak dolgu yapılması, beton dökülmesi vb.) teşkil ettirilen üs bölgesinin, İnşaat Teknik şartnamesinde açıkça belirtildiği üzere, fen ve sanat kurallarına göre betonarme olarak (beton + donatı çeliği) imal edilmesi gerektiğinin açık olduğu, ihale dokumanı içerisinde, bunkerlere ait donatı proje ve detayına yer verilmemiş olmasının, bunkerlerin betonarme olarak (beton+donatı çeliği) imal edilmesi gerekliliğini/gerçeğini ortadan kaldırmayacağı, bununla birlikte, bahse konu bunkerlerin proje sahası dışında hazır/prefabrik/fabrikasyon olarak imal edilip, inşaat sahasına nakledilerek montajının yapılacağı ihale dokümanlarından anlaşıldığından, teknik olarak donatısız yapılacak bunker imalatının, proje sahasına nakli ve montajı ile montaj sonrası üzerine yapılacak ilave imalatlara (toprak dolgu yapılması, beton dökülmesi) dayanımının da mümkün olmayacağı, böyle bir durumda ise, sözleşme konusu işin, anahtar teslim götürü bedel sözleşme ruhu/özelliği gereği, tam ve eksiksiz yapılmasından söz edilemeyeceği, sonuç olarak, anlaşmazlığa konu Tip-1, Tip 2 ve Tip 3 Bunker imalatı ile yaşam adası imalatlarında kullanılan bunkerlerin açık kalan ağız kısımlarının, idaresince yükleniciye verilecek donatı proje ve detaylarına göre betonarme olarak (beton+donatı çeliği) imal edilmesinin sözleşme bedeline dâhil olduğu, ilave bir bedel ödenemeyeceği değerlendirilmektedir.

III - KARAR

Konu, ön bölümlerde belirtildiği üzere incelenmiş ve değerlendirilmiş olup, buna göre “ZDHA Afrin Bölgesinde yer Alan Üs Bölgelerinin tamamlanması İşi”nde;

Anlaşmazlığa konu Tip-1, Tip 2 ve Tip 3 bunker imalatı ile yaşam adası imalatlarında kullanılan bunkerlerin açık kalan ağız kısımlarının, idaresince yükleniciye verilecek donatı proje ve detaylarına göre, betonarme olarak (beton+donatı çeliği) imal edilmesinin sözleşme bedeline dahil olduğuna, ilave bir bedel ödenemeyeceğine,

05/01/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun EK 1 ve EK 2 nci maddelerine istinaden, 23/02/2022 tarihinde yapılan toplantıda katılanların oy birliği ile karar verilmiştir.

(Yüksek Fen Kurulunun 23.02.2022 tarih ve 2022/61 sayılı kararı)