1350 sayılı İlamın 10. maddesiyle … Ltd. Şti. yüklenimindeki "… İnşaatı İşi" ne ait 14 nolu hakedişte; İşin devamı sırasında, beton boru hattı imalatları için oluşturulan yeni birim fiyatların Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 23 üncü maddesine aykırı tespit edildiği gerekçesiyle … TL.ye tazmin hükmü verilmiştir.

Tazmin hükmü, sözleşmede olmadığı için yeni birim fiyat yapılan Ø1800 mm, Ø2000 mm, Ø2400 mm, Ø2600 mm ve Ø2800 mm muflu beton boru hattı imalatı analizlerinde yer alan beton boru naklinde beton boru ağırlığının yüklenicinin teklif ekinde verdiği Ø 1600 mm muflu beton boru hattı imalatının analizinde yer alan beton boru naklinde esas alınan ağırlıkla kıyaslama yapılmadan  İSTON A.Ş. tarafından duyurulan beton boru ağırlıklarının aynen alındığı gerekçesiyle verilmiştir.

Söz konusu imalatlar için yeni birim fiyat yapılırken yüklenicinin Ø 1600 mm muflu beton boru hattı imalatının analizini oluşturan girdiler ve bunların rayiçleri aynen alınmış, miktarlar ise boru çaplarına göre fiilen olması gereken şekilde tespit edilmiştir. Öncelikle fiilen yapılan imalat miktarlarının yüklenicinin teklif ekinde verdiği analiz miktarlarıyla kıyaslanıp kıyaslanamayacağının çözümlenmesi gerekmektedir.

Sözleşme eki YİGŞ’nin 23. maddesinde yeni birim fiyatın nasıl tespit edileceği belirlenmiştir. Madde hükmünde “Yeni birim fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki analizlerden biri kullanılır:

a) Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.

b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler.

c) Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları ile işçi ve makinelerin çalışma saatleri esas alınarak oluşturulacak analizler.” Denilmektedir.

Sözleşmede idare malı beton boruların döşenmesi öngörülmüş olduğundan, idarece İSTON A.Ş.’den alınan beton borular yüklenici tarafından döşenmektedir. Yeni birim fiyat tespitlerinde beton boruların nakliye fiyatları belirlenirken İSTON A.Ş.’nin duyurmuş olduğu çaplar itibariyle boru ağırlıkları esas alınmıştır. Ancak yüklenici teklif ekinde verdiği Ø1600 mm boru hattı imalatının analizinde borunun nakli için  İSTON A.Ş.’nin belirlemiş olduğu ağırlıktan daha düşük bir ağırlığı esas almıştır. İlamda da, Ø1600 mm borunun İSTON A.Ş. tarafından belirlenen ağırlığı ile yüklenicinin teklif ekindeki analizde esas aldığı ağırlık kıyaslanarak 0,51’lik bir oran tespit edilmiş ve yeni birim fiyatlardaki İSTON A.Ş.’nin belirlemiş olduğu boru ağırlıklarına uygulanmıştır. YİGŞ'nin yukarıya alınan “yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler” hükmü göz önüne alındığında ilamdaki yöntemin YİGŞ’de öngörülen yönteme uygun olduğu ve söz konusu hükmün başka türlü yorumlanmasının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.

Aksi düşünce suiistimale açık uygulamalara neden olacaktır. İlamda detaylı şekilde örneklendirildiği üzere, analizlerin kıyaslanmaması halinde bir imalatın birim fiyatını değiştirmeksizin analiz miktarını düşük rayici yüksek tutarak yeni birim fiyatın fahiş bir tutarda belirlenmesi mümkün olacaktır.

YİGŞ'nin bu hükmünün uygulanmasına ilişkin olarak Yüksek Fen Kurulunun 31.05.2006 tarih ve 2006/021 sayılı kararında, "...Ancak, yapılan incelemede ... bu yeni birim fiyatlara ait analizlerdeki değerlerin, teklif cetvelinde yer alan benzer ... poz nolu iş kalemine ait teklif analiz değerleriyle kıyaslanmadan, 23. madde hükümlerine aykırı şekilde tespit edildiği görülmektedir.

…

İdarece onaylanmış olan bahse konu yeni birim fiyatlara ait analizler incelendiğinde ise, teklif cetvelinde yer alan benzer ... poz nolu iş kalemine ait teklif analiz değerlerinin ve alt kalemlere verilen teklif rayiçlerinin dikkate alınmadığı ve yonutaşı-tuğla duvar yüzeylerinin, alüminyum oksit, amonyum bikarbonat veya cam boncuk püskürtülerek temizlenme işleminin, sıcak su püskürtülerek temizlenme işleminden tamamen farklı özellik ve teknik şartlarda ve daha fazla bir ekipman ve işçilik gerektirdiği varsayımından hareketle yeni analizlerin oluşturulduğu anlaşılmaktadır.

