Bitüm alımlarına fiyat farkı verilebilir mi?

4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Mal Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde fiyat farkı verilebilecek mal alımları belirlenmiştir. Madde uyarınca; 4734 sayılı Kanuna göre ihale edilen ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa göre Türk parası üzerinden sözleşmeye bağlanan;

a) Elektrik, doğal gaz, ilaç, petrol ürünleri ve sıvılaştırılmış petrol gazı ürünleri alımlarında,

b) (a) bendi dışında kalan ve sözleşme süresi 180 takvim gününden fazla olan mal alımlarında teslimi 180 takvim gününden sonra yapılan kısım için,

uygulanacak fiyat farkı bu Esaslara göre hesaplanır.

Bu yazımızda hangi petrol ürünlerine fiyat farkı verileceğini ve bir petrol ürünü olan bitüm alımlarına Esasların 2’nci maddesinin (a) bendi kapsamında fiyat farkı verilip verilemeyeceğini inceleyeceğiz.

Mal alımlarına ilişkin fiyat farkı esaslarının 4’üncü maddesinde petrol ürünleri, “4/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu çerçevesinde EPDK tarafından belirlenen ve bu Esaslar uyarınca EPDK tarafından fiyatı yayımlanan ürünleri” olarak tanımlanmıştır.

Bu tanıma göre, bir petrol ürününe fiyat farkı verilebilmesi için EPDK tarafından fiyatı yayımlanan bir ürün olması gerekmektedir.

Esaslardaki “5015 sayılı Kanun çerçevesinde EPDK tarafından belirlenen petrol ürünlerinden benzin türleri, gazyağı, motorin türleri, kalorifer yakıtı ve fuel oil türleri ile 5307 sayılı Kanun çerçevesinde EPDK tarafından belirlenen LPG (Ek ibare: 24/02/2022-31760 R.G./3. md.; yürürlük: 26/03/2022) ile 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu çerçevesinde EPDK tarafından belirlenen LNG ürünleri için fiyat farkı uygulamasına esas fiyatlar EPDK tarafından izlenerek internet sayfasında yayımlanır.”

hükmüyle de, EPDK’ya söz konusu ürünlerin fiyat farkı uygulamasına esas fiyatlarını internet sayfasında yayımlama yükümlülüğü getirilmiştir.

EPDK tarafından internet sayfasında fiyatı yayımlanan petrol ürünleri şunlardır:

Fiyat farkı verilebilecek ürünler Tabloda sayılanlar ile sınırlı olduğundan ve “bitüm” Tabloda yer almadığından “bitüm” için Esasların 2’nci maddesinin (a) fırkası kapsamında fiyat farkı verilmesi mümkün değildir.

Diğer taraftan Esasların 2’nci maddesinin (b) fırkası uyarınca, sözleşme süresi 180 takvim gününden fazla olan mal alımlarında –herhangi bir sınırlama olmadan tüm mal alımları için geçerli- teslimi 180 takvim gününden sonra yapılan kısmı için fiyat farkı ödenebileceğinden bitüm alımlarına tüm mal alımları için geçerli olan bu madde hükmü uyarınca fiyat farkı verilebilir.

Ancak Esasların 2’nci maddesinin (b) fırkası uyarınca bitüme fiyat farkı verilebilmesi için, sözleşme süresinin 180 takvim gününden fazla olması gerekir. Ayrıca fiyat farkı verilebilecek kısım, teslimi 180 günden sonra yapılan kısımdır.

Uygulamada ise kamu idareleri tarafından gerçekleştirilen bitüm alımları için ihale dokümanına fiyat farkı verileceğine dair hükümlerin konulduğu görülmektedir. Aşağıda yer alan ve EKAP’tan alınan İdari Şartname hükmü bir idare tarafından gerçekleştirilen bitüm alımı ve nakliyesi işine aittir.

“46.1. İhale konusu iş için sözleşmenin uygulanması sırasında aşağıdaki esaslara göre fiyat farkı hesaplanacaktır.

46.1.1.Fiyat Farkı Açıklamaları
Fiyat Farkı Açıklamaları
31.08.2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 28751 Resmi Gazete sayılı Bakanlar Kurulu kararı gereğince sadece bitüm malzemelerine fiyat farkı ödenecektir.
Fiyat farkı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:
F = (M x B) x [(A2/A1)-1]
Fiyat farkı hesabında;
a) F: Fiyat farkı tutarını (TL),
b) M: İdareye teslim edilen mal kalemi miktarını;(Ton.)
c) B: Sözleşme fiyatını,
ç) A1; İhale tarihinde geçerli fiyatını (TL/Ton.)
d) A2; Malın teslim edildiği tarihte geçerli ürün fiyatını (TL/Ton.)
(Fiyat Farkı hesaplanmasında, Tüpraşın internet sayfasındaki Kırıkkale/Batman Rafinerilerinden 50/70 – 70/100- 100/150 -160/220 BİTÜM FM2 B2 ürününün KDV hariç fiyatı alınacaktır.)
Fiyat Farkı hesaplamasında, yeni kanun veya yönetmelik çıkması halinde, Fiyat Farkı hesaplaması yeni çıkan kanun ve yönetmelikler de dikkate alınarak yapılacaktır.”

Yukarıda açıklandığı üzere, EPDK tarafından bitüm fiyatı yayımlanmadığından bitüm için fiyat farkı hesabı yapılması  mümkün değildir. Ancak örnek olarak alınan idari şartnamede, Tüpraşın internet sayfasındaki Kırıkkale/Batman Rafinerileri fiyatı esas alınarak fiyat farkı hesaplanacağı şeklinde yapılan düzenleme ile bitüm için fiyat farkı hesabı öngörülmüştür.

4735 sayılı Kanun’a göre sözleşmeye bağlanan mal alım işlerinde  ihale dokümanlarına “4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Mal Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların” dışında fiyat farkı hesabına yönelik hüküm konulmasının yasal bir dayanağı bulunmamaktadır.

Bu nedenle, yukarıya alınan idari şartnameye göre bitüm alımında fiyat farkı ödenmesi kamu zararı doğuracak mahiyettedir.