Karma (Paçal) Analizle Yeni Birim Fiyat Tespiti

Karma Paçal Analiz Nedir?

Karma (paçal) yeni birim fiyat analizi; birden fazla iş kaleminin bir araya getirildiği yöntemle oluşturulan yeni birim fiyat analizidir. Paçal analiz oluşturulurken, ön ve/veya kesin projelerde yer alan, bağımsız yapıları/üniteleri meydana getiren ve kategorik olarak cinsi/sınıfı/birimi benzer olan birden çok iş kaleminin birleştirilmesi ve bu paçal iş kalemi birim fiyat tarifinin, paçallaştırılan her bir iş kalemi birim fiyat tarifini kapsayacak şekilde yapılması gerekir. (YFK, 2021/227)

Paçal birim fiyat tarifleri düzenlenirken; bu düzenlemeye esas alt analizlerin hazırlanması ve birim fiyat tarifinde sözü geçen imalatlara ait rayiçlerin de birer girdi olarak bu analizlerde yer alması gerekir. Böylelikle alt analizlere desteklenen birim fiyat tarifleri ile ilgili olarak süreç içinde çıkabilecek anlaşmazlıkların önüne geçilebilir.

Paçal analizle birim fiyat oluştururken rayiçlerin nasıl belirlendiği önem arz etmektedir. Analizde yer alan bazı iş kalemlerinin sözleşme tarihi itibariyle fiyatı veya rayici olabileceği gibi bazı iş kalemlerinin sözleşme tarihi itibariyle fiyatı olmayabilir. Söz konusu iş kalemlerinin paçal analizde hangi fiyatlar ile yer alacağının belirlenmesinde fiyat farkı verilip verilmediği önem arz etmektedir. Kamu İhale Kurulu, 28.12.2022 tarih 2022/DK.D-470 sayılı kararında bu hususa açıklık getirmiştir.

Düzenleyici karar:

“Sözleşmesinde fiyat farkı ödenmesine ilişkin düzenleme bulunan yapım işlerinde farklı rayiçler bir araya getirilerek oluşturulan yeni bir iş kalemine ihtiyaç duyulması ve oluşturulacak yeni iş kaleminin içerisindeki rayiçlerin bir kısmının fiyatının ihale tarihi itibarıyla belirlenebildiği, bir kısım rayiçlerin ise ihale tarihi itibarıyla fiyatının belirlenemediği durumda;

1) Sözleşmesinde fiyat farkı ödenmesine ilişkin düzenleme bulunan yapım işlerinde farklı rayiçler bir araya getirilerek oluşturulan yeni bir iş kaleminin fiyatının belirlenmesine ihtiyaç duyulması halinde yeni iş kaleminin içerisindeki rayiçlerden fiyatı Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22 nci maddesinin üçüncü fıkrasında sayılan yöntemler kullanılarak ihale tarihi itibarıyla belirlenebilenler için bu fiyatın kullanılması, fiyatı belirlenemeyenler için ise uygulama ayındaki fiyat tespit edilip bu fiyatın uygulama ayı fiyat farkı katsayısına (Pn) bölünerek ihale tarihinin içinde bulunduğu aya indirgenmesi, böylece yeni iş kaleminin ihale tarihinin içinde bulunduğu aya ait birim fiyatının karma şekilde tespit edilmesine,”

Kararda; fiyat farkı verilen işlerde farklı rayiçlerin bir araya getirilmesi ile oluşturulan bir iş kalemine ihtiyaç duyulması halinde, iş kaleminde yer alan rayiç fiyatlarının tespitinin nasıl yapılacağı açıklanmaktadır.

Fiyat farkı verilen bir işte paçal olarak oluşturulan analizde bulunan rayiçlerden;

1-İhale tarihi itibariyle fiyatı tespit edilebiliyorsa bu fiyat kullanılmalıdır.

2-İhale tarihi itibariyle fiyatı tespit edilemiyorsa iş kaleminin uygulama ayındaki fiyatı tespit edilerek uygulama ayı fiyat farkı katsayısına (Pn) bölünmek suretiyle belirlenecek fiyatı kullanılmalıdır.

