İşlerin sözleşme ve eklerine uygun olarak yürütülmesini sağlamak üzere yüklenicinin belli sayı ve nitelikte teknik personeli iş başında bulundurması istenebilir. Buna yönelik olarak Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’de şu düzenlemeler yapılmıştır:

“Madde 23 - Teknik personel, makine, teçhizat ve ekipman bulundurulması

23.1. Yüklenici, 23.3. maddesi uyarınca, İdareye bildirdiği teknik personelin onaylandığının kendisine bildirildiği tarihten itibaren aşağıda adet ve unvanları belirtilen teknik personeli iş programına göre iş yerinde bulundurmak zorundadır.

            Adet    Pozisyonu       Mesleki Unvanı     Mesleki Özellikleri

1-.      

2-.      

3-.      

23.2. Yüklenici, yukarıda adet ve mesleki unvanı belirtilen teknik personeli(Ek ibare: 08/08/2019-30856 R.G./15. md., yürürlük: 18/08/2019) idareye süresinde bildirmediği veya iş programına göre iş başında bulundurmadığı takdirde;

1- ..................(Mesleki unvanı)................ için...       .................. TL/Gün,

2- ............................................................için..............................TL/Gün,

ceza müteakiben düzenlenecek ilk hakedişten kesilir.(Ek cümle: 08/08/2019-30856 R.G./15. md., yürürlük: 18/08/2019)Bu cezalar, yüklenicinin cezalı çalıştığı süre içerisinde yukarıdaki yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde de uygulanır.

23.3. Teknik personelin idareye bildirilmesi ve iş yerinde bulundurulmasıyla ilgili hususlarda Yapım İşleri Genel Şartnamesinde yer alan hükümler uygulanır.”

Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ)’nin 19 uncu maddesinde şu hükümler bulunmaktadır:

“6) (Değişik fıkra: 08/08/2019-30856 R.G./25. md., yürürlük: 18/08/2019) Yüklenici, sözleşmesine göre işyerinde bulundurulması istenen teknik personelin isimleri ile belgelerini (diploma, meslek odası kayıt belgesi, noterden alınan taahhütname) Teknik Personel Bildirimi ile birlikte yer tesliminin yapıldığı tarihten itibaren on gün içerisinde İdareye sunmak zorundadır. İdare, bu personel hakkında gerekli incelemeyi yaptıktan sonra kabul edip etmediğini on gün içinde Yükleniciye bildirir. İdare tarafından bu süre içerisinde herhangi bir bildirim yapılmadığı takdirde Teknik Personel Bildirimindeki teknik personel kabul edilmiş sayılır. Teknik personele ait bilgi ve belgelerden herhangi birinin idareye süresinde sunulmaması halinde, söz konusu personelin iş başında bulundurulmadığı kabul edilerek, verilen sürenin bitiminden sonra başlamak üzere usulüne uygun olarak bildirilmeyen her bir teknik personel için sözleşmesinde öngörülen günlük cezalar uygulanır.

(7) (Değişik fıkra: 08/08/2019-30856 R.G./25. md., yürürlük: 18/08/2019) Yüklenici tarafından bildirilen teknik personelin İdare tarafından kabul edilmemesi, idare tarafından önceden kabul edilmiş personelin değiştirilmesinin talep edilmesi ya da teknik personelin işten ayrılması hallerinde, söz konusu teknik personel yerine yeni bir teknik personel bildirilmesi için Yükleniciye on gün süre verilir. Yüklenicinin bu süre içerisinde yeni teknik personele ait bilgi ve belgelerden herhangi birini idareye sunmaması halinde, verilen sürenin bitiminden sonra başlamak üzere usulüne uygun olarak bildirilmeyen her bir teknik personel için sözleşmesinde öngörülen günlük cezalar uygulanır.”

  1. Teknik personel devamlı iş başında bulunmak zorunda mıdır?

Tip Sözleşme’de 18.08.2019 tarihinde yapılan değişiklikten önce teknik personelin iş başında devamlı bulunması gerektiği yönünde hüküm bulunmakta idi. Teknik personelin iş başında devamlı bulunmadığına yönelik çeşitli tespitler (aynı kişinin birden fazla işte teknik personel olarak görünmesi gibi) yapılarak ceza uygulanmaması sonucu kamu zararı iddialarına sebep olmuştu. 18.08.2019 tarihinde yapılan değişiklikle, her teknik personelin iş programına göre iş başında bulundurulması kuralı getirilmiştir. Yapılan değişiklik yapım işinin doğasına uygundur. Örneğin bir bina yapım işinde temel kazısı sırasında elektrik mühendisinin iş başında bulunmasına gerek yoktur.

  1. Teknik personelin iş başında bulunmadığı nasıl tespit edilecektir?

Teknik personelin iş başında bulunmadığının nasıl tespit edileceğine dair YİGŞ ve Tip Sözleşme’de bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak YİGŞ’nin “Bildirimler, olurlar, onaylar, belgeler ve tespitler” başlıklı 5 inci maddesindeki,

“(1) İdare, yüklenici ve yapı denetim görevlisi arasındaki her türlü iletişim, yazılı olarak yapılır.

(2) Sözleşmeye göre herhangi bir kişi tarafından bir izin, onay, belge, olur verilmesi, veya tespit yapılması, ihbar, çağrı veya davette bulunulması gerektiğinde, bunlar taraflar aksini kararlaştırmadıkça yazılı olacaktır.” 

hükmüne uygun olarak, yapı denetim görevlisi tarafından ilgili teknik personelin iş başında bulunmadığına yönelik tespitin yazılı bir tutanakla yapılmalıdır.

Sayıştay Temyiz Kurulunun 10.5.2017 tarih ve 43073 sayılı kararında,

“Öncelikli olarak, teknik personelin işi başında bulunmadığına dair tespitin Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği hükümlerine göre yapılması gerekmektedir. 05.09.1979 tarih ve 16745 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan söz konusu Yönetmeliğin “Kontrol Mühendisi: Görev, Yetki ve Sorumluluğu” başlıklı 10 uncu maddesinin “Şantiye defteri” başlıklı 18.1 no.lu paragrafındaki hükme göre, kontrol mühendisinin (yapı denetim görevlisinin), şantiye defterine “müteahhidin iş başında bulundurması şart koşulan teknik elemanların o gün için iş başında bulunup bulunmadığını” kaydederek müteahhit veya yetkili vekili ile birlikte imza etmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda, şantiye defteri kayıtlarının bu açıdan incelenip incelenmediğine ve eğer incelenmişse ulaşılan sonuçların ne olduğuna dair bir denetçi tespiti bulunmamaktadır. Tam aksine yüklenici firma … İnş. Tic. Ltd. Şti.’nin taahhüt ettiği Elektrik Mühendisi …, alt yüklenici olarak işi yapan … İnş. Tic. Ltd. Şti.’nin bünyesinde bulunan Elektrik Mühendisi … ile alt yüklenicinin taşeronu olarak çalışan Elektrik Mühendisi Mehmet …'in elektrik işleri iş programına göre şantiyede bulundukları dilekçe ekinde sunulan şantiye defterlerinden alınan örneklerle sabittir.”

denilerek, teknik personelin iş başında bulundurulmadığı yönündeki iddia hukuka uygun bulunmamıştır.

Sonuç olarak, teknik personelin iş başında bulunmadığına dair tespitin bir tutanakla yapılması veya şantiye defterine yazılması gerekmektedir.

  1. Teknik personele ilişkin belgelerin sunuluşu

YİGŞ’nin 19 uncu maddesinin 6 ncı fıkrasındaki, “6) (Değişik fıkra: 08/08/2019-30856 R.G./25. md., yürürlük: 18/08/2019) Yüklenici, sözleşmesine göre işyerinde bulundurulması istenen teknik personelin isimleri ile belgelerini (diploma, meslek odası kayıt belgesi, noterden alınan taahhütname) Teknik Personel Bildirimi ile birlikte yer tesliminin yapıldığı tarihten itibaren on gün içerisinde İdareye sunmak zorundadır.”

hükmüne göre, teknik personelin diploma, meslek odası kayıt belgesi ve noterden alınan taahhütnamesinin işyeri tesliminden itibaren 10 gün içinde sunulması zorunludur.

  1. Teknik personelin belgelerinin sunulmaması veya eksik sunulması halinde ceza uygulaması

YİGŞ’nin 19 uncu maddesinin 6 ncı fıkrasına göre, yüklenicinin teknik personelin belgelerini yer tesliminin yapıldığı tarihten itibaren on gün içerisinde İdareye sunmak zorundadır. Tip Sözleşme’de,

“23.2. Yüklenici, yukarıda adet ve mesleki unvanı belirtilen teknik personeli (Ek ibare: 08/08/2019-30856 R.G./15. md., yürürlük: 18/08/2019) idareye süresinde bildirmediği veya iş programına göre iş başında bulundurmadığı takdirde;

…

ceza müteakiben düzenlenecek ilk hakedişten kesilir.” denilmişken, YİGŞ’nin 19 uncu maddesinin 6 ncı fıkrasında,

“…Teknik personele ait bilgi ve belgelerden herhangi birinin idareye süresinde sunulmaması halinde, söz konusu personelin iş başında bulundurulmadığı kabul edilerek, verilen sürenin bitiminden sonra başlamak üzere usulüne uygun olarak bildirilmeyen her bir teknik personel için sözleşmesinde öngörülen günlük cezalar uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu düzenlemelere göre, yüklenici işyeri tesliminden itibaren 10 gün içinde teknik personele ilişkin hiçbir bildirimde bulunmadığı takdirde sözleşme hükmü gereği 10 günlük sürenin bitiminden itibaren ceza uygulanmaya başlayacaktır. Yüklenici bildirimde bulunmuş, ancak sunduğu belgelerde eksiklik varsa, eksikliklerin giderilmesi için yükleniciye süre verilecek ve verilen sürede eksiklik giderilmemişse, verilen sürenin bitiminden itibaren ceza uygulanacaktır.

O halde, yüklenicinin cezadan kaçınması için yer tesliminden itibaren on gün içinde teknik personel bildiriminde bulunması önemlidir. Teknik personelin belgelerinde eksiklik olsa dahi bu eksiklilerin tamamlanması için ilave süreye hak kazanacaktır. Sayıştay 1. Dairesinin 23.2.2023 tarih ve 10896 sayılı kararında, teknik personelin meslek odası kayıt belgeleri teknik personel taahhütnamesi ve diplomalar ile birlikte idareye sunulmamış olmakla birlikte, teknik personelin meslek odası kayıtlarının bulunduğu anlaşıldığından ceza kesilmesine gerek olmadığına hükmedilmiştir. Benzer şekilde Yüksek Fen Kurulunun 28/10/2020 tarih ve 2020/176 sayılı görüşünde,

"yüklenici tarafından yer tesliminden sonra beş gün içerisinde teknik personel bildirimi yapıldığı, diğer teknik personele ilişkin belgeler ile birlikte inşaat teknikeri yerine yükleniciye ait inşaat mühendisi diplomasının sunulduğu, meslek odası kayıt belgesi ve şahıs şirketi olması nedeniyle noter taahhüdü sunulmadığı, İdaresince bu personel hakkında gerekli inceleme yapılarak kabul edilmediğine ya da değiştirilmesine dair on gün içerisinde yükleniciye bir bildirim yapılmadığı, dolayısıyla teknik personelin İdaresince kabul edilmiş sayıldığı hususları göz önünde bulundurulduğunda Sözleşmenin 23.3 üncü maddesi uyarınca inşaat teknikerine ait teknik personel bildirimi yapılmadığı gerekçesiyle ceza kesilmesinin uygun olmadığı"

değerlendirmesi yapılmıştır.

Teknik personelin belgelerindeki eksikliklerin tamamlanması için kaç gün süre verileceği belirtilmemiş olmakla birlikte aynı maddenin 7 nci fıkrasındaki,

“(Değişik fıkra: 08/08/2019-30856 R.G./25. md., yürürlük: 18/08/2019) Yüklenici tarafından bildirilen teknik personelin İdare tarafından kabul edilmemesi, idare tarafından önceden kabul edilmiş personelin değiştirilmesinin talep edilmesi ya da teknik personelin işten ayrılması hallerinde, söz konusu teknik personel yerine yeni bir teknik personel bildirilmesi için Yükleniciye on gün süre verilir. Yüklenicinin bu süre içerisinde yeni teknik personele ait bilgi ve belgelerden herhangi birini idareye sunmaması halinde, verilen sürenin bitiminden sonra başlamak üzere usulüne uygun olarak bildirilmeyen her bir teknik personel için sözleşmesinde öngörülen günlük cezalar uygulanır.”

hükmünden hareketle, verilecek sürenin 10 gün olduğunu ifade edebiliriz.

  1. SGK giriş bildirimi yapılmadığı gerekçesiyle teknik personel cezası kesilebilir mi?

Yukarıda açıklandığı üzere YİGŞ’ye göre idareye sunulması gereken teknik personel belgeleri

diploma, meslek odası kayıt belgesi ile noterden alınan taahhütnameden ibaret olup, ilgili teknik personelin SGK giriş belgeleri bu kapsamda yer almamaktadır.

Yine yukarıda açıklandığı üzere, teknik personelin iş başında bulunmadığına ilişkin tespitin bir tutanakla veya şantiye defterine kayıtla yapılması gerekmektedir.

Bununla birlikte, Yargıtay 6. HD., T. 16.2.2022, E. 2021/2944, K. 2022/856 sayılı kararında,

İdarenin yüklenicinin bir adet teknik personeli işbaşında bulundurmadığı gerekçesiyle yaptığı ceza kesintisinde SGK kayıtlarında hareketle teknik personelin işbaşında bulunmadığının sabit olduğu sonucuna varmıştır.

Buna karşılık Sayıştay Temyiz Kurulunun 10.06.2014 tarih ve 39167 sayılı kararı ile 03.03.2015 tarih ve 40096 sayılı kararında, SGK’dan alınan bilgilere göre teknik personelin işbaşında bulunmadığı tespiti yapılamayacağına karar verilmiştir.

Sayıştay Temyiz Kurulunun 02.12.2014  tarih ve  39734  sayılı kararında ise, SGK hizmet döküm belgesinde yer almayan ancak kendi nam ve hesabına çalışan ve buna ilişkin fatura vb. kanıtlayıcı belgeleri ibraz eden teknik personel için ceza kesilmesine gerek bulunmadığı hükmü verilmiştir.

  1. Teknik personelin iş deneyim süresi nasıl tespit edilecek?

YİGŞ’ye göre teknik personelin diploma ve meslek odası kayıt belgesinin sunulması gerekmektedir. Açık bir düzenleme olmamakla birlikte, iş deneyim süresinin tespitinde oda kayıt belgesindeki odaya kayıt tarihinin esas alınması gerekir.

Diğer taraftan, yukarıda açıklandığı üzere idarenin sunulan belgeleri incelemesi ve uygun görmediklerini yükleniciye bildirerek tamamlaması için süre vermesi gerekmektedir. İdare bu tür bir işlem yapmadığında sunulan teknik personeli kabul etmiş sayılacağından, sonradan teknik personelin sözleşmede istenen iş deneyimini sağlamadığı için işbaşında bulunmadığı kabul edilerek ceza uygulanması mümkün değildir.

Sayıştay Temyiz Kurulunun 08.01.2013 tarih ve 36028 sayılı kararı ile 15.09.2015 tarih ve 40775 sayılı kararlarında da, yüklenicinin çalıştıracağı teknik personele ilişkin gerekli dokümanları idareye ibraz ettiği, idare tarafından bunlara herhangi bir itirazda bulunulmadığı, bu aşamadan sonra sadece teknik personelin deneyim süresinin yetersizliği nedeniyle ceza uygulanmasının mevzuata uygun bulunmadığı şeklinde hüküm verilmiştir.

  1. Yüklenici teknik personel olarak kendisini gösterebilir mi?

İş başında bulundurulması gereken teknik personelin nitelik ve sayısının sözleşmede belirlenmiş olması gerekmektedir. YİGŞ’nin “Yüklenicinin iş başında bulunması” başlıklı 18. maddesinde “(1) Yüklenicinin üstlenmiş olduğu işin devamı süresince, iş yerinde bulunması esastır. Bununla birlikte, yüklenici, işlerin gecikmesine ve durmasına yol açmamak şartı ile noterce düzenlenmiş bir vekaletnameyle tam yetki almış ve idarece kabul edilmiş bir vekil bırakarak iş başından ayrılabilir.

(2) Yüklenici veya vekili iş yerinden ayrılmalarını gerektiren hallerde, yapı denetim görevlisinden izin almak zorundadır.”

denilmektedir.

Bu hükümden anlaşılacağı üzere yüklenicinin iş yerinde bulunması zorunludur. Dolayısıyla, sözleşmede belirlenmiş olan teknik personel yüklenici haricinde iş başında bulunması istenen personeldir. Bununla birlikte yüklenici gerçek kişi ise yerine vekil bırakmak suretiyle kendisi teknik personel olarak görev yapabilir. Yüklenici tüzel kişi ortaklardan biri işbaşında bulunurken diğer ortak teknik personel görevini yürütebilir.

Yüklenicinin kendisini şantiye şefi olarak göstermesi durumu için farklı bir değerlendirme yapmak gerekmektedir. Sayıştay Temyiz Kurulunun 03.05.2011 tarih ve 33160 sayılı kararında, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğindeki şantiye şefinin “Konusuna ve niteliğine göre yapım işlerini yapı müteahhidi adına yöneterek uygulayan, mühendis, mimar, teknik öğretmen veya tekniker diplomasına sahip teknik personeli,” olarak tanımlandığını,  yüklenicinin şantiye şefliği görevini kendisi tarafından yürütüleceğini bildirmiş olduğu, yapılan bu uygulamada  mevzuata aykırılık bulunmadığı hükmü verilmiştir.

Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesindeki, “Şantiye şefliği şartlarını haiz olması halinde yapı müteahhidi şantiye şefliğini üstlenebilir. Bu durumda ayrıca şantiye şefi bulundurma şartı aranmaz.” hükmüne göre de, yüklenicinin şantiye şefi olarak görev yapması mümkündür.

  1. Bir teknik personel aynı anda birden fazla işte gösterilebilir mi?

Yukarıda ifade edildiği üzere, Tip Sözleşme’de 18.08.2019 tarihinde yapılan değişiklikten önce teknik personelin iş başında devamlı bulunması gerektiği yönünde hüküm bulunmakta iken, mevcut durumda her teknik personelin iş programına göre iş başında bulundurulması gerekmektedir. Dolayısıyla, bir teknik personelin aynı anda birden fazla işte gösterilmesinde mevzuat açısından bir engel bulunmamaktadır.

Diğer taraftan şantiye şefleri için durum farklıdır. Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesinde 18.11.2022 tarihinde yapılan değişiklikle “kamu kurum ve kuruluşlarınca yaptırılan kamu yatırımı niteliğindeki yapıların şantiye şefleri aynı anda başka bir işin şantiye şefliğini üstlenemez” hükmü getirilmiştir. Hüküm 31.12.2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, bu tarihten itibaren kamunun yaptırdığı işlerin şantiye şefleri aynı anda başka bir işte şantiye şefi olarak çalışamazlar.