GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

374 sayılı Ek ilamın 1. maddesi ile; … Belediye bütçesinden, Öğretmenler Günü, Cumhuriyet Bayramı vs. günlerde dağıtılmak üzere muhtelif giyim mağazasından giyim eşyası ve hediye kartı satın alınarak bedellerinin, Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nde belirtilen kanıtlayıcı belgeler olmadan, belediye bütçesinin temsil ağırlama ve tören giderleri kaleminden ödenmesi sonucunda … TL’ye tekrardan verilen tazmin hükmü 09.06.2021 tarih ve 49686 tutanak no.lu Temyiz Kurulu Kararının 1. maddesi ile tasdik edilmiştir.

Bu defa ilamda Harcama Yetkilisi olarak sorumlu tutulan … mirasçıları adına vekilleri tarafından, Temyiz Kuruluna karar düzeltilmesi yolu ile başvurulmuş olup, tazmin hükmünün kaldırılması talep edilmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 60 ıncı maddesinde belediye giderlerinin neler olduğu sayılmak suretiyle belirtilmektedir. Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri, bu maddede sayılan giderler arasında yer almaktadır. Diğer taraftan, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesinin 3 üncü maddesinde; “Temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine tabi olduğu belirtilmekte, aynı Yönergenin 4 üncü maddesinde “Temsil Giderleri”, 5 inci maddesinde “Ağırlama Giderleri”, 9 uncu maddesinde ise “Tören Giderleri” sayılmaktadır.

Yönergenin 3 üncü maddesinde; “Temsil Giderleri” nin, görevle ilgili olmak şartıyla; beldede başarılı çalışmaları görülenler için toplantılar düzenlemek, kupa ve benzeri teşvik uygulamalarında bulunmak, gerçek ve tüzel kişilere plaket, ödül ve hediye vermek, çiçek göndermek, beldede göreve başlayan veya ayrılan protokole dahil kişiler için toplantılar düzenlemek ve hediye vermek için yapılacağı; Yönergenin 9 uncu maddesinde ise “Tören Giderleri” başlığı altında resmi ve dini bayramlar ile anma günleri, beldenin kurtuluş günleri, festival ve fuarlar, beldenin sosyal, ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak temel atma ve açılış günleri, milli mücadeleye ait önemli günlerin gerektirdiği giderlerin tümü veya bir kısmının, tören komitesinin kararı ile ödenebileceği belirtilmektedir.

Bu mevzuat çerçevesinde belediye bütçesinden temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri kapsamında; Öğretmenler Günü, Cumhuriyet Bayramı vs. günlerde dağıtılmak üzere giyim eşyası ve hediye kartı satın alınabileceği anlaşılmaktadır.

374 sayılı Ek ilamda; temsil, ağırlama ve tören giderleri ekonomik kodundan yapılacak harcamaların mutlaka 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda belirtilen ihale usullerinden birisi ile ya da doğrudan temin yöntemiyle yapılması gerektiği ve bunun için gerekli olan kanuni prosedüre uymanın zorunlu olduğu; bu nedenle tek firma tespit edip bu firmadan ihtiyacın temin edilmesinin mümkün olmadığı, piyasa fiyat araştırmasının sağlıklı ve gerçekçi yapıldığının mutlaka ispatının gerektiği ve bunun da 4734 sayılı Kanunun temel ilkeleri olan açıklık, rekabet, saydamlık, güvenilirlik, kamuoyu denetimi, ihtiyaçların uygun şartlarda ve zamanında ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerinin gerçekleşmesi için bir zorunluluk olduğu belirtilmektedir.

Bu kapsamda, … belediye bütçesinden temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılan bahsi geçen alımların 4734 sayılı Kanunda bir ihale usulü olarak sayılmayan, ancak bir satın alma usulü olarak belirlenen doğrudan temin yöntemi ile yapıldığı görülmüş olmakla birlikte; Kanunun 22 nci maddesinde “doğrudan temin usulü ile yapılacak alımlarda ihale komisyonu kurma ve Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasa fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçların temin edileceği” düzenlenmiş olup, bu maddeden temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında doğrudan temin usulü ile yapılacak alımlarda piyasa fiyat araştırmasının yapılarak ihtiyaçların temininin gerektiği anlaşılmaktadır.

Diğer yandan, Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin temsil, ağırlama, tören, fuar ve tanıtma giderleri başlıklı 37 nci maddesinde; “Temsil, ağırlama, tören, fuar, tanıtma ve benzeri faaliyetlerle ilgili olarak yapılacak her türlü mal ve hizmet alımı ile yapım işlerine ilişkin giderlerin ödenmesinde, bu Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen belgeler aranır.” denilmekte,

Anılan Yönetmeliğin 49 uncu maddesinde ise;

“4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre doğrudan temin usulüyle yaptırılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işi bedellerinin ödemelerinde;

a) Onay Belgesi,

b) Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı veya ihale komisyonu kararı,

c) Düzenlenmesi gerekli görülmüş ise sözleşme,

ç) Fatura,

d) Muayene ve kabul komisyonu tutanağı, kabul işleminin idarece yapılması halinde ise idarece düzenlenmiş belge,

e) Mal ve malzeme alımlarında, taşınır işlem fişi

ödeme belgesine eklenir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi sonucunda, belediye tarafından satın alınan bahse konu giyim eşyalarının ve hediye kartlarının piyasa fiyat araştırması yapılmadan; tek firmadan teklif alınmak suretiyle gerçekleştirildiği ve ayrıca Mahalli İdareler Harcama Belgeleri uyarınca, ödeme emri belgesine eklenmesi gereken onay belgesi, taşınır işlem fişi gibi diğer belgelerde de eksiklikler bulunduğu görülmekle birlikte; mevzuatında öngörüldüğü halde; mevzuatına uygun yapılmayan bahsi geçen eksiklikler, hediyelik eşyaların (giyecek alımı) satın alınmamış olduğunu kanıtlayıcı nitelikte değildir.