YİGŞ 22’nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “Yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde ise, yeni birim fiyat; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90’ını geçemez.” Hükmü, paçal olarak oluşturulan analizde yer alan resmi birim fiyatlar için de geçerlidir. Bir bütün olarak kıyaslama yapılabilecek resmi birim fiyat olmaması, kıyaslama imkanı olan alt kalemler için söz konusu hükmün uygulanamayacağı anlamına gelmemektedir. Aksi takdirde; resmi birim fiyatı olan iş kalemleri, farklı kaynakların da kullanıldığı paçal (birden fazla iş kaleminin bir araya getirildiği) yöntemle oluşturulan yeni birim fiyatın içine dahil edilerek %90 limiti bertaraf edilebilir.

Paçal olarak oluşturulan analizde resmi birim fiyatı bulunan bir iş kaleminin yer aldığı durumlarda dikkat edilecek bir başka husus, resmi fiyatın kar ve genel gider hariç olacak şekilde analize dahil edilmesidir. Aksi durumda, oluşturulan analize son olarak kar ve genel gider karşılığı eklendiğinden, mükerrer ödeme yapılmış olacaktır.

Karma (Paçal) Analizde Yeni Birim Fiyat Tespiti Nasıl Gerçekleştirilir?

Bir örnek ile yukarıda bahsedilen hususları açıklayalım:

• İhale tarihi:                                                         05.09.2023
• Uygulama ayı:                                                    03.2024
• Uygulama ayı fiyat farkı katsayısı (Pn):   1,18297
• Sözleşmede yeni birim fiyatlar için %10 kar ve genel gider ödeneceğinin öngörüldüğü varsayılmıştır.

Yeni birim fiyat için aşağıdaki paçal analizi oluşturduğumuzu varsayalım:

Özel Poz 1: Kırılmış ve Elenmiş 160 mm Malzeme ile temel yapılması (m3) (Nakliye Hariç)

a) Temel malzemesinin resmi rayicinin bulunmadığını, bu nedenle rayicinin ticaret odasınca 300 TL olarak belirlendiğini varsayalım. Ticaret odası onaylı rayici uygulama ayı fiyat farkı katsayısına (Pn) bölerek söz konusu malın ihale tarihindeki fiyatını bulmalıyız. Yeni birim fiyatın resmi fiyatın %90’nını geçemeyeceği ilkesi, yeni birim fiyat içerisinde kaynağı sadece resmi analiz ve rayiçler olan imalat unsurlarına uygulanması gerektiğinden ticaret odası kaynaklı rayiçlerde bu hüküm uygulanmamalıdır.

Temel malzemesi karsız fiyatı: 300/1,18297= 253,60 TL

b) Serme, sulama, sıkıştırma iş kaleminin ihale tarihi itibariyle resmi birim fiyatının 500 TL olduğunu varsayalım.

Resmi birim fiyatların içerisinde %25 oranında kâr ve genel gider mevcuttur. Paçal analiz ile yeni birim fiyat yapılırken resmi birim fiyatlardaki kar ve genel giderin düşülmesi gerekir. Aksi takdirde analize bir bütün olarak kar ve genel gider eklenmesi halinde mükerrerlik olacaktır.

Serme, sulama, sıkıştırma birim fiyatının ihale tarihinde fiyatı varsa bu fiyat kullanılır ve ayrıca uygulama ayı fiyat farkı katsayısına (Pn) bölme işlemi yapılmaz. Aynı zamanda yeni birim fiyatın resmi birim fiyatın %90’ını da aşmaması gerekmektedir.

Buna göre; öncelikle serme, sulama, sıkıştırma resmi birim fiyatı karsız hale getirilecek, sonra da sözleşmede öngörülen %10 kar ve genel gider oranı eklenecektir:

500 TL/1,25= 400 TL

400 TL x 1,10= 440 TL

Son olarak bu şekilde hesaplanan 440 TL fiyatın iş kaleminin resmi birim fiyatının %90’ını aşıp aşmadığına bakılacaktır. 500 TL’nin %90’ı 450 TL olduğundan paçal analizde 400 TL/m3 fiyatı kullanılacaktır.

Kırılmış ve Elenmiş 160 mm Malzeme ile Temel Yapılması (m3) (Nakliye Hariç) Yeni Birim Fiyatı: