32 sayılı ilamın 7. maddesiyle, .. Şti.’ye ihale edilen “… Yapım” işinde; iş artışı kapsamında yaptırılan çeşitli demir işleri için 23.176 pozunun birim fiyatı üzerinden ödeme yapılması gerekirken 23.152 pozunun birim fiyatının esas alındığı gerekçesiyle … TL’nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir.

İş kalemine ait birim fiyat tarifi (Bayındırlık Bakanlığı 23.152 nolu pozu):

“Kutu Profillerle Pencere Kapı yapılması:

Proje ve şartnamesine göre her çeşit profillerinden icabında profil demir, sac ve lâma ilâvesiyle yukarıda yazılı imalâtın yapılması, proje ve şartnamesinde belirtilen kilit, sürme ve benzeri malzeme takılması, kenet demirleri ya da diğer aksam ile yerlerine tesbit için demir kaynak, perçin, civata, her çeşit malzeme ve zayiatı, atölye masrafları, her türlü işçilik, inşaat yerinde yükleme, yatay ve düşey taşıma, boşaltma, müteahhit kârı ve genel giderler dahil 1 kg. fiyatı:

ÖLÇÜ : İmalâtın esas aksamı, kilit, sürgü kolları, duvara konacak kenetlerle birlikte boyanmadan önce tartılır, ataşmana kaydedilerek yerine takılır. Bütün imalât aynı bedelle ödenir.”

Şeklindedir.

İlamda, denetçi düşüncesi doğrultusunda; yapılan imalatın sundurma ve ızgara demir işlerini içerdiği, dolayısıyla sadece kapı ve pencere yapımında kullanılan 23.152 pozunun yerine 23.176 poz nolu imalatın esas alınması ve bu poza ait fiyatın keşifte yer alması gerektiği şeklindeki bir yorum üzerinden tazmin hükmü verilmiş olup 23.176 nolu “Çeşitli Demir İşleri Yapılması ve Yerine Konulması” imalatının birim fiyatı tarifi ise:

“Çeşitli çelik çubuk, lâma ve profil demirlerden yapılan her çeşit merdiven, balkon, köprü, korkuluklar, pencere ve bahçe parmaklıkları, çatıya çıkma, fosseptik ve benzeri yerlere yapılan merdivenler, ızgara ve benzeri işlerin yapılması için demir perçin, civata, kaynak ve her türlü malzeme ve zayiatı, işçilik, işyerinde yapılacak yükleme, yatay ve düşey taşıma, boşaltma, müteahhit kârı ve genel giderler dahil (boya hariç) 1 kg. fiyatı:

ÖLÇÜ : İmalât ve varsa tesbit malzemesi ile birlikte boyanmadan ve montajdan önce tartılır. İdare lüzum gördüğü takdirde proje boyutları üzerinden poz. (23.111- 23.150) deki esaslar dahilinde tartı ağırlığını tahkik eder.”

Şeklindedir.

Yukarıda belirtilen tarifler göz önüne alındığında söz konusu ihalenin sundurma projesine göre tüm imalatların kutu profilden oluştuğu ve metraj çalışmasının açıklamalar kısmında ızgara olarak yazılan ibarenin, sundurmada kutu profille yapılan ızgara şeklindeki karkas olduğu anlaşıldığından tümü kutu profil imalat olan bu işin ödemesinin Bayındırlık Bakanlığı 23.152 nolu pozundan yapılmasında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.

Kaldı ki, yapılan (demir) imalatları iş artışı kapsamında olup iş artışına konu imalatların yeni fiyatı ile ilgili Bayındırlık Kurulunun 02.04.2007 karar tarihli ve 2007/02 sayılı Kararı inceleme bölümünde aynen; "Sözleşmede yer almayan ve sonradan yaptırılması gereken imalat kalemleri ile ilgili fiyatların oluşturulması ve uygulamasında, gerek 4734 ve gerekse 4735 sayılı yasalar ile ikincil mevzuatlarda, oluşturulmakta olan bu fiyatların "Sözleşme Bedeli/ Yaklaşık Maliyet" oranı gibi bir sistem ve tenzilata tabi tutulacağına dair bir hüküm bulunmadığı gibi, İdarelerde mevcut olan analiz ve rayiçlerin de aynen alınarak kullanılacağına dair bir husus da yer almamaktadır. YİGŞ 23. (05.03.2009 ve sonrasında 22.) maddesinde önceliklerine göre İdare ve Yüklenicinin fiyat tespiti sırasında ekonomik yapılabilirlik şartlarını da dikkate alarak oluşturdukları fiyat üzerinde anlaşma sağlamaları esastır." denilmektedir.

Yine Yüksek Fen Kurulunun 06.09.2006 tarih 2006/057 sayılı Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin (YİGŞ) 23’üncü (05.03.2009 ve sonrasında 22’nci) maddesi uyarınca yüklenici ile birlikte oluşturularak onaylanan yeni birim fiyatın, yararlanılan analizlerin yapılan imalatı karşılamadığı gerekçesiyle değiştirilemeyeceğine ilişkin Kararı’nda; "Her yeni fiyatın yeni bir sözleşme hükmü olduğu ve dolayısıyla, her yeni imalatın kendi uygulama şartlarında doğru yöntemlerle analiz edilmesi gerektiğinden, taraflarca anlaşmaya varılarak oluşturulan, idaresince tasdik edilerek uygulamaya konulan ve ödemeleri de buna göre gerçekleştirilen bahse konu imalatın analizinde yer alan değerler; analizin düzenlenmesi safhasında ve gerçekleştirilen imalatın özelliğine göre taraflarca anlaşmaya varılarak tespit edilmiş olduğundan yeni fiyat yapılmasına gerek duyulmadığına," denilmek suretiyle esas olanının onaylanmış olan yeni birim fiyat olduğu, yararlanılan analizler yanlış uygulanmış olsa da fiyatın değişemeyeceği ortaya konulmaktadır.

Sonuç olarak, yeni fiyat tespitinde önceliklerin dikkate alınması önemli olup bunun yanında önemli bulunan diğer bir husus fiilen yerinde yaptırılan imalatın teknik uygulama şartlarını tarif eden bir fiyat tutanağı ve analizinin taraflarca ortaya konulması ve buna göre yeni fiyatın oluşturulmasının sözleşme gereği olduğu hususudur. Yani; yeni birim fiyatların, fiilen yerinde yaptırılan imalatın teknik uygulama şartlarını karşılayan bir analizle oluşturulması gerekmektedir. Nitekim, bu düşünceyle de İdare tarafından ilama konu olan (demir) imalatların kutu profillerle yapıldığı gerekçe gösterilerek Bayındırlık Bakanlığı 23.152 nolu pozu kullanılmış olduğundan dilekçilerin iddialarının kabul edilerek, imalatın 23.152 pozunun tarifine uygun olarak yapıldığına ilişkin belgelere (sundurma projesi ve metraj çalışması) de itibar edilmek suretiyle 32 sayılı ilamın 7. maddesiyle verilen … TL’nin tazminine ilişkin hükmün KALDIRILMASINA, karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 03.03.2015 tarih ve 40076 sayılı kararı)