Revize Birim Fiyat Nedir? Birim fiyatlı yapım işlerinde, teklif mektubu eki cetvelde yer alan veya yeni birim fiyat belirlenmek suretiyle eklenen iş kalemlerinin miktarları arttıkça, şartları taşıması halinde, ortaya çıkan yeni fiyatlardır.

Miktarı artan iş kalemi fiyatının azaltılması için getirilen bir yöntem olan revize birim fiyat uygulamasının kanunda veya yönetmeliklerde açık bir dayanağı bulunmamaktadır. Uygulamada suistimalin önlenmesi amacıyla getirilen bu yöntem, tip sözleşme dipnotlarında ve Kamu İhale Genel Tebliğinin ilgili maddesinde karşımıza çıkmakta ve ihale dokümanları hazırlanırken, teklif birim fiyat yapım sözleşmelerinin bir maddesi olarak düzenlenmektedir.

Revize Birim Fiyat Uygulaması, Hesabı ve Son Yapılan Değişiklikler

Teklif birim fiyatlı işlerde revize birim fiyat uygulaması 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 01.01.2003 tarihinden beri yapım işlerine ilişkin tip sözleşmede yer almaktadır.

08/08/2019 tarihinde tip sözleşmede yapılan değişiklikten sonra revize birim fiyat ilişkin dipnot şu şekildedir:

“28.2.İş kalemi miktarının değişmesi

28.2.1. Herhangi bir iş kaleminin (sözleşmede yer alan ya da yeni fiyatla sözleşmeye dahil olan iş kalemi) miktarında, işin devamı sırasında sözleşmesinde yer alan iş kalemi için sözleşmede belirtilen iş kalemi miktarında; yeni fiyatla sözleşmeye dahil edilen iş kalemi için ise yeni fiyat oluşturulurken projesine göre tespit edilip idare tarafından onaylanan iş kalemi miktarında % 20’yi aşan artışın meydana gelmesi ve toplam artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.

R  =   F  x  [ 1 – (A x F) / S ]

S  =  Sözleşme bedeli (TL),  

F  =  İş kaleminin birim fiyatı (TL / ….),

A  =  İş kaleminde meydana gelen artış miktarı (Adet, mt, m² vb.),

R  =  Revize birim fiyat (TL / ….).

28.2.2. (28.2.1) maddesi uyarınca hesaplanan revize birim fiyat, o iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak (%25 oranında kâr ve genel gider dahil) hesaplanan birim fiyatı geçemez. İş kalemine ait resmi analiz ve rayiçlerin bulunmaması halinde ise, bu fiyat Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22 nci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları dikkate alınarak hesaplanır.”

Yapılan değişiklikle iki önemli yenilik getirilmiştir.

1- Yeni birim fiyat yapılan iş kalemi de için de revize birim fiyat hesaplanacaktır.

2- Hesaplanan revize birim fiyat, o iş kaleminin resmi birim fiyatını geçemez.

Yeni birim fiyat yapılan iş kaleminin revize birim fiyatını hesaplayabilmek için yeni birim fiyat tespiti esnasında imalat miktarının da belirlenmesi veya projede miktarın belli olması gerekir.

Hesaplanan revize birim fiyatın o iş kaleminin resmi birim fiyatını geçemeyeceği hükmü,  isteklilerin yıllar boyunca yapageldikleri, kötüye kullanılan bir uygulamayı engellemeye yöneliktir. Birim fiyat teklif cetvelinde miktarı çok düşük olan dolayısıyla fahiş teklif verildiğinde dahi isteklilerin ihaleyi kazanmasına etkisi olmayan iş kalemlerinin işin devamı esnasında çok yüksek miktarlarda yaptırılması; böylece kamunun bu tür iş kalemleri için rayiçlerinin çok üzerinde bedeller ödenmesi, bu tür bir düzenleme ihtiyacı doğurmuştur.

Buna göre; bir iş kaleminin teklif birim fiyatı, revize hesabı yapıldıktan sonra dahi resmi birim fiyatın üzerinde ise; o iş kaleminin %20 artışı aşan kısmına artık yüklenicinin teklif fiyatına göre hesaplanan revize birim fiyat üzerinden değil, resmi birim fiyat üzerinden ödeme yapılacaktır (emsal Sayıştay 1. Dairesinin 16.2.2023 tarih ve 10894 sayılı kararı).

Örneğin, yüklenicinin bir iş kalemi için teklif birim fiyatı 500 TL, revize birim fiyatı 450 TL ve o iş kaleminin resmi birim fiyatı 300 TL ise; söz konusu iş kaleminin %20’yi aşan kısmı için 300 TL üzerinden ödeme yapılacaktır.

Burada tartışılması gereken konu, hangi yıl resmi fiyatlarının esas alınacağıdır. Ayrıca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca bir yılın dönemlere ayrılarak dönemler itibari ile geçerli birim fiyatlar yayımlandığı dikkate alındığında hangi döneme ilişkin fiyatın kıyas alınacağı büyük önem arz etmektedir.

Örnek:

İhale tarihi: 20.10.2022

Revize birim fiyatın hesaplandığı hakediş tarihi: 31.07.2023

Teklif birim fiyat: 500 TL

Revize birim fiyat: 450 TL

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının iş kalemi için rayiçleri;

20.10.2022 tarihinde geçerli birim fiyat: 300 TL

31.07.2023 tarihinde geçerli birim fiyat: 550 TL

Tip sözleşmedeki düzenlemeye göre, revize birim fiyat resmi birim fiyatı geçemeyeceğinden, ihale tarihindeki resmi birim fiyat esas alınırsa ödenecek birim fiyat 300 TL olacak; revize hesabının yapıldığı tarih esas alınırsa ödenecek birim fiyat (revize birim fiyat resmi birim fiyatı geçmediğinden) 450 TL olacaktır.

Hangi tarihte geçerli birim fiyatın baz alınacağına yönelik değerlendirmenin, o işte fiyat farkı verilip verilmemesine göre yapılması gerekir. Fiyat farkı hesabı ihale tarihinden itibaren meydana gelen fiyat değişimlerini yansıttığından, fiyat farkı verilen işlerde ihale tarihinde geçerli resmi birim fiyatın esas alınması; fiyat farkı verilmeyen işlerde ise revize birim fiyatın yapıldığı tarihte geçerli resmi birim fiyatın esas alınması gerekir. Bu yaklaşım, resmi birim fiyatlar kullanılarak yeni birim fiyat yapılan hallerde resmi birim fiyatın kullanılacağı yılın tespitindeki yaklaşım ile de paralellik oluşturmaktadır.

Son olarak, hesaplanan revize birim fiyatın o iş kaleminin resmi birim fiyatını geçemeyeceği kuralının yeni birim fiyatlı iş kalemleri için uygulama imkanı bulunmamaktadır. Çünkü Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22’nci maddesine göre, resmi birim fiyatı olan bir iş kalemi için yeni birim fiyat yapılması halinde yeni birim fiyat zaten resmi birim fiyatın %90’ını aşamayacaktır.