Öncelikle; yeni birim fiyatlara ait analiz değerlerinin, teklif cetvelinde yer alan benzer ...poz no'lu iş kalemine ait teklif analiz değerleriyle kıyaslanmadan, YİGŞ'nin 23. madde hükümlerine aykırı şekilde tespit edilmesinin doğru bir işlem olmadığına, dolayısıyla, fiyatların düzeltilmesi ve yeniden oluşturulması hususunun idaresince değerlendirilmesi gerektiğine," karar verilmiştir.

Dilekçilerin tazmin konusu hesaplamalara esas alınan Ø1600 mm beton boru imalatının sözleşme bedelinin % 2'si olduğu, sözleşme bedelinin %74'ünün beton boruların teklif fiyata esas beton boru ağırlığı ile İSTON beton boru ağırlığı aynı olduğu, dolayısıyla %2’lik kısma denk gelen analizin değil, % 74'ü oluşturan analizlerin dikkate alınması gerektiği iddiasına ilişkin olarak; dilekçinin ekte gönderdiği belgelerden de görüleceği üzere döşenecek boru uzunlukları esas alındığında yüklenicinin İSTON A.Ş.’nin belirlemiş olduğu ağırlıklardan daha az belirlediği boru miktarının oranı %2 değil, %25’dir. Diğer taraftan, yüklenicinin teklifinde boru hattı imalatına karşılık gelen tutar 5.548.930,35 TL olup, boru ağırlığını İSTON A.Ş.’den daha düşük belirlediği Ø700mm - Ø1600 mm arası çaplarda boru hattı imalatının tutarı 2.299.266,35 TL’dir. Bu durumda oran % 41 olmaktadır.

Diğer taraftan Ø 1600 mm dışındaki boru analiz ve rayiçlerinin dikkate alınması halinde, bu defa başka kriterlerin sorgulanması söz konusu olacaktır. Örneğin yeni birim fiyatlarda müteahhit karı ve genel gider karşılığı %10 olarak belirlenmiştir. Ø1600 mm çapındaki borularda da müteahhit karı ve genel gider karşılığı  % 10’dur. Buna karşılık yüklenicinin teklif ekindeki beton boru çaplarında 2.51-3.50 m derinlikte Ø300 mm boru döşenmesi için %8, 0.00-2.50 m derinlikte Ø500 mm boru döşenmesi için %5, 2.51-3.50 m derinlikte Ø600 mm boru döşenmesi için %9, 2.51-3.50 m derinlikte Ø700 mm boru döşenmesi için %9, 0.00-2.50 m derinlikte Ø700 mm boru döşenmesi için %9, 0.00-2.50 m derinlikte Ø900 mm boru döşenmesi için %6, 2.51-3.50 m derinlikte Ø900 mm boru döşenmesi için %6 müteahhit karı ve genel gider öngörülmüştür.

Rayiçlere bakıldığında ise, yeni birim fiyatlarda da esas alınan Ø1600 mm çapındaki boru hattı imalatının analizindeki 15.001/2B pozunun rayici 2,13 TL; 15.010/4B pozunun rayici 6,01 TL; 15.140/İB-6C pozunun rayici 16,75 TL; H.05 pozunun rayici 0,87 TL; C.1200 pozunun rayici 1,03 TL; SNBF.14 pozunun rayici 12,04 TL; SNBF.15 pozunun rayici 12,61 TL; SNBF.19/A pozunun rayici 17,17 TL; SNBF.27 pozunun rayici 6,12 TL olduğu, buna karşılık yüklenicinin teklif ekinde 2.51-3.50 m derinlikte Ø600 mm boru hattı ve 0.00-2.50 m derinlikte Ø800 mm boru hattı imalatlarının analizlerinde  15.001/2B pozunun rayici 2,02 TL; 15.010/4B pozunun rayici 5,69 TL; 15.140/İB-6C pozunun rayici 15,81 TL; H.05 pozunun rayici 0,82 TL; C.1200 pozunun rayici 0,97 TL; SNBF.14 pozunun rayici 11,89 TL; SNBF.15 pozunun rayici 11,60 TL; SNBF.19/A pozunun rayici 16,68 TL; SNBF.27 pozunun rayici 5,69 TL olarak öngörülmüştür.

Görüldüğü üzere, dilekçilerin kıyaslamanın yapılması istediği ve boru hattı imalatının %74’ünü oluşturan boru çapları da dahil olmak üzere yüklenicinin teklif ekinde verdiği analizlerden biri seçildiğinde, bu tercih başka gerekçelerle sorgulanabilecek ya da diğer analizler örnek gösterilerek itirazda bulunulabilecektir.

Bu itibarla dilekçi iddialarının reddiyle 1350 sayılı ilamın 10. maddesiyle verilen … TL. tazmin hükmünün TASDİKİNE karar verildi.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 02.02.2012 tarih ve 34330 sayılı kararı)