İhale dokümanında fiyat farkı öngörülmeyen fakat mücbir sebepler ya da idareden kaynaklanan nedenlerle süre uzatımı verildiği durumda uzatılan sürede yapılan işler için fiyat farkı verileceği ifade edilen yapım işi ihalelerinde uzatılan süre için fiyat farkı verilmesi zorunlu olup bu konuda İdarenin takdir yetkisi bulunmamaktadır. Uzatılan süre için fiyat farkı verildiği durumda yeni bir iş kalemine ihtiyaç duyulursa bu iş kalemine ilişkin yeni birim fiyat nasıl hesaplanmalıdır? Bu makalemizde söz konusu durumu değerlendireceğiz.
Fiyat Farkı Öngörülmeyen İhalelerde Süre Uzatımına Bağlı Olarak Fiyat Farkı Verilmesi:
Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların “Fiyat farkı hesaplanması öngörülmeyen işler” başlıklı 9’uncu maddesinin birinci fıkrasında;
“İdari şartname ve sözleşmesinde fiyat farkı verilmesi öngörülmeyen işlerde, 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebepler ya da idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatılması halinde, uzatılan süre içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak yapılan iş kalemleri ya da iş grupları için, (Mülga ibare: 24.02.2022-31760 R.G./4. md.; yürürlük: 26.03.2022) bu Esaslara göre fiyat farkı hesaplanır.” Hükmü yer almaktadır.
Hüküm uyarınca fiyat farkı öngörülmeyen bir işte fiyat farkı verilebilmesi için, mücbir sebepler ya da idareden kaynaklanan nedenlerle süre uzatımı verilmesi gerekmektedir. Söz konusu fıkranın eski halinde idari şartname ve sözleşmesinde bu hususun yer alması gerektiği belirtilmişken 2022 yılında yapılan değişiklikle bu zorunluluk ortadan kalkmış olup, tip sözleşmedeki dipnot da fiyat farkı verilmesini zorunlu hale getirecek şekilde düzenlenmiştir.
Yüksek Fen Kurulu kararlarında sıklıkla geçen İdareden kaynaklı süre uzatımlarına örnek olarak; hakedişlerin geç ödenmesi, İdarece yapı ruhsatının geç alınması, proje değişikliği nedeniyle hazırlanan yeni projenin geç onaylanması, işin yer tesliminin yapıldığı tarih ile işe bilfiil başlanan tarih arasındaki süre, iş artışı verilebilir.
Süre Uzatımına Bağlı Fiyat Farkı Hesabında Temel Endeks ve Güncel Endeks:
Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların “Fiyat farkı hesaplanması öngörülmeyen işler” başlıklı 9’uncu maddesinin ikinci fıkrasında; “Fiyat farkı hesabında temel endeks, iş bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait endeksi; güncel endeks ise, revize iş programına göre işin gerçekleştirilmesi gereken aya ait endeksi ifade eder. Temel endeks ve güncel endeks olarak (Değişik ibare: 24.02.2022-31760 R.G./4. md.; yürürlük: 26.03.2022) Endeks Tablosunun “Genel” sütunundaki sayı esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.” Hükmü yer almaktadır. Endeks tablosu; Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan yurt içi üretici fiyat endeksi (2003=100) CPA 2008 kısım, bölüm ve gruplarına göre tarihsel seri tablosunu ifade etmektedir.
Buradaki en önemli hususlardan biri hangi tarihten itibaren fiyat farkı verileceğidir. Yukarıdaki mevzuat hükmü uyarınca fiyat farkının verilmeye başlandığı tarih iş bitim tarihinden itibaren yapılan imalatlardır. Yine temel endeks de iş bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait endekstir. Fiyat farkının verilmeye başlandığı iş bitim tarihi, süre uzatımı süresi içerisinde yeni birim fiyatlı iş kalemlerin fiyatını belirlemede önem taşımaktadır.
Güncel endeks ise süre uzatımına istinaden hazırlanan revize iş programına uygun olarak işin gerçekleştirilmesi gereken aya göre belirlenmektedir. Revize iş programına uyulmadığı takdirde ise tıpkı fiyat farkı verilen işlerde olduğu gibi imalat miktarı iş programına uygun hale gelinceye kadar, fiyat farkı hesaplanırken, iş programına göre gerçekleştirilmesi gereken ayın endeksi ile işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinden düşük olanı esas alınır.
Süre uzatımından sonra tekrar süre uzatımı verilmesi durumunda da temel endeks (iş bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait endeks) değişmemektedir. Yüksek Fen Kurulunun 10.06.2021 tarih ve 2021/129 sayılı kararında da bu husus belirtilmektedir.
Süre Uzatımı Süresinde Yeni Birim Fiyatlı İş Kalemine İhtiyaç Duyulması:
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22’nci maddesinde, sözleşmede bulunmayan iş kalemine ait fiyatın oluşturulmasına ilişkin hususlar belirtilmiştir.
Yeni birim fiyata ilişkin makalelerimizde detaylıca bu hususa değindiğimiz için bu usulleri atlayıp kısa bilgiler vereceğiz.
Yapım İşlerinde Yeni Birim Fiyat Tespit Usulleri Nelerdir?
Resmi Birim Fiyatlarla Yeni Birim Fiyat Tespitinde Hangi Yıl Rayiçleri Kullanılmalıdır?
Uygulama Ayı Rayiçleri ile Yeni Birim Fiyat Tespitinde Kullanılacak Fiyat Farkı Katsayısı (Pn)
Karma (Paçal) Analizle Yeni Birim Fiyat Tespiti
Yapım İşlerinde Yeni Birim Fiyat Tespit Usullerinde 2019 Yılında Yapılan Değişiklikler
Yapım İşlerinde Hangi Hallerde Yeni Birim Fiyat Yapılabilir?
Yukarıda makalelerde fiyat farkı verilen işlerde iş kaleminin resmi birim fiyatı var ise ihale tarihinde geçerli olan fiyatın kullanılması, fiyat farkı verilmeyen işlerde ise uygulama ayında geçerli olan resmi birim fiyatın kullanılası gerektiği ifade edilmektedir.
Yine fiyat farkı verilen işlerde resmi fiyatı bulunmayan iş kalemlerinin analiz ve rayiçleri uygulama ayına göre belirlenmeli ve Pn katsayısına bölünerek ihale tarihine indirgenmelidir. Fiyat farkı verilmeyen bir işte ise uygulama ayı analiz ve rayiçleri kullanılarak bulunan fiyatlar kullanılmalıdır.
Fiyat farkı öngörülmeyen fakat süre uzatımına istinaden fiyat farkı verilen işlerde ise ilk başta fiyat farkı verilmediği için işin normal süresinde yapılan bir yeni birim fiyat için uygulama ayında geçerli resmi birim fiyatlar kullanılacak; odalarca onaylı faturalara dayalı yeni birim fiyatlar ise Pn katsayısına bölme işlemi yapılmayacaktır.
Süre uzatımına bağlı olarak fiyat farkı verildiği durumda ise artık bu iş fiyat farkı verilen bir iştir ve sözleşmede bulunmayan bir iş kalemi için yeni birim fiyat yapılırken bu husus dikkate alınmalıdır. İş bitim tarihinden itibaren bu iş fiyat farkı verilen bir iş olduğundan resmi birim fiyatı bulunan bir iş kalemi için yeni birim fiyat yapıldığında bu iş kaleminin iş bitim tarihinde geçerli olan resmi fiyatı dikkate alınmalıdır. İş kaleminin iş bitim tarihinde resmi birim fiyatı yok ise uygulama ayı analiz ve rayiçleri kullanılarak tespit edilen fiyatı bulunmalı ve bu fiyat iş bitim tarihinin içinde bulunduğu ay endeksi ve uygulama ayı endeksi kullanılarak bulunacak olan (Pn)’e bölünmeli ve iş kaleminin yeni birim fiyat tespit edilmelidir.
Örneğin; fiyat farkı verilmeyen ve iş bitim tarihi 12.12.2023 olan bir işe iş artışı ve hakedişlerin geç ödenmesinden dolayı 100 gün süre uzatımı ve süre uzatımından dolayı fiyat farkı verildiğini düşünelim. 03.02.2024 tarihinde ise X iş kalemi için yeni birim fiyata ihtiyaç duyulmuş olsun. Bu durumda X iş kaleminin iş bitim tarihinde resmi fiyatı var ise bu fiyat yeni birim fiyatın tespitinde kullanılmalıdır (%90’ı geçemez kuralına dikkat edilmeli). Yeni iş kaleminin 03.02.2024 tarihinde geçerli resmi birim fiyatı kullanıldığı durumda ise işe iş bitim tarihi itibariyle fiyat farkı da verildiğinden dolayı mükerrer ödeme ve kamu zararı meydana gelebilmektedir.
Bu iş kaleminin resmi fiyatının olmadığını düşündüğümüzde ise iş kalemine ilişkin fiyat tespit edilirken, iş kaleminin uygulama ayı olan 2024 Şubat ayında geçerli analiz ve rayiçler kullanılarak tespit edilen fiyatı bulunmalı ve bu fiyat (Pn)’e bölünerek iş kaleminin yeni birim fiyatı tespit edilmelidir.
Yorum Bırak