Yine; Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği gereğince; 4734 sayılı Kanunun 22 inci maddesi (d) fıkrası kapsamında yapılacak satın almalarda ödeme emri belgesine eklenmesi gereken belgeler arasında sayılan faturanın, muhtelif giyim eşyası denilmek suretiyle düzenlendiği ve hangi ürünlerin alındığının belli olmadığı gerek denetçi raporunda, gerekse 374 sayılı Ek ilamda yer almaktadır.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun “Faturanın Şekli” başlıklı 230 uncu maddesinde; “Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur:

1. Faturanın düzenlenme tarihi seri ve sıra numarası;

2. Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;

3. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası;

4. Malın veya işin nev'i, miktarı, fiyatı ve tutarı;” hükmü bulunmaktadır.

… belediyesi bütçesinden; temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri kapsamında yapılan söz konusu alımlar, belediyenin kendi ihtiyacı için yapmış olduğu alımlar olmayıp, belediye başkanının takdirine bırakılan ve gerçek kişilere yapılan bir hediye alımı şeklinde olduğundan, bunun da belediyece tayin edilen bir ya da birkaç firmadan ihtiyaç sahiplerinin kendi ihtiyaçlarını alabilmeleri gibi makul bir nedene dayanması dolayısı ile faturalar üzerine muhtelif giyim eşyası denildiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla faturaların bu hali ile düzenlenmesi, yani satın alınacak malın adı yerine “muhtelif giyim (hediyelik) eşyası“ denilmesi, faturalarda 213 sayılı Kanunun 230 uncu maddesi çerçevesinde değerlendirilebilecek bir eksiklik oluşturmamakta; satın alınan malın niteliği gereği yapılan bir tasarruf olması dolayısıyla faturanın şekil şartını etkilememekte ve faturanın geçersizliğini ortaya koymamaktadır.

Ayrıca her ne kadar 6085 sayılı Sayıştay Kanunun “Suç teşkil eden fiiller” başlıklı 78 inci maddesinde “… adli, idari ve askeri mahkemelerce verilen hükümlerin, Sayıştay’ın denetim yapmasına ve hükme bağlamasına engel değildir” denilmekte ise de; dilekçiler tarafından ilam konusu işlerin asliye ceza mahkemelerinde devam eden yargılamalarının olduğu ve dosyaların birçoğunda tüm sanıklar hakkında beraat kararlarının verildiğinin ifade edilmiş olması, bahsi geçen satın alımların yapıldığını güçlendiren ilave bir unsurdur.

Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde; … belediye bütçesinden Öğretmenler Günü, Cumhuriyet Bayramı vs. günlerde dağıtılmak üzere muhtelif giyim mağazasından giyim eşyası ve hediye kartı satın alımlarının; piyasa fiyat araştırması yapılmadan ve Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nde belirtilen diğer kanıtlayıcı belge eksiklikleriyle gerçekleştirilmesi sonucu kamu zararına sebebiyet verilmemiştir.

Bu kapsamda; 6085 sayılı Kanunun ”Tanımlar” başlıklı 2 nci maddesiyle yapılan atıf gereği, kamu zararının genel tanımı ve kamu zararının belirlenmesi bakımından 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesine bakıldığında;

“…Kamu zararının belirlenmesinde;

a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,

b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,

c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,

d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,

e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,

f) (Mülga: 22/12/2005-5436/10 md.)

g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

esas alınır.

…

Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış; sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanır.

…” denilmektedir.

Kamu zararının belirlenmesine esas kriterler çerçevesinde değerlendirme yapıldığında, aksini iddia edecek bir durum ortaya konulamadığı için; … belediye bütçesinden temsil ağırlama giderleri kapsamında hediyelik eşya satın alındığı göz önüne alınmaktadır.

Sonuç olarak; … Belediyesi bütçesinden 5393 sayılı Kanun ve Temsil Ağırlama ve Tören giderleri Yönergesi kapsamında yapılan söz konusu alımların piyasa fiyat araştırması yapılmadan ihtiyacın tek firmadan temini suretiyle gerçekleştirilmesinin ve satın almalarda belge eksikliklerinin olmasının, kamu zararının belirlenmesinde esas alınacak kriterler arasında yer almaması dolayısıyla kamu zararına sebebiyet verilmemiştir.

Bu itibarla; 33692 (09.06.2021 tarih ve 49686 tutanak) sayılı Temyiz Kurulu Kararının 1 inci maddesinin düzeltilmesine MAHAL OLDUĞUNA, konuyla ilgili 374 sayılı Ek İlamın 1 inci maddesiyle verilen … TL’nin tazminine ilişkin hükmün BOZULARAK yukarıdaki hususlar göz önüne alınmak suretiyle yeniden hüküm tesisinin temini için dosyanın hükmü veren Daireye GÖNDERİLMESİNE, (... Daire Başkanı … aşağıda yazılı usul hukuku çerçevesindeki ilave gerekçesi ile ... Daire Başkanı …; Üyeler …, …, …, … ve …’ın aşağıda yazılı ayrışık görüşlerine karşı) oy çokluğu ile, karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 19.10.2022 tarih ve 52378 sayılı kararı)