SGK İlişiksizlik Belgesi Nedir?

İhaleli işlerde; sözleşme imzalanırken, hakediş bedeli ödenirken ve kesin teminat iadeleri yapılacağı zaman, Sosyal Güvenlik Kurumu’na borcunun olmadığına yönelik alınan belgelere SGK ilişiksizlik belgesi adı verilmektedir.

 

SGK İlişiksizlik Belgesi Hangi Durumlarda Alınır?

5510 sayılı Kanunun 90 ıncı maddesine dayanılarak çıkarılan Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmelikte konuya ilişkin detay açıklama bulunmaktadır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda da ihale tarihi itibarıyla, isteklinin SGK borcunun olmadığına (Kanaatimce ihaleye katılan bütün isteklilerin SGK borcunun sorgulanması gerekmekle birlikte, uygulamada sadece sözleşme imzalanacak kişi açısından bu sorgulama yapılmaktadır.) ilişkin belgenin aranmasına yönelik düzenleme bulunmaktadır.

Bu bağlamda, şu durumlarda SGK ilişiksizlik belgesi alınması gerekir:

  1. Sözleşme imzalanacağı zaman.
  2. Hakediş ödemesi yapılacağı zaman.
  3. Kesin teminat iadesi yapılacağı zaman.

İhalelere ilişkin sözleşme imzalayanların hakedişleri, SGK’ya idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödenir. Kesin teminatları ise ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra iade edilir. Burada önemli bir nüans bulunmakta olup, kesin teminat iadesinde aranılacak ilişiksizlik belgesi ile hakediş ödemelerinde aranılacak ilişiksizlik belgesi aynı değildir.

 

Mezkûr Yönetmeliğin 6 ncı maddesine göre hakediş ödemelerinde yapılacak işlemler aşağıdaki gibi olmalıdır:

İdarelerce hakediş ödemesi yapılmadan önce, ihalelerde, öncelikle SGK’ya yazı ile başvurup borcunun olup olmadığı araştırılmalıdır. SGK yazısı olmadan yükleniciye hakediş ödemesi yapılamaz. İdarelerce bu sorgulama resmi yazı ile yapılabileceği gibi, SGK’ya sorgulama yapmak için başvuruda bulunarak sistem üzerinden de yapılabilir. İdareler sistem üzerinden sorgulama yapabilmek için yetki başvurusunda bulunur ve bu yetkiye binaen yazı ile sorulmadan hakediş ödemesi yapılır.

Yükleniciler tarafından aylık prim ve hizmet belgeleri SGK’ya verilmemiş veya yükleniciler tarafından sigortalı çalıştırılmamasına karşın bu durum dilekçeyle SGK’ya bildirilmemiş ise bu durum SGK tarafından idarelere bildirilir. SGK tarafından bu yönde bildirim yapılması durumunda idarelerce hakediş ödemelerinden yüzde beş oranında kesinti yapılarak hakedişler ödenir. SGK tarafından bu yönde bir bildirim olmadığı müddetçe kesinti yapılmayacaktır.

İdareler tarafından yapılan hakediş ödemelerinde yüklenicinin SGK borcunun olması durumunda, yapılacak kesinti tutarı ödeme belgesinde gösterilir. Ayrıca, hakediş raporunun arka sayfasında da SGK kesintileri bölümünde de bu kesintiye yer verilir. Söz konusu kesinti işin bedelinden ayrıdır ve fatura tutarını azaltmaz. Eğer yüklenicinin hakediş tutarı SGK borçlarını karşılamıyorsa, sonraki hakedişlerde de kalan borç hakedişlerden kesilerek SGK’ya ödenir.

 

Yüklenici tarafından, idarelere ihale konusu işle ilgili olarak SGK’ya borcunun bulunmadığına dair ilişiksizlik belgesi ibraz edilmedikçe yükleniciye ait kesin teminat iade edilmez. Dikkat edilecek olursa burada önemli olan konu, kesin teminatların iadesinde ihale konusu işle ilgili olarak SGK’ya borcun bulunup bulunmadığının araştırılmasıdır. Dolayısıyla, yüklenicinin ihale konusu iş haricinde borçlarının bulunması hakedişlerin ödenmesinde dikkate alınmakla birlikte, kesin teminatların iadesinde dikkate alınmamaktadır.

İdarelerin kesin teminatların iadesinde süre yönünden hassas olması gerekir. SGK ilişiksizlik belgesinin bazen getirilememesi veya zamanında sunulamaması ihtimali bulunmaktadır. SGK’nın yüklenici nezdinde yapacağın incelemelerin uzaması veya başvuruların ve gerekli evrakların hazırlanmasının gecikmesi bu gecikmeyi doğuran sebeplerdendir. Bu gibi hallerde idarelerin kesin teminatları nakde çevirmek suretiyle, kesin teminatın süresinin geçmesi ihtimalini ortadan kaldırabilmeleri mümkündür.

Hakedişlerin ödenmesinde ilişiksizlik belgesinin aranması idarelerin sorumluluğundayken, kesin teminatların iadesinde yüklenici ilişiksizlik belgesini ibraz etmek durumundadır.

 

Doğrudan Temin Alımlarında SGK İlişiksizlik Belgesi Aranabilir mi?

5510 sayılı Kanunun 90 ıncı maddesine dayanılarak çıkarılan Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmeliğin 2 nci maddesinde sadece ihaleli işlerde SGK ilişiksizlik belgesinin aranacağı net olarak hüküm altına alınmıştır.

“İdarelerin ihale yoluyla yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri kapsar.”

Bu sebeple, kural olarak, doğrudan temin yöntemine veya ihale dışı yöntemlere göre gerçekleştirilen alımlarda SGK ilişiksizlik belgesi aranmasına gerek bulunmamaktadır. Ancak, doğrudan temin alımları sözleşme serbestisinin bulunduğu bir alan olduğu için, idarelerce, doğrudan temin alımları için de bu yönde bir düzenleme veya şart getirilebilir.

 

İlişiksizlik Belgesi Başvurusu Nereye Yapılır?

İhaleli işler kapsamında istenilen ilişiksizlik belgelerinin SGK işveren sistemi üzerinden yapılması mümkündür. SGK işveren sistemi, işverenlerin ihaleli işleri yada özel bina inşaatları için iş bitim dilekçelerini verebildiği uygulamadır. Ayrıca uygulamadan belediye yada ihale makamına verilmek üzere barkodlu resmi yazılar alınarak ilgili makama ulaştırılabilmektedir. Uygulamaya ilişkin bağlantı.

 

İlişiksizlik Belgesi E-Devlet Üzerinden Alınabilir mi?

İlişiksizlik belgelerinin e-devlet üzerinden de alınması mümkündür. E-devlet uygulaması üzerinde sosyal güvenlik işyeri kaydı, borcu yoktur belgesi sorgulama yazısı yazıldığında, e-devlet üzerinden bu sorgulama yapılabilmektedir. İlgili bağlantı.