17.5.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Tasarruf Tedbirleri Genelgesi’ne göre, Genelgenin yayımlandığı tarih itibariyle sözleşmesi imzalanmamış mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinin gözden geçirilerek Genelge hükümlerine uygun olmayanların iptal edilmesi istenmektedir.

Bu şekilde iptal edilen ihalelerin iki kapsamda değerlendirilmesi gerekir. 1) Henüz ihale yetkilisince onaylanmamış olanlar. 2) İhale yetkilisince onaylanmış olanlar.

1) Henüz ihale yetkilisince onaylanmamış ihalelerin iptali halinde 4734 sayılı Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39 uncu maddesindeki “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.” hükmü uyarınca istekliler teminat vermek için yapmış oldukları giderleri isteyemezler. Bu aşamada henüz karar damga vergisi ve kik payı da ödenmemiş olduğundan başkaca talep edebilecekleri bir gider bulunmamaktadır.

2) İhale yetkilisince onaylanan ihaleler açısından 4734 sayılı Kanun’un “Sözleşme yapılmasında idarenin görev ve sorumluluğu” başlıklı 45 nci maddesindeki,

“İdare, 42 ve 44 üncü maddede yazılı süre içinde sözleşme yapılması hususunda kendisine düşen görevleri yapmakla yükümlüdür. İdarenin bu yükümlülüğü yerine getirmemesi halinde, istekli sürenin bitmesini izleyen günden itibaren en geç beş gün içinde, on gün süreli bir noter ihbarnamesi ile bildirmek şartıyla, taahhüdünden vazgeçebilir. Bu takdirde geçici teminat geri verilir ve istekli teminat vermek için yaptığı belgelendirilmiş giderleri istemeye hak kazanır. Bu zarar, sebep olanlara  tazmin ettirilir ve ayrıca haklarında 60 ıncı madde hükümleri uygulanır.”

hükmüne göre isteklinin teminat vermek için yaptığı gider karşılanacaktır.

İstekli karar damga vergisi ve kik payını ödemişse, bunların da iade edilmesi gerekecektir. Damga Vergisi Kanunu’nda,

“İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları (Ek hüküm: 15/7/2016-6728/28 md.) (4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikâyet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi hâlinde, bu ihale kararı ve ihaleye ilişkin olarak ihale makamı ile düzenlenen sözleşmenin hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur.”

denilmek suretiyle, sadece şikâyet, itirazen şikâyet ve yargı kararı üzerine iptal edilen ihalelerde karar damga vergisinin iadesi öngörülmüş ise de, bu düzenleme zaten idarenin onayından sonraki sürece ilişkin iptali düzenlediğinden, bir başka deyişle idarenin onayından önce zaten karar damga vergisi ödenmeyeceğinden, Kanun’un amaçsal yorumu ile ihale kararı onaylandıktan sonra istekliden kaynaklanmayan bir sebeple ihalenin iptali halinde damga vergisinin iade edